Optymalizacja wykorzystania zasobów naturalnych doliny Wisły pomiędzy ujściami rzek Dłubnia i Raba w sytuacjach konfliktowych

• Autorzy: Kurnicki R.

Warianty tytułu

EN

Optimization of the use of natural resources in the Vistula River valley between the outlets of the Dłubnia and Raba rivers in conflicting situations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono zastosowanie metod GIS z zakresu wsparcia procesów decyzyjnych SDSS (ang. Spatial Decision Support Systems) do rozwiązywania konfliktów mających podłoże w nieracjonalnym zarządzaniu środowiskiem i jego zasobami, koncentrując się na sferze gospodarowania surowcami mineralnymi na tle jakości gleb i ich przydatności rolniczej, z uwzględnieniem ograniczeń infrastrukturalnych. Ujęto, w sposób syntetyczny, zagadnienia poznawcze wynikające z potrzeby dokumentacji stanu środowiska. Wykorzystano szeroki zakres danych z obszaru badawczego (w formie opracowań tekstowych oraz map analogowych i numerycznych), dokonując ich weryfikacji i integracji w komputerowej bazie danych, która posłużyła do analiz przestrzennych. Dokonano waloryzacji zasobów, dynamicznej kwalifikacji sozologicznej, porównania potencjału gospodarczego (na przykładzie kopalin i rolniczej przestrzeni produkcyjnej) oraz symulacji skutków ich zagospodarowania w zależności od przyjętych założeń. Zastosowano formuły oceny wielopodmiotowej i wielokryteryjnej w celu wsparcia procesu decyzyjnego. Proces rozwiązywania konfliktu polegał na poszukiwaniu rozwiązań kompromisowych. Wykazano, że w dolinie Wisły pomiędzy ujściami rzek Dłubnia i Raba zaprezentowane rozwiązania są użyteczne do racjonalnego zarządzania zasobami środowiska oraz podejmowania prawidłowych decyzji lokalizacyjnych.

EN

Presented solutions allow for the synthetic approach both to cognitive issues (documentation of the environment) and to decision-making problems. They are useful for the rational management of the environment and for making locational decisions, including but not limited to management of mineral deposits, to soil quality and suitability, also to infrastructure. This direction of research is particularly important for regions under pressure of urbanization and industrialization where conflicts in the management of environmental resources occur. During the work, a wide range of data originating from the study area was used such as geological and hydrological documentation, engineering studies, as well as agricultural, bonitation and soil maps, etc. These data were verified and organised into an extensive computer database, which then was processed with the GIS techniques. An evaluation of environmental resources was performed together with dynamic sozological qualification, and simulation of various land use effects depending on the assumptions made, and with comparison of the economic potential of natural resources based on mineral deposits vs. agricultural production area. Multi-criteria and multi-objective evaluation techniques were applied for land use planning and resource allocation decisions. The process of conflict settlement relied on compromise solutions seeking.

Słowa kluczowe

PL

analiza przestrzennych konfliktów środowiskowych; kształtowanie i ochrona środowiska; optymalizacja wykorzystania zasobów środowiska; waloryzacja zasobów środowiska; wsparcie procesów decyzyjnych z wykorzystaniem GIS

EN

environmental protection and development; environmental resources assessment; optimization of environmental resources utilization; spatial analysis of environmental conflicts; spatial decision support systems

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2013
• Tom: T. 13, z. 2
• Strony: 65--80
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., il., wykr.

Twórcy

autor

Kurnicki R.

• Małopolski Ośrodek Badawczy ITP w Krakowie, ul. Ułanów 21B, 31-450 Kraków, tel.: [phone]

Bibliografia

• 1. BĄK B., RADWANEK-BĄK B., SZELĄG A. 1998. Mapa geologiczno-gospodarczo-sozologiczna gminy Igołomia-Wawrzeńczyce 1:25 000. Kraków. PIG, Oddział Karpacki.
• 2. BĄK B., SZELĄG A. 1998. Mapa geologiczno-gospodarczo-sozologiczna gminy Nowe Brzesko 1:25 000. Kraków. PIG, Oddział Karpacki.
• 3. CAMPBELL J.C., RADKE J., GLESS J.T., WIRTSHHAFTER R.M. 1992. An application of linear programming and geographic information systems: cropland allocation in Antigua. Environment and Planning. Vol. 24. No. 4 s. 535–549.
• 4. CHUVIECO E. 1993. Integration of linear programming and GIS for land-use modeling. International Journal of Geographical Information Systems. Vol. 7. No. 1 s. 71–83.
• 5. EASTMAN J.R., JIN W., KYEM P.A.K., TOLEDANO J. 1992. Participatory procedures for multi-criteria evaluations in GIS. W: Proceedings, Chinese Professionals in GIS. Buffalo, New York. NCGIA, SUNY Buffalo s. 281–288.
• 6. EASTMAN J.R., JIN W., KYEM P.A.K., TOLEDANO J. 1993a. A procedure for multi-objective decision making in GIS under conditions of competing objectives. W: Proceedings, ECIS’93. Vol. 1 s. 438–447.
• 7. EASTMAN J.R., JIN W., KYEM P.A.K., TOLEDANO J. 1993b. An algorithm for multi-objective land allocation using GIS. W: Proceedings, International Workshop on GIS. Pekin, 19–22 August 1993. Pekin. Chinese Academy of Sciences s. 261–270.
• 8. EASTMAN J.R., JIN W., KYEM P.A.K., TOLEDANO J. 1993c. GIS and decision making. Explorations in Geographic Information System Technology. Geneva. UNITAR. Vol. 4.
• 9. EASTMAN J.R., JIN W., KYEM P.A.K., TOLEDANO J. 1993d. Participatory multi-objective decision making in GIS. W: Auto-Carto 11 Proceedings. 30 October – 1 November 1993, Minneapolis, Minnesota. Bethesda MD. ASPRS s. 33–42.
• 10. EASTMAN J.R., JIN W., KYEM P.A.K., TOLEDANO J. 1995. Raster procedures for multi-criteria / multiobjective decisions. Photogrammetric Engineering and Remote Sensing. Vol. 61. No. 5 s. 539–547.
• 11. FILO A., WOJNAR W., GARECKI J. 1997. Mapa geologiczno-gospodarczo-sozologiczna w skali 1:25 000 dla gminy Wieliczka. Kraków. KPG „PROGEO” sp. z o.o.
• 12. GONDEK W. 1979. Warunki przyrodnicze produkcji rolnej, woj. miejskie krakowskie. Puławy. IUNG ss. 89.
• 13. KONDRACKI J. 2011. Geografia regionalna Polski. Warszawa. PWN. ISBN 978-83-01-16022-7 ss. 440.
• 14. NIEĆ M., KAWULAK M., SALAMON E. 1998. Mapa geologiczno-gospodarczo-sozologiczna gminy Drwinia. Kraków. PAN IGSMiE.
• 15. PREIDL M. 1995. Mapa geologiczno-gospodarcza 1:25 000. Miasto i gmina Niepołomice. Kraków. PG S.A.
• 16. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin. Dz.U. 2001. Nr 153 poz. 1774 z późn. zm.
• 17. STARKEL L. 1991. Rzeźba terenu. W: Dorzecze górnej Wisły. Cz. 1. Pr. zbior. Red. I. Dynowska, M. Maciejewski. Warszawa–Kraków. PWN s. 42–53.
• 18. Ustawa z dnia 09.06.2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Dz.U. 2011. Nr 163 poz. 981 z późn. zm.
• 19. Ustawa z dnia 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Dz.U. 2003. Nr 80 poz. 717 z późn. zm.
• 20. Ustawa z dnia 3.02.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Dz.U. 1995. Nr 16 poz. 78 z późn. zm.
• 21. Ustawa z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska. Dz.U. 2001. Nr 62 poz. 627 z późn. zm.
• 22. WIDACKI W. 1996. Od papierowych map do Systemów Informacji Geograficznej. Czasopismo Geograficzne. T. 67. Z. 3–4 s. 377–392.
• 23. WITEK T., GÓRSKI T. 1977. Przyrodnicza bonitacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej w Polsce. Warszawa. Wydaw. Geol. ss. 20.
• 24. WITEK T. (red.) 1993. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin. Suplement. Puławy. IUNG ss. 248.