Skrobia w dawnych papierach czerpanych ręcznie – próby wyjaśnienia przyczyn jej obecności

• Autorzy: Kozielec Tomasz , Zapolska Katarzyna

Identyfikatory

DOI

10.15199/54.2022.7.1

Warianty tytułu

EN

Starch in old handmade papers – attempts to explain the reasons for its presence

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono przyczyny obecności skrobi w papierach czerpanych ręcznie, które nie wynikają z technologii powierzchniowego zaklejania papieru, ale są skutkiem używania w papiernictwie surowca szmacianego, nasycanego skrobią (krochmalenie, apreturowanie). Przedstawiono także inne nietypowe przyczyny obecności skrobi, wynikające z użytkowania starych druków, rękopisów itp. dzieł powstałych na papierze, a także w wyniku napraw papieru dokonywanych w przeszłości.

EN

The article discusses the reasons for the presence of starch in hand-made papers, which is not result from the technology of sticking the surface of the paper, but they are the result of using rag material impregnated with starch (starching, finishing) in papermaking. There are also discussed other unusual reasons for the presence of starch resulting from the use of old prints manuscripts and similar works created on paper, as well as the repair of paper cards in the past.

Słowa kluczowe

PL

skrobia; krochmal; kleik skrobiowy; papiernictwo; szmaty; naprawa papieru; zanieczyszczenia; mikrobiologia; badania mikroskopowe

EN

starch; starch paste; papermaking; rags; paper repair; impurities; microbiology; microscopic analyses

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Papierniczy
• Rocznik: 2022
• Tom: R. 78, nr 7
• Strony: 386--392
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz.

Twórcy

autor

Kozielec Tomasz

• Katedra Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ul. Sienkiewicza 30/32, 87-100 Toruń

• https://orcid.org/0000-0002-2955-3931

autor

Zapolska Katarzyna

• Katedra Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ul. Sienkiewicza 30/32, 87-100 Toruń

• https://orcid.org/0000-0002-1038-2191

Bibliografia

• [1] [Anon]. 1916. „Test Bleaching Power”. The World’s Paper Trade Review 65 (24) : 977-978.
• [2] Barrett Timothy. 2016. „Enzymatic pretreatment during 15th to 18th century papermaking in Europe”. BioResources 11 (2) : 2964-2967.
• [3] Barrett Timothy. „Background: European Papermaking Techniques 1300-1800”, https://paper.lib.uiowa.edu/european.php
• [4] Chambers E. 1728. „Cyclopaedia: or, an Universal Dictionary of Arts and Sciences Containing the Definisions of the Terms [...] In Two Volumes. Addenda to the First Edition of Cyclopaedia: Or, an Universal Dictionary of Arts and Sciences”. London. (hasło: Paper; podhasło: Method of Making Linen Paper).
• [5] Chowdhury Asim Kumar Roy. 2017. „Principles of Textile Finishing. The Textile Institute Book Series”. Duxford.
• [6] Cortella A. R., Pochettino M. L. 1994. „Starch grain analysis as a microscopic diagnostic feature in the identification of plant material”. Economic Botany 48 (2) : 171-181.
• [7] Drzewińska Ewa. 2001. „Skrobia do powierzchniowego zaklejania papieru”. Przegląd Papierniczy 57 (4) : 265-271.
• [8] Earle Rebeca. 2018. „Promoting Potatoes in Eighteenth-Century Europe”. Eighteenth-Century Studies 51 (2) : 147-162.
• [9] Gerard John. 1597. „The Herball, Or Generall Historie of Plantes”. London: Imprinted by John Norton. Za: Wiese Anne von. „15th and 16th c. Starching Linen”. https://annevonwiese.com/2021/01/09/15thand-16th-c-starching-linen/
• [10] Kado Michał. 1817. „Opisanie fabryki papierni”. Dziennik Wileński 6 (31) : 431-471.
• [11] Kathpalia Yash Pal. 1973. „Conservation and restoration of archive materials”. Paris.
• [12] Knight James W. 1969. „The Starch Industry”. Oxford.
• [13] Kozielec Tomasz. 2008. „Dodatki stosowane do klejów introligatorskich w XIX i XX w. przyczyną zakwaszenia książek i materiałów archiwalnych”. Notes Konserwatorski 12 : 146-154.
• [14] Lavédrine Bertrand, Gandolfo Jean-Paul. 1993. „Historical and Technical Investigation of the Autochrome Process and Attempts at Re-creation”. Topics in Photographic Preservation 5 : 138-145.
• [15] Leszczyński Wacław. 2004. „Skrobia – surowiec przemysłowy, budowa i właściwości”. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 500 : 69-98.
• [16] Lynn Eleri. 2021. „Tudor Textiles”. New Haven, London.
• [17] Maitland Crystal. 2010. „Microscopy for Paper Conservation: Comparing Various Adhesives and Examining Wheat Starch Paste Preparation Methods”. The Book and Paper Group Annual 29 : 129-138.
• [18] McGee Harold. 2004. „On Food and Cooking: The Science and Lore of the Kitchen”. New York, London, Toronto, Sydney.
• [19] Mirowska Elżbieta, Poksińska Maria, Wiśniewska Irena. 1992. „Identyfikacja podobrazi i spoiw malarskich w zabytkowych dziełach sztuki”. Toruń.
• [20] Nowowiejski Antoni J. 1902. „Wykład Liturgii kościoła katolickiego, t. II, cz. I: O środkach rozwinięcia kultu”. Warszawa.
• [21] Orkusz Agnieszka, Garszczuk Aleksandra. 2018. „Gluten w żywności - korzyści i zagrożenia”. Nauki Inżynierskie i Technologie 4 (31) : 52-64.
• [22] „Papier, tektura i masy włókniste. Oznaczanie składu włóknistego. Część 3: Próba wybarwiania odczynnikiem Herzberga”. PN-P-50116-03:1992.
• [23] „Papier, tektura i masy włókniste. Oznaczanie składu włóknistego. Część 4: Próba wybarwiania odczynnikiem Graff „C””. PN-P-50116-04:1992.
• [24] „Paper Conservation: Decisions & Compromises. Extended Abstracts presented at the ICOM-CC Graphic Document Working Group Interim Meeting Vienna, Austrian National Library 17-19 April 2013” (red. Lieve Watteeuw, Christa Hofmann). Vienna. https://primastoria.files.wordpress.com/2014/10/paper-conservation.pdf
• [25] Pérez Serge, Bertoft Eric. 2010. „The molecular structures of starch components and their contribution to the architecture of starch granules: A comprehensive review”. Starch 62 (8) : 389–420.
• [26] Pomeranz Y. 1982. „Grain structure and end-use properties”. Food Microstructure 1 (2) : 107-124.
• [27] Sartore Melissa. 2019. „Such a Fashion Statement in the Elizabethan Era?”. https://www.ranker.com/list/history-of-elizabethan-collar/melissa-sartore
• [28] Słomińska Lucyna, Garbacik Magdalena. 2002. „Porównanie właściwości hydrolitycznych dwóch termostabilnych preparatów enzymatycznych”. Technologia Alimentaria 1 (2) : 21-30.
• [29] Sobucki Władysław. 1997. „Kleje stosowane do renowacji papieru”. Ochrona Zabytków 50 (3) : 300-307.
• [30] Zotti M., Ferroni A., Calvini P. 2008. „Microfungal biodeterioration of historic paper: Preliminary FTIR and microbiological analyses”. International Biodeterioration & Biodegradation 62 : 186-194.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).