Potencjał geoturystyczny nieczynnych kamieniołomów Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego

• Autorzy: Wójcik T. , Ziaja M. , Ćwik A.

Warianty tytułu

EN

The geotouristic potential of closed quarries in the Czarnorzecko-Strzyżowski Landscape Park

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Powstanie i rozwój geoturystyki jest wynikiem ogromnego zainteresowania turystycznego obiektami geologicznymi. Należą do nich również obiekty dziedzictwa górniczego, które do niedawna pozostawały niedocenionym elementem środowiska. W pracy podjęto próbę oceny potencjału geoturystycznego pięciu nieczynnych kamieniołomów Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego na Podkarpaciu. Przy charakterystyce obiektów skupiono się na ich walorach przyrodniczych, geologicznych i krajobrazowych oraz na stopniu zagospodarowania turystycznego. Przedstawiono również możliwości wykorzystania badanych stanowisk oraz propozycje ich udostępnienia dla celów geoturystyki. Stwierdzono, że nieczynne kamieniołomy Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego prezentują wysokie walory przyrodnicze, geologiczne i krajobrazowe. Potencjał geoturystyczny tych obiektów oceniono na średni (Odrzykoń, Kobyle, Herby) lub wysoki (Wojkówka, Góra Chełm), co w pełni uzasadnia ich wykorzystanie w rozwoju geoturystyki na tym terenie.

EN

Creation and development of the geoturism is the result of the increasing interest of geological tourist objects. These interest include mining heritage objects, which until recently remained an underrated part of the environment. The aim of this study is to evaluate the geoturism potential of five closed quarries in the Czarnorzecko-Strzyżowski Landscape Park. The characteristic of this objects is focused on their natural, geological and landscape values, and on the degree of tourist infrastructure. The paper also presents the possibility of making geosites more available for the geoturism puropses. It was found that closed quarries in the Czarnorzecko-Strzyżowski Landscape Park have presented high natural, geological and landscape values. The geotouristic potential of querries in Odrzykoń, Kobyle, Herby estimated as average but in Wojkówka, Góra Chełm highly rated it proves its use in the development of geotourism in the area.

Słowa kluczowe

PL

geoturystyka; obiekt geoturystyczny; kamieniołom; Czarnorzecko-Strzyżowski Park Krajobrazowy; województwo podkarpackie

EN

geoturism; geotourist site; quarry; Czarnorzecko-Strzyżowski Landscape Park; Podkarpackie Province

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 26
• Strony: 155--173
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., ryc., tab., fot.

Twórcy

autor

Wójcik T.

• Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Wychowania Fizycznego, Rzeszów, Polska

autor

Ziaja M.

• Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Wychowania Fizycznego, Rzeszów, Polska

autor

Ćwik A.

• Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Rzeszów, Polska

Bibliografia

• Alexandrowicz Z., 2006: Geoparki – nowe wyzwania dla ochrony dziedzictwa geologicznego. Przegląd Geologiczny, vol. 54, nr 1: 36-41.
• Birkenmajer-Szymakowska F., Jasionowicz J., Wójcik A., 2009: Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Frysztak (1003). Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Karpacki w Krakowie.
• Gonera M., Alexandrowicz Z., Urban J., 2000: Doły Jasielsko-Sanockie, Pogórze Strzyżowskie, Pogórze Dynowskie i Pogórze Przemyskie [w:] Ochrona georóżnorodności w Polskich Karpatach z mapą chronionych i proponowanych do ochrony obszarów i obiektów przyrody nieożywionej 1: 400 000 (red.): Z. Alexandrowicz, D. Poprawa, Warszawa.
• Kondracki J., 2012: Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Kroh P., 2003: Projekt planu ochrony rezerwatu „Herby”. KRAMEKO, Kraków.
• Marcela A., Marcela G., Stelmach F., 2001: Projekt planu ochrony rezerwatu „Góra Chełm”.
• Myga-Piątek U., Nita J., 2007: Nowe kierunki w zarządzaniu krajobrazami eksploatacyjnymi. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Nr 6: 126-134.
• Nieć M., Salomon E., Kawulak M., 2003: Poeksploatacyjny krajobraz geologiczny [w:] Kształtowanie krajobrazu terenów poeksploatacyjnych w górnictwie. Mat. Międz. Konf. AGH, Polit. Krakowska, Kraków: 195-207.
• Nita J., 2010: Kamieniołom w krajobrazie i geoturystyce. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Nr 14: 243-251.
• Nita J., 2013: Zmiany w krajobrazie powstałe w wyniku działalności górnictwa surowców skalnych na obszarze Wyżyn Środkowopolskich. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2005: Poszukiwanie możliwości zagospodarowania obszarów poeksploatacyjnych w celu zachowania ich walorów geologicznych i krajobrazowych. Technika poszukiwań geologicznych, gesynoptyka i geotermia, R. XLIV, z. 3: 53-72.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2006: O potrzebie ochrony wyrobisk górniczych dla podniesienia walorów krajobrazowych i celów dydaktycznych obszarów eksploatacji surowców skalnych na przykładzie regionu Kielecko-Chęcińskiego. Technika poszukiwań geologicznych, Geotermia, Zrównoważony rozwój. R. XLV, z. 1(237) Kraków: 47-56,
• Patoczka P., 2005: Operat Ochrony Krajobrazu i Dziedzictwa Kulturowego [w:] Plan ochrony Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego. Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie, BULiGL, Oddział Przemyśl.
• Pietrzyk-Sokulska E., 2004: Kamieniołomy kopalin skalnych w krajobrazie Karpat – atrakcyjność złóż i ich otoczenia. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Nr 3: 63-75.
• Pietrzyk-Sokulska E., 2009: Tereny po odkrywkowej eksploatacji zwięzłych kopalin skalnych na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej – możliwości adaptacji. Problemy Ekologii Krajobrazu, T. XXIV: 37-48.
• Pietrzyk-Sokulska E., 2012: Geological environment as an important element of the reclamation and revitalization of the quarries. AGH Journal of Mining and Geoengineering, Vol. 36, No 1: 267-274.
• Piotrowska K., Wasiluk R., 2009a: Mapa geologiczna w skali 1:25 000, Zał. 1, Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Krosno (1023). Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Karpacki w Krakowie.
• Piotrowska K., Wasiluk R., 2009b: Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz Krosno (1023). Ministerstwo Środowiska, Państwowy Instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy.
• Reszel H., Reszel R., 2013: Pomniki przyrody nieożywionej województwa podkarpackiego. Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• Słomka T., Kicińska-Świderska A., 2004: Geoturystyka – podstawowe pojęcia. Geoturystyka 1: 5-7.
• Słomka T., Mayer W., 2011: Geoturystyka – interdyscyplinarna specjalność kształcenia. Przegląd Geologiczny, vol. 59, nr 4: 329-334.
• Słupczyńska M., 2005: Operat zagospodarowania przestrzennego [w:] Plan ochrony Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego. Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie, BULiGL, Oddział Przemyśl.
• Szymakowska F., Wójcik A., 1984: Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Jedlicze (1022). Instytut Geologiczny, Wydawnictwa Geologiczne.
• Śmiały A., 2007: Uwarunkowania rozwoju turystyki aktywnej w Czarnorzecko-Strzyżowskim Parku Krajobrazowym. Prace Geograficzne UJ, z. 117: 165-180.
• Świercz A., Strzyż M., 2009: Rewitalizacja terenów poeksploatacyjnych na przykładzie regionu świętokrzyskiego. Problemy Ekologii Krajobrazu, T. XXIV: 59-70.
• Tokarska-Guzik B., 2003: Rekultywacja czy renaturalizacja? Czyli o możliwych kierunkach zagospodarowania wyrobisk poeksploatacyjnych [w:] Kształtowanie krajobrazu terenów poeksploatacyjnych w górnictwie. Mat. Międz. Konf. AGH, Polit. Krakowska, Kraków: 155-170.
• Wasiluk R., 2013: Projekt Geoparku: „Dolina Wisłoka – Polski Teksas”. Przegląd Geologiczny, vol. 61, nr 4: 224-229.
• Wasiluk R., Radwanek-Bąk B., Bąk B., Kopciowski R., Malata T., Kochman A., Świąder A., 2014: The Conception of the Geopark „Wisłok Valley – The Polish Texas” [w:] Geo-Carpathians. Potential of the Cognitive Tourism (ed.): I. Bubniak, A. Solecki. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie, Krosno: 47-65.
• Węgierek M., Dorda A., 2004: Krajobrazowa rola wyrobisk i kamieniołomów na zachodnim krańcu Pogórza Śląskiego – wstępna charakterystyka i propozycje badań. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Nr 3: 76-86.
• Wnuk Z., Ziaja M., 2011: Turystyka w rezerwacie geologicznym „Prządki” w województwie podkarpackim. Problemy Ekologii Krajobrazu, T. XXIX: 185-191.
• Wnuk Z., Ziaja M., Wójcik T., 2012: Walory przyrodnicze szansą rozwoju turystyki w Czarnorzecko-Strzyżowskim Parku Krajbrazowym [w:] Problemy ochrony przyrody, korzystania ze środowiska i promocji walorów turystycznych południowo-wschodniej Polski, wschodniej Słowacji i zachodniej Ukrainy (red.): J.R. Rak. Wyd. Muzeum Regionalnego im. Adama Fastnachta w Brzozowie, Brzozów: 59-78.
• Wójcik T., Ziaja M. 2014: Bogactwo gatunkowe roślin naczyniowych nieczynnych kamieniołomów Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego [w:] Wpływ zasobów przyrodniczych oraz dziedzictwa kulturowego, kulinarnego i przemysłowego na atrakcyjność turystyczną regionu Karpaty-Podkarpacie-Roztocze (red.): J. R. Rak. Wyd. Muzeum Regionalnego im. Adama Fastnachta w Brzozowie, Brzozów: 195-211.
• Wyszyński M., 2007: Możliwości wykorzystania wybranych krajobrazów antropogenicznych dla potrzeb turystyki na przykładzie województwa opolskiego. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Nr 6: 226-231.
• Ziaja M., Wójcik T., 2014a: Perspectives of geotourism development in protected areas in southern part of the Podkarpackie Voivodeship In the Carpathians [w:] Geo-Carpathians. Potential of the Cognitive Tourism (ed.): I. Bubniak, A. Solecki. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie, Krosno: 111-119.
• Ziaja M., Wójcik T., 2014b: Thermophilic plant communities in Natura 2000 site “Łąki nad Wojkówką” PLH 180051 – Podkarpacie Province. Annales Sect. C Vol. LXIX, 1:59-78.