Węgiel kamienny Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego w obrazach mikroskopowych

Nowak, G. J.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Węgiel kamienny Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego w obrazach mikroskopowych

Autorzy

Nowak G. J.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Bituminous coal of the Lower Silesian Coal Basin in microscopic images

Języki publikacji

Abstrakty

W pracy zaprezentowano w formie tablic fotograficznych składniki mikroskopowe – macerały i mikrolitotypy występujące w węglu kamiennym Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego (DZW). Dolnośląski węgiel kamienny reprezentuje osady górnego karbonu; występuje w obrębie dwóch jednostek litostratygraficznych – formacji z Wałbrzycha i formacji z Żaclerza. Przemysłowa, podziemna eksploatacja węgla ostatecznie zakończyła się z końcem lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Praca składa się z dwóch części – opisowej oraz ilustracyjnej zawierającej 24 tablice fotograficzne. Część tekstowa wprowadza czytelników w niektóre aspekty geologii DZW, metodykę badań petrologicznych węgla, a także pokrótce charakteryzuje litotypy węgla, przedstawia klasyfikację macerałów grup witrynitu, liptynitu i inertynitu oraz mikrolitotypów węgla kamiennego. Końcowy rozdział zawiera najważniejsze informacje na temat petrografii dolnośląskiego węgla kamiennego. W części ilustracyjnej zaprezentowano typowe dla węgli DZW macerały grup witrynitu, liptynitu i inertynitu oraz mikrolitotypy (w sumie 138 mikrofotografii), a także jedną tablicę pokazującą miospory z karbońskich roślin węglotwórczych.

The publication presents images of microscopic constituents of bituminous coals of the Lower Silesian Coal Basin (LSCB). These coals represent the Upper Carboniferous deposits. They are connected to two lithostratigraphical units called the Walbrzych and Zacler formations. The underground exploitation of coals in the Lower Silesian Coal Basin was abandoned in the 1990s, mostly due to deposit depletion. The first part of the publication introduces readers into some aspects of geology of the Lower Silesian Coal Basin, methods of coal petrography as well as presents lithotype, maceral and microlithotype classifications. In the end of that part of the publication, the outline on petrography of coals of Lower Silesian Coal Basin is added. The main goal of the publication is to present photo plates, showing macerals and microlithothypes occurring in bituminous coals of the LSCB. They illustrate typical macerals of vitrinite, liptinite and inertinite groups as well as microlithothypes occurring in the Lower Silesian bituminous coals (138 microphotographs in total). Additionally one of the plates presents miospores characteristic for these coals

Słowa kluczowe

węgiel kamienny petrografia węgla macerały mikrolitotypy karbon Dolnośląskie Zagłębie Węglowe

bituminous coal coal petrography macerals microlithotypes Carboniferous Lower Silesian Coal Basin

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2012

Tom

T. 197

Strony

5--78

Opis fizyczny

Bibliogr. 94 poz., rys., tab., tabl., wykr.

Twórcy

autor

Nowak G. J.

grzegorz.nowak@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Dolnośląski; ul. Jaworowa 19, 53-122 Wrocław

Bibliografia

1. AWDANKIEWICZ M., 1999a - Volcanism in late Variscan intramontane trough: Carboniferous and Permian volcanic centres of the Intra-Sudetic Basin, SW Poland. Geol. Sudet., 32, 1: 13-47.
2. AWDANKIEWICZ M., 1999b - Volcanism in late Variscan intramontane trough: the petrology and geochemistry of the Carboniferous and Permian volcanic rocks of the Intra-Sudetic Basin, SW Poland. Geol. Sudet., 32, 2: 83-111.
3. BENEDICT L.G., BERG W.F., 1965 - Recognization and measurement of oxidation. GSA Coal Group, Miami.
4. BENEDICT L.G., THOMPSON R.R., SHIGO III J.J., AIKMANR.P., 1968 - Pseudovitrinite in Applachian coking coals. Fuel, 47: 125-143.
5. BILANS ZASOBÓW kopalin i wód podziemnych w Polsce 2007, red. S. Przeniosło. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
6. BOSSOWSKI A., 1995 - Coal deposits. Lower Silesian Coal Basin. W: The Carboniferous system in Poland (red. A. Zdanowski, H. Żakowa). Pr. Państw. Inst. Geol., 148: 173-175.
7. BOSSOWSKI A., 1998 - Perspektywy występowania metanu w Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Oddz. Dolnośląski, Wrocław.
8. BOSSOWSKI A., IHNATOWICZ A., 2006 - Atlas geologiczny Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego 1:100 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
9. BOSSOWSKI A., IHNATOWICZ A., KUROWSKI L., MASTALERZ K., NOWAK G.J., 1995 - Lithostratigraphy and sedimentologic-palaeogeographic development. Intra-Sudetic Depression. W: The Carboniferous system in Poland (red. A. Zdanowski, H. Żakowa). Pr. Państ. Inst. Geol., 148: 142-148.
10. BOSSOWSKI A., NOWAK G.J., 1995 - Comparison of the Upper Carboniferous in the Polish and the Czech parts of the Intra-Sudetic Depression. W: The Carboniferous system in Poland (red .A. Zdanowski, H. Żakowa). Pr. Państw. Inst. Geol., 148: 157-158.
11. CRELLING J.C., 1991 - Types of vitrinite macerals III: Pseudovitrinite. Newslet. Soc. Org. Petrol., 8: 14-15.
12. CRELLING J.C., HIPPO E.J., WOERNER B.A., GILLESPIE E.M., 1990 - Reactivity of coal macerals. Inonmaking Proc. ISS-AIME, 49: 211-217.
13. CRELLING J.C., SKORUPSKA N.M., MARSH H., 1988 - Separation macerals and lithotypes. Fuel, 67: 281-285.
14. DIESSEL C.F.K., 1992 - Coal-bearing depositional systems. Springer-Verlag. DYRKACZ G.R., BLOOMQUIST C.A.A., RUSCIC L., 1984a -Chemical variation in coal macerals separated by density gradient centrifugation. Fuel, 63: 1166-1174.
15. DYRKACZ G.R., BLOOMQUIST C.A.A., RUSCIC L., 1984b -High resolution density variation of coal macerals. Fuel, 63: 1367-1374.
16. DYRKACZ G.R., BLOOMQUIST C.A.A., SOLOMAN P.R., 1984c - Fourier transform infrared study of high-purity maceral types. Fuel, 63: 536-542.
17. DZIEDZICK., 1965 - Geneza karbońskich niecek z obszaru noworudzkiego. Kwart. Geol., 9, 3: 551-564.
18. DZIEDZIC K., 1966 - Rozwój produktywnej formacji węglowej w Sudetach Środkowych. Rocz. Pol. Tow. Geol., 36: 345-367.
19. DZIEDZIC K., 1971 - Sedymentacja i paleogeografia utworów górnokarbońskich w niecce śródsudeckiej. Geol. Sudet., 5: 7-76.
20. DZIEDZIC K., 1980a - Subvolcanic intrusions of Permian volcanic rocks in the Central Sudetes. Z. geol. Wiss. Berlin, 8, 9: 1181-1191.
21. DZIEDZIC K., 1980b - Niektóre problemy chemizmu wulkanitów dolnośląskich. Kwart. Geol., 24, 3: 537-552.
22. DZIEDZIC K., 1986 - The Palaeozoic rifting and volcanism in Western Poland. Z. geol. Wiss. Berlin, 14, 4: 445-457.
23. DZIEDZIC K., 1998 - Genesis and evolution of the Sudetic late Hercynian volcanic rocks inferred from the trace element modelling. Geol. Sudet., 31: 79-91.
24. GORCZYCA S., KWIECIŃSKA B., 1963 - Microstructure of cone in cone coals from the Lower Silesian Coal Basin. Bull. del’Academ. Pol. des Sci., Ser., des sci. geol. et geogr., 11: 207-210.
25. GÓRECKA T., 1962 - Niektóre wyniki badań sporowych w wałbrzyskiej niecce węglowej. Kwart. Geol., 6, 4: 785-786.
26. GÓRECKA T., 1968 - Problem granicy namur-westfal w północno-zachodniej części depresji śródsudeckiej. Kwart. Geol., 12, 1: 51-64.
27. GÓRECKA T., 1969 - Stratygrafia warstw z Białego Kamienia w północno-zachodniej części niecki śródsudeckiej na podstawie badań palynologicznych. Biul. Inst. Geol., 230: 167-292.
28. GÓRECKA-NOWAK A., 1988 - Palinostratygrafia osadów górnokarbońskich z otworu wiertniczego Grzędy IG 1 (północna część depresji śródsudeckiej). Geol. Sudet., 23, 1: 103-119.
29. GÓRECKA-NOWAK A., 1995 - Palinostratygrafia utworów westfalu w północno-zachodniej części depresji śródsudeckiej. Acta Univ. Wratisl., Pr. Geol.-Miner., 40.
30. GÓRECKA-NOWAK A., 2002 - Palynological record of palaeoclimatic changes in Late Carboniferous - an example from the Intrasudetic Basin (SW Poland). Rev. Palaeobot. Palynol., 118: 101-114.
31. GÓRECKA-NOWAK A., NOWAK G.J., 1998 - Palynologic and coal petrographic data as indicators of peat-forming environments - an example from Westphalian A coal seams of the Lower Silesian Coal Basin (SW Poland). Abstracts. The Fifth European Palaeobotanical - Palynological Conference, Cracow, Poland. W. Szafer Institute of Botany of Polish Academy of Sciences, Polish Geological Institute in Warsaw, International Organization of Palaeobotany, International Federation of Palynological Societes.
32. GÓRECKA-NOWAK A., NOWAK G.J., 1999 - Palynology, petrographic composition and environments of selected Westphalian A coal seams from the Intrasudetic Basin (SW Poland). W: Proceedings of the Fifth European Palaeobotanical - Palynological Conference, Cracow, Poland (red. L. Stuchlik). Acta Palaeobot. Pol., suppl., 2: 41-46.
33. GÓRECKA-NOWAK A., NOWAK G.J., 2000 - Application of coal petrography and palynology to palaeoenvironmental studies - implications for bituminous coals of the Lower Silesian Coal Basin (SW Poland). 4th European Coal Conference, Ustroń, Poland. Programme and Abstracts: 24-25. Pol. Geol. Inst., Warsaw.
34. GROCHOLSKI A., BOSSOWSKI A., 1987 - Dolnośląskie Zagłębie Węglowe. W: Budowa geologiczna Polski (red. R. Osika), t. IV, Złoża surowców mineralnych: 140-148. Wyd. Geol., Warszawa.
35. HAGEMANN H.W., WOLF M., 1989 - Palaeoenvironments of lacustrine coals - the occurrence of algae in humic coals. Int. J. Coal Geol., 12: 511-522.
36. ICCP [International Committee for Coal and Organic Petrology], 1963 - International handbook of coal petrography. CNRS. 2nd Ed., 1st Suppl., Paris.
37. ICCP, 1975 - International handbook of coal petrography. CNRS. 2nd Ed., 2nd Suppl., Paris.
38. ICCP, 1985 - International handbook of coal petrography. CNRS. Suppls to 2nd Ed., Univ. of Newcastle upon Tyne, England.
39. ICCP, 1998 - The new vitrinite classification (ICCP System 1994). Fuel, 77: 349-358.
40. ICCP, 2001 - The new inertinite classification (ICCP System1994). Fuel, 80: 459-471.
41. JASIEŃKO S., BIEGAŃSKA C., ŚWIETLIK U., KIDAWA H., 1997 - Atlas mikroskopowych typów struktur występujących w węglach kamiennych i koksach. Oficyna Wyd. P. Wrocł., Wrocław.
42. JOHNSON K.W., CRELLING J.C., BISWAS A., TELSCHOW K.L., AHMED T., MYERS J.M., 1985 - Phytoacoustic microscopy of coal macerals. Fuel, 64: 1453-1459.
43. JURCZAK-DRABEK A., 1996 - Atlas petrograficzny złóż węgla kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
44. KAEGI D.D., 1985 - On identification and origin of pseudovitrinite. Int. J. Coal Geol., 4: 309-319.
45. KARCZEWSKI S., 1907 - O budowie mikroskopowej węgla kamiennego z Dąbrowy Górniczej. Pamiętnik Fizjograf., 19. Warszawa.
46. KOZŁOWSKI S., 1958 - Wulkanizm permski w rejonie Głuszycy i Świerków na Dolnym Śląsku. Rocz. Pol. Tow. Geol., 28, 1: 5-61.
47. KOZŁOWSKI S., 1963 - Geologia wulkanitów permskich w centralnej części niecki śródsudeckiej (Dolny Śląsk). Pr. Geol. Kom. Geol., PAN Oddz. w Krakowie, 14: 5-84.
48. KRAWCZYŃSKA-GROCHOLSKA H., 1966 - Namur Zagłębia Noworudzkiego w świetle badań sporowych. Geol. Sudet., 2: 323-401.
49. KRUSZEWSKA K.J., 1998 - The reactivity of pseudovitrinite in some coals. Fuel, 77, 14: 1655-1661.
50. KUROWSKI L., 1996 - Paleogeografia basenu wałbrzyskiego w czasie sedymentacji warstw białokamieńskich. Acta Univ. Wratisl., Pr. Geol.-Miner., 52: 7-21.
51. KUROWSKI L., 1998 - Fluvial sedimentology of the Biały Kamień Formation (Upper Carboniferous, Sudetes, Poland). Geol. Sudet., 31: 69-77.
52. KWIECIŃSKA B., 1963 - Cone in cone coals in Lower Silesian Coal Basin. Bull. del’ Acad. pol. des Sci.,Ser. des sci. geol., etgeogr., 11: 201-206.
53. KWIECIŃSKA B., 1967 - Węgle skoksowane z Zagłębia Wałbrzyskiego. Pr. Miner. PAN, 9.
54. KWIECIŃSKA B., 1980 - Mineralogy of natural graphites. Pr. Miner. PAN, 67.
55. KWIECIŃSKA B., HAMBURG G., VLEESKENS J.M., 1992 - Formation temperatures of natural coke in the Lower Silesian Coal Basin, Poland. Evidence from pyrite and clays by SEM-EDX. Int. J. Coal Geol., 21: 217-235.
56. KWIECIŃSKA B., NOWAK G.J., 1997 - Highly metamorphosed coals from the Lower Silesian Coal Basin (SW Poland). Proc. XIII Int. Congr. Carboniferous-Permian, Kraków 1995. Part 2. Pr. Państw. Inst Geol., 157: 247-255.
57. KWIECIŃSKA B., WAGNER M., 2001 - Atlas petrograficzny węgla brunatnego. Wyd. A. Choczewski. Kraków.
58. MASTALERZ K., 1996 - Sedymentacja warstw żaclerskich w niecce wałbrzyskiej. Acta Univ. Wratisl., Pr. Geol.-Miner., 52: 21-93.
59. MASTALERZ M., 1985 - Możliwość identyfikacji pokładów węgla na podstawie diagramów litotypów. Prz. Geol., 33, 11: 633-635.
60. MASTALERZ M., 1992 - Petrografia i warunki depozycji pokładów węgla formacji wałbrzyskiej w niecce śródsudeckiej. Geol. Sudet., 26, 1/2: 47-82.
61. MASTALEZR M., JONES J.M., 1988 - Coal rank variation in the Intrasudetic Basin, SW Poland. Int. J. Coal Geol., 10: 79-97.
62. MASTALERZ M., SMYTH M., 1988 - Petrography and depositional conditions of the 64/65 coal seam in the Intrasudetic Basin, SW Poland. Int. J. Coal Geol., 10: 79-97.
63. MASTALERZ M., WILKS K.R., 1992 - Coal seams of Wałbrzych Formation, Intrasudetic Basin, Poland: Inferences on changing depositional environment. Int. J. Coal Geol., 20: 243-261.
64. NEMEC W., 1984 - Warstwy wałbrzyskie (dolny namur) w Zagłębiu Wałbrzyskim: analiza aluwialnej sedymentacji w basenie węglowym. Geol. Sudet., 19, 2: 7-73.
65. NEMEC W., PORĘBSKI S.J., TEISSEYRE A.K., 1982 - Explanatory notes to the lithotectonic molasse profile of the Intrasudetic Basin, Polish Part (Sudety Mts., Carboniferous-Permian). Veröff. Zentalisnt. Phys. Erde AdW DDR, Potsdam, 66: 267-297.
66. NOWAK G.J., 1989 - Diagramy litotypów jako wskaźnik do identyfikacji pokładów węgla w Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym (ocena przydatności metody). Mat. VII Konf. Nauk. nt. Petrologia węgla: 31-34. AGH, Kraków.
67. NOWAK G.J., 1990a - Wyniki badań petrograficznych węgli kamiennych z profilu otworu wiertniczego Dzikowiec IG-1 (depresja śródsudecka). Geol. Sudet., 25, 1/2: 83-98.
68. NOWAK G.J., 1990b - Próba identyfikacji pokładów węgla w Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym na podstawie diagramów krzywych facjalnych. Prz. Geol., 38, 12: 530-534.
69. NOWAK G.J., 1991 - Sapropelit z otworu wiertniczego Dzikowiec IG-1 (depresja śródsudecka). Prz. Geol., 39, 9: 393-398.
70. NOWAK G.J., 1993 - Lithotype variation and petrography of coal seams from the Żacler Formation (Westphalian) in the Intrasudetic Basin, southwestern Poland. Org. Geochem., 20: 295-313.
71. NOWAK G.J., 1994a - Petrology as a guide to establishing an accumulation model of coal seams of the Żacler Formation from the Lower Silesian Coal Basin (southwestern Poland). Int. Conf. and Short Course on Coalbed Methane and Coal Geology. Department of Earth Sciences, University of Wales, Cardiff.
72. NOWAK G.J., 1994b-Genesis and coal facies of Westphalian coal seams of the Intrasudetic Basin (southwestern Poland). Advances in Coal and Organic Petrology. Proc. of the Int. Symp. on Coal and Organic Petrology: 27-33. Kyushu Univ., Fukuoka, Japan.
73. NOWAK G.J., 1995a - Petrology as a guide to establishing an accumulation model of coal seams of the Żacler Formation from the Lower Silesian Coal Basin (southwestern Poland). 47th Annual Meeting of the Int. Committee for Coal and Organic Petrology. AGH, Kraków.
74. NOWAK G.J., 1995b - Petrological variation of coals in the Intrasudetic Basin, southwestern Poland. XIII Int. Congress Carboniferous-Permian. Abstracts: 105-106. Pol. Geol. Inst., Warsaw.
75. NOWAK G.J., 1995c - Petrology of coal seams of the Żacler Formation. XIII Int. Congress Carboniferous-Permian. Guide to Excursion B1: 22-23. Pol. Geol. Inst., Warsaw.
76. NOWAK G.J., 1996 - Petrological coal seam accumulation model for the Żacler Formation of the Lower Silesian Coal Basin, southwestern Poland. W: Coalbed methane and coal geology (red. R. Gayer, I. Harris). Geol. Soc. Spec. Publ., 109: 261-286.
77. NOWAK G.J., 1997a - Petrologia pokładów węgla formacji żaclerskiej w depresji śródsudeckiej (Dolnośląskie Zagłębie Węglowe). Acta Univ. Wratisl., Pr. Geol.-Miner., 57.
78. NOWAK G.J., 1997b - Petrological variation of coals in the Intra-Sudetic Depression, southwestern Poland. Proc. of the XIII Int. Congress Carboniferous-Permian. Part 2. Pr. Państw. Inst. Geol., 157: 281-290.
79. NOWAK G.J., 1997c - Zróżnicowanie stopnia uwęglenia i budowy petrograficznej pokładów węgla we wschodniej części Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego. Biul. Państw. Inst. Geol., 375: 61-79.
80. NOWAK G.J., 1998 - Petrologic recognition of coal seams in the Lower Silesian Coal Basin. Pr. Państw. Inst. Geol., 162.
81. NOWAKG.J., 2000 - Dojrzałość termiczna węgli Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego na tle ich petrografii i genezy. Biul. Państw. Inst. Geol., 391: 89-146.
82. NOWAK G.J., 2001 - Facies model of the Upper Carboniferous coal seams in the Lower Silesian Coal Basin (SW Poland) from the view point of microscopic studies. Eighteenth Annual Meeting of The Society of Organic Petrology. Abstracts and Program, Vol. 18: 91-92. Houston, Texas, USA.
83. NOWAK G.J., 2004 - Facies studies of bituminous coals in Poland. Int. J. Coal Geol., 58: 61-66.
84. NOWAK G.J., GÓRECKA-NOWAK A., 1999 - Peat-forming environments of Westphalian A coal seams from the Lower Silesian Coal Basin (SW Poland) based on petrographic and palynologic studies. Int. J. Coal Geol., 40, 4: 327-351.
85. NOWAKOWSKI A., 1968 - Wulkanity permskie Gór Suchych w niecce śródsudeckiej. Geol. Sudet., 4: 299-408.
86. OLSZEWSKA K., MAGNES C., ZIÓŁKOWSKI J., KUHL J., 1965 - Atlas petrograficzny górnośląskich kamiennych węgli humusowych. Wyd. Śląsk, Katowice.
87. STACH E., MACKOWSKY M.-Th., TEICHMÜLLER M., TAYLOR G.H., CHANDRA D., TEICHMÜLLER R., 1982 - Stach’s texbook of coal petrology. Ed. III. Gebrüder Borntaeger. Berlin-Stuttgart. STOPES M.C., 1919 - On four visible ingredients of banded bituminous coal. Proc. Roy. Soc. B., 90: 470-487. London.
88. STOPES M.C., 1935 - On the petrology of banded bituminous coals. Fuel, 14: 4-13.
89. TASLER R. (red.), 1979 - Geologie česke časti vnitrosudectske panve. Ust. ustav geol., Praha.
90. TAYLOR G.H., TEICHMÜLLER M., DAVIS A., DIESSEL C.F.K., LITTKE R., ROBERT R., 1998 - Organic petrology. Gebrüer Borntraeger. Berlin-Stuttgart.
91. TEICHMÜLLER M., 1984 - Fluorescence microscopical changes of liptinites and vitrinites during coalification and their relationship to bitumen generation and coking behaviour. Soc. Org. Petrol. Spec. Publ., 1.
92. TEICHMÜLLER M., DURAND B., 1983 - Fluorescence microscopical rank studies on liptinites and vitrinites in peat and coals, and comparison with results of the Rock-Eval pyrolysis. Int. J. Coal Geol., 2: 197-230.
93. WAGNER M., LIPIARSKI I., MISIAK J., 2008 - Atlas petrograficzny twardego węgla brunatnego i węgla kamiennego z obszaru Polski. AGH, Kraków.
94. WOLF M., WOLFF-FISCHER E., 1984 - Alginit in Humuskohlen karbonischen Alters und sein Einfluss auf die optischen Eigenschaften des begleitenden Vitrinits. Gluck.-Forsch., 5: 243-246.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-1f9e128c-b537-49ef-ad42-d844d0f7338a