Polskie Towarzystwo Fizyczne w Wilnie i Toruniu

Szudy, Józef

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Polskie Towarzystwo Fizyczne w Wilnie i Toruniu

Autorzy

Szudy Józef

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Języki publikacji

Abstrakty

Przedstawiono krótki opis działalności Polskiego Towarzystwa Fizycznego najpierw w Wilnie w okresie od 1920 do 1939 a następnie w Toruniu po II wojnie światowej. Pierwszym przewodniczącym Oddziału Wileńskiego PTF był Wacław Dziewulski, jeden z organizatorów ośrodka fizyki na Uniwersytecie Stefana Batorego. Przedstawiono takie wydarzenia jak zorganizowanie dwóch Zjazdów Fizyków Polskich w Wilnie, powstanie Sekcji Dydaktycznej oraz założenie czasopisma dla nauczycieli Fizyka i Chemia w Szkole, które odegrało ważną rolę w podnoszeniu poziomu nauczania fizyki. Oddział Toruński PTF został założony w 1947 roku przez Aleksandra Jabłońskiego wspólnie z kilkoma fizykami przybyłymi do Torunia z Wilna. W roku 1955 Oddział był współorganizatorem Polskiej Konferencji Optyki Atomowej i Molekularnej, w 1963 zaś Międzynarodowej Konferencji Luminescencyjnej; ponadto zorganizował trzy Zjazdy Fizyków Polskich. Od roku 1969 jest współwydawcą czasopisma Reports on Mathematical Physic.

A brief account of the history of activity of the Polish Physical Society in Wilno between 1920 and 1939 and in Toruń aer the World War II is given. he ûrst chairman of the Wilno Branch of the Society was Wacław Dziewulski, one of the organizers of the Physics Department of the Stefan Batory University. Some details are given about various events such as two Congresses of Polish Physicists in Wilno as well as the rise of the Didactic Section that contributed to the establishment of the journal Fizyka i Chemia w Szkole (Physics and Chemistry in School) that played an essential role in the development of science teaching. he Toruń Branch of the Society was established in 1947 by Aleksander Jałoński and several physicists who arrived in Toruń from Wilno. In 1955 the Toruń Branch organized the Polish Conference on Atomic and Molecular Optics and in 1963 the International Conference on Luminescence. It was also the organizer of three Congresses of Polish Physicists and since 1969 is the co-editor of the journal Reports on Mathematical Physic.

Słowa kluczowe

historia fizyki Uniwersytet Stefana Batorego Uniwersytet Mikołaja Kopernika Polskie Towarzystwo Fizyczne PTF

history of physics Stefan Batory University Nicolaus Copernicus University Polish Physical Society

Wydawca

Polskie Towarzystwo Fizyczne

Czasopismo

Postępy Fizyki

Rocznik

2020

Tom

T. 71, z. 4

Strony

25--49

Opis fizyczny

Bibliogr. 137 poz., rys.

Twórcy

autor

Szudy Józef

Instytut Fizyki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

[1] Z. Mizgier „Powstanie i rozwój Polskiego Towarzystwa Fizycznego” cz. I Postępy Fizyki 28, 361 (1977).
[2] „Sprawozdanie Oddziału Wileńskiego”, w Sprawozdania i Prace Polskiego Towarzystwa Fizycznego, t. I, 17 (1923). (dalej Sprawozdania i Prace... ).
[3] Z. Mizgier „Powstanie i rozwój Polskiego Towarzystwa Fizycznego” cz. II Postępy Fizyki 29, 67 (1978).
[4] Sprawozdania i Prace..., t. I, 17 (1923)
[5] S. Landau-Ziemecki „Śp. Hipolit Władysław Piwnikiewicz”, Sprawozdania i Prace..., t. IV, 5 (1925).
[6] B. Rydzewski Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Uniwersytetu Stefana Batorego w latach 1919– 1929 Wilno 1931, 37-38.
[7] Sprawozdania i Prace... t. I, 18 (1923).
[8] J. Falkowska „O przepływie cieczy lepkiej przez otwór w ścianie płaskiej” Sprawozdania i Prace... t. II, z.1, 27 (1924).
[9] Spis wykładów i skład Uniwersytetu w roku akademickim 1921/22 Wilno 1922, 48.
[10] W. Iwanowska „Okres wileński” w Władysław Dziewulski (1878–1962) red. C. Iwaniszewska, PWN, Warszawa-Poznań-Toruń 1978, 27.
[11] „Sprawozdanie z działalności PTF w okresie 1922- 24, Oddział Wileński” w Sprawozdania i Prace, t. II, z.IV, 57-58.
[12] ibidem 59.
[13] „Drugi Zjazd Fizyków Polskich” w Sprawozdania i Prace... t.III, 45 (1923).
[14] J. E. Dmochowski „Historia Szkolnej Pracowni Przyrodniczej w Wilnie (w 75. rocznicę powstania)” Postępy Fizyki 48, 57-70 (1997).
[15] A. Zawadzka, Opowieść o druhnie Jadze – Harcmistrzyni Rzeczypospolitej: Jadwiga Falkowska 1889–1944, Warszawa 1984; A. Zawadzka, Gawędy o tych, które przewodziły cz. 1 Olga Małkowska, Jadwiga Falkowska, Józefina Łapińska, Jadwiga Zwolakowska, wyd. 2, Warszawa 2001.
[16] „III Zjazd Fizyków Polskich we Lwowie, 26-29 IX 1926” Sprawozdania i Prace.. ., t. IV, 100-119 (1926).
[17] J. E. Dmochowski, op. cit. 68.
[18] Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Fizycznego za czas od 30 września 1924 do 1 października 1928 w Sprawozdania i Prace, t. IV, z. 1, 127-128 (1929).
[19] Z. Mizgier op. cit.[3].
[20] W. Iwanowska op. cit. [10] 27.
[21] „IV Zjazd Fizyków Polskich w Wilnie 29 IX – 1 X 1928” w Sprawozdania i Prace... t. IV, 102-119 (1929).
[22] S. Szczeniowski „IV Zjazd Fizyków Polskich” Mathesis Polska 3, 130-141 (1928).
[23] I. Wasiutyńska „Wrażenia z IV Zjazdu Fizyków Polskich” Mathesis Polska 3, 141-143 (1928).
[24] Cz. Reczyński „IV Zjazd Fizyków Polskich” Wszechświat 26, 349-350 (1928).
[25] A. K. Wróblewski, Historia ûzyki w Polsce PWN, Warszawa 2020, s. 287.
[26] I. Wasiutyńska op. cit. 142.
[27] Z. Mizgier op. cit. [3], 76.
[28] ibidem 77.
[29] Fizyka i Chemia w Szkole 4, (1), 110 (1932).
[30] Z. Mizgier op. cit. [3] 92.
[31] Wł. Dziewulski „Korespondencja” Urania 21 (7-8), 122 (1950).
[32] Nowe opracowanie „Zasad fizyki” Augusta Witkowskiego, t. 1, oprac.: W. Dziewulski, J. Patkowski, W. Staszewski, J. Weyssenhoff, Wydawnictwo Kasy im. Józefa Mianowskiego, Warszawa 1929.
[33] Księga Pamiątkowa XIII Zjazdu Lekarzy i Przyrodników w Wilnie 26-29 września 1929 pod protektoratem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Prof. Ignacego Mościckiego, red. W. Dziewulski, J. Patkowski, W. Staszewski, J. Weyssenhoff, Wydawnictwo Kasy im. Józefa Mianowskiego, Warszawa 1929.
[34] Fizyka i Chemia w Szkole 5, (1933).
[35] E. Tylińska “The revival of the Vilnius University in 1919: Historical conditions and importance for Polish science” w he Global and the Local: he history of science and the cultural integration in Europe, Proceedings of the 2nd ICESHS (Cracow, September 6-9, 2006), (red.) by M. Kokowski, 902.
[36] W. Staszewski, A. Dmochowski „Kształcenie nauczycieli fizyki” Fizyka i Chemia w Szkole 4, 12 (1933).
[37] Sprawozdanie Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego i Studium Rolniczego USB za rok ak. 1934/35, Wilno 1936, 15.
[38] Sprawozdanie Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego i Studium Rolniczego USB za rok ak. 1935/36, Wilno 1937, 20.
[39] Lista członków PTF wg. stanu z dn. 1.12.1937, Ulotka 8, Drukarnia „Odrodzenie”, 5+1 nlb (kserokopia Archiwum PTF), cytowane za [3].
[40] Skład Uniwersytetu w roku akademickim 1936/37, Wilno 1937, 32-33.
[41] Sprawozdanie Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego i Studium Rolniczego USB za rok ak. 1936/37, Wilno 1937, 17.
[42] L. Wertenstein, „VIII-my Zjazd Fizyków Polskich” Wszechświat, 7, 223-224 (1936) [cytowane za [25].
[43] Z. Mizgier, op.cit [3], 81.
[44] Sprawozdanie Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego i Studium Rolniczego USB za rok ak. 1936/37, Wilno 1937, 18.
[45] S. Szczeniowski, „Budowa jądra atomowego” Przegląd Elektrotechniczny 16 (1937).
[46] S. Szczeniowski, „Izotopy i ciężka woda” Przegląd Elektrotechniczny 13 (1937).
[47] S. Szczeniowski, „Hipoteza istnienia neutrina i jej zastosowania” Prace Matematyczno-Fizyczne Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie 46 (1938).
[48] W. Iwanowska, op. cit.[ ], 27.
[49] K. Szymborski, „Rozmowa ze Szczepanem Szczeniowskim” Postępy Fizyki 35, 405 (1984).
[50] Wł. Dziewulski, „Wspomnienie o Prof. dr Józefie Patkowskim” Postępy Fizyki 10, 501 (1959).
[51] A. Witkowski, Zasady fizyki, t. 2: Ciepło i fizyka cząsteczkowa, oprac. W. Dziewulski, J. Patkowski, S. Szczeniowski, J. Weyssenhoff, wyd. 3, Warszawa 1948.
[52] A. Ulińska, Państwowe Liceum im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Wilnie, 1938–1939, Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, Białystok 1996.
[53] A. Jabłoński, „O konieczności zorganizowania w Polsce badawczego Instytutu Fizyko-Technicznego” Nauka Polska 4, 287 (1935).
[54] J. Patkowski, S. Szczeniowski, „Śp. Wacław Dziewulski” Acta Physica Polonica 7103 (1939).
[55] L. Sosnowski, „IX Zjazd Fizyków Polskich” Mathesis Polska 12, 81 (1938).
[56] Z. Mizgier, op.cit [3] 86,89
[57] A. K. Wróblewski, „Fizyka wysokich energii w Polsce: pierwsze 50 lat” Postępy Fizyki 44, 153 (1993).
[58] K. Szymborski, op.cit. [49].
[59] P. Łossowski, Likwidacja Uniwersytetu Stefana Batorego przez władze litewskie w grudniu 1939 roku, dokumenty i materiały Wydawnictwo Interlibro, Warszawa 1991, 13.
[60] Z. Mizgier, „Powstanie i rozwój Polskiego Towarzystwa Fizycznego” cz. III ,,Z dziejów fizyki polskiej w okresie 1939–1945” Postępy Fizyki 34, 162 (1978).
[61] L. Zasztowt, „Materiały dotyczące tajnego nauczania na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie w latach 1939–1945” Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 38 (4), 71 (1993).
[62] A. Hrynkiewicz, „Henryk Niewodniczański jako fizyk jądrowy” Postępy Fizyki 20, 135 (1969).
[63] Z. Mizgieri J. Niementowski, „Powstanie i rozwój Polskiego Towarzystwa Fizycznego” cz. IV „Okres 1945–1975” Postępy Fizyki 38, 127 (1987).
[64] D. Jabłońska-Frąckowiak, Na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w latach 1946–1966, Wydawnictwo UMK, Toruń 2006, 53.
[65] A. Jabłoński, „Fotoluminescencja kryształów” Postępy Fizyki 1, 249 (1950).
[66] „XIII Zjazd Fizyków Polskich w Krakowie 4 XII–9 XII 1950” Postępy Fizyki 1, 148 (1951).
[67] J. Rzewuski, „Wspomnienia” Postępy Fizyki, 50, 75 (1999)
[68] L. Infeld, Szkice z przeszłości PIW, Warszawa 1964, 196.
[69] Archiwum UMK, akta osobowe Jana Rzewuskiego, sygn. K-1.
[70] „Wywiad z Profesorem Jerzym Rayskim” w O fizyce i innych naukach ścisłych w Wilnie, Toruniu i gdzie indziej red. R. Ingarden, Kalembka, Wydawnictwo UMK, Toruń 2005, 147.
[71] „Kronika” Postępy Fizyki 4 246 (1953).
[72] „Prace referowane na XIV Zjeździe Fizyków Polskich” Postępy Fizyki 4 251 (1953).
[73] „Kronika” Postępy Fizyki 4 402-403 (1953).
[74] „Kronika” Postępy Fizyki 5 403 (1954).
[75] „Kronika” Postępy Fizyki 6 156 (1955).
[76] ibidem 360.
[77] Ibidem 362.
[78] T. Skaliński, „I Konferencja Optyki Atomowej i Molekularnej” Postępy Fizyki 7, 63 (1956).
[79] „Kronika” Postępy Fizyki 7, 567 (1956).
[80] Z. Mizgier, J. Niementowski, op. cit. [63] 143.
[81] Archiwum UMK, akta osobowe Jerzego Rayskiego, sygn. K-8.
[82] „Kronika – Oddział Toruński” Postępy Fizyki 9, 358-359 (1958).
[83] „XV Zjazd Fizyków Polskich” Postępy Fizyki 9, 99-100 (1958).
[84] „Walne Zgromadzenie PTF” Postępy Fizyki 9, 108-109 (1958).
[85] T. Skaliński, „35 lat działalności naukowej prof. Aleksandra Jabłońskiego” Postępy Fizyki 11, 127 (1960).
[86] „Kronika – Trzydziestopięciolecie pracy naukowej prof. Jabłońskiego” Postępy Fizyki 10, 367 (1959).
[87] „Kronika – XVI Zjazd Fizyków Polskich” Postępy Fizyki 10, 717 (1959).
[88] „Kronika – Walne Zgromadzenie PTF” Postępy Fizyki 10, 722 (1959).
[89] Z. Mizgier, J. Niementowski, op. cit. [63] 137.
[90] „Komunikat Zarządu Głównego” Postępy Fizyki 12, 254 (1961).
[91] „Polskie Towarzystwo Fizyczne – Oddział Toruński” Postępy Fizyki 13, 113 (1962).
[92] A. Jabłoński „O nekterych problemech z oboru fotoluminiscence roztoku” Pokroki Matematyku a Fyziku a Astronomie 5, 273 (1962). Oryginał polski Postępy Fizyki 13, 15 (1962).
[93] „Jubileusz Jednoty Ceskoslovenskych Matematiku a Fiziku” Postępy Fizyki 13, 683 (1962).
[94] „Polskie Towarzystwo Fizyczne Oddział Toruński” Postępy Fizyki 14, 269-270 (1963).
[95] „Komunikaty PTF” Postępy Fizyki 15, 86 (1964).
[96] „Tablica pamiątkowa ku czci A. A. Michelsona” Postępy Fizyki 15, 85 (1964).
[97] J. Szudy, A. Bielski, Aleksander Jabłoński (1898–1980) – fizyk, muzyk, żołnierz, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2010, 488.
[98] Z. Mizgier, J. Niementowski, op. cit. 134.
[99] „Międzynarodowa Konferencja Luminescencyjna w Toruniu” Postępy Fizyki 25, 85 (1964).
[100] “Proceedings of the International Conference on Luminescence held at Toruń, September 1963” Acta Physica Polonica 26, 309-893 (1964).
[101] A. Kastler, „Le Congres de Luminescence de Toruń”, Les Lettres Francaises, No 1000 (1963) [Archiwum UMK, Spuścizna A. Jabłońskiego, Wycinki prasowe 1963].
[102] „Lista członków Polskiego Towarzystwa Fizycznego według stanu na dzień 31 maja 1964” Postępy Fizyki 15, 569-583 (1964).
[103] „Kronika: Oddział Toruński” Postępy Fizyki 17, 342 (1966).
[104] D. Jabłońska-Frąckowiak, op. cit.[64] 111.
[105] „Kronika: Oddział Toruński” Postępy Fizyki 17, 692 (1966).
[106] „Uniwersytet Warszawski jest moją Alma Mater – rozmowa ze Stanisławem Mrozowskim przeprowadzona przez Józefa Heldta” Postępy Fizyki 42, 651 (1991)
[107] „Kronika: Biblioteka PTF w Toruniu” Postępy Fizyki 22, 298-299 (1971).
[108] Z. Mizgier, J. Niementowski, op. cit.[63].
[109] T. Skaliński, „Aleksander Jabłoński (w 70. rocznicę urodzin)” Postępy Fizyki 19, 445 (1968).
[110] “Offered to Aleksander Jabłoński in celebration of his 70th birthday by his friends and pupils” Acta Physica Polonica 34 (4), 579-768 (1968).
[111] „Sprawozdanie Sekretarza Zarządu Głównego PTF za okres od 12 IX 1967 do 31 VIII 1969” Postępy Fizyki 21, 310-313 (1970).
[112] “Kronika: Reports on Mathematical Physics” Postępy Fizyki 22, 298 (1971).
[113] „Biblioteka Polskiego Towarzystwa Fizycznego w Toruniu otwarta” Postępy Fizyki 23, 450-451 (1972); ibidem „Regulamin Biblioteki Polskiego Towarzystwa Fizycznego ufundowanej przez Mrozowskiego”.
[114] „Komisja Historii Fizyki” Postępy Fizyki 28, 461-463 (1977).
[115] „PTF: Skład Zarządów i lista członków Oddziałów PTF (stan w końcu października 1978)” Postępy Fizyki 30, 205-206 (1979).
[116] J. Szudy, A. Bielski, op. cit. [97] 544-546.
[117] „II Seminarium Historii Fizyki” Postępy Fizyki 31, 196 (1980).
[118] H. Męczyńska, „XXVI Zjazd Fizyków Polskich” Postępy Fizyki 321, 177-178 (1980).
[119] J. Szudy, A. Bielski, op. cit. [97] 550 – 552.
[120] A. Jabłoński, „Wspomnienia o działalności PTF” Postępy Fizyki 21, 321-324 (1970).
[121] H. Męczyńska, „Jubileusz 35-lecia ośrodka toruńskiego fizyki” Postępy Fizyki 32, 430-431 (1981).
[122] “International Symposium on Molecular Luminescence and Photophysics, Toruń, September 2-5, 1986” Acta Physica Polonica A 71, 657-850 (1987).
[123] „Seminarium Historii Fizyki” Postępy Fizyki 39, 476-477 (1988).
[124] J. Turło, „Stanisław Mrozowski doktorem h.c. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika” Postępy Fizyki 42, 473-476 (1991).
[125] J. Turło, „Układy odniesienia od Kopernika do Einsteina: Międzynarodowa Konferencja GIREPu (Toruń 1991)” Postępy Fizyki 44, 411-413 (1993).
[126] „Sprawozdanie z działalności PTF w okresie od września 1991 do września 1993” Postępy Fizyki 45, 89-96 (1994).
[127] J. Turło, „Toruńskie pokazy doświadczeń” Postępy Fizyki 43, 96 (1992).
[128] Witelona Perspektywy Księga II i III wstęp, przekład i komentarz: L. Bieganowski, A. Bielski, R. Dygdała, W. Wróblewski, Ossolineum, Wrocław 1991.
[129] Fizyka polska u progu Trzeciego Tysiąclecia: Sesja naukowa z okazji stulecia urodzin Aleksandra Jabłońskiego,red. J. Szudy, Wydawnictwo UMK, Toruń 1998.
[130] K. Chałasińska-Macukow, „Fizyka u progu trzeciego Tysiąclecia” Postępy Fizyki 49, 283 (1998).
[131] “Proceedings of the Jabłoński Centennial Confrence on Luminescence and Photophysics, Toruń, July 23-27, 1998” Acta Physica Polonica A 95, 3–196 (1999).
[132] „Kronika: Liczba członków PTF” Postępy Fizyki 50, 216 (1999).
[133] T. Dohnalik, „Krajowe Laboratorium FAMO w Toruniu” Postępy Fizyki 52, 335 (2001).
[134] M. Łukaszewski, „XXXVI Zjazd Fizyków Polskich” Postępy Fizyki 53, 41 (2002).
[135] J. Turło, Krajowe Laboratorium FAMO w Toruniu” Postępy Fizyki 53, 255 (2002).
[136] „Kronika: Liczba członków PTF” Postępy Fizyki 58, 46 (2007).
[137] W. Gawlik, W, Jastrzębski, A. Noga, J. Zachorowski, M. Zawada, „Pierwszy polski kondensat Bosego-Einsteina” Postępy Fizyki 58, 156 (2007).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-1f0bb8a9-318b-4f96-b9dc-d98c236f7f67