Współczesna teoria konserwatorska w świetle tekstów doktrynalnych – zmiana paradygmatu

• Autorzy: Szmygin Bogusław

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK75PARADIGM

Warianty tytułu

EN

Modern conservation theory in the light of doctrinal texts: a paradigm shift

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Teoria konserwatorska jest formułowana w postaci tzw. tekstów doktrynalnych. Są to krótkie dokumenty, uchwalane przez różne gremia międzynarodowe – organizacje, instytucje, konferencje. Teksty dotyczą zasad i metod postępowania konserwatorskiego w grupach typologicznych zabytków, w krajach i regionach lub normują istotne działania konserwatorskie. Teksty doktrynalne pełnią bardzo ważną rolę, normując działania przy zabytkach. Zmiany tekstów doktrynalnych można traktować jako wykładnię przemian zachodzących w teorii konserwatorskiej – ich analiza pozwala diagnozować aktualny stan teorii. Na podstawie dokumentów została przedstawiona transformacja doktryny konserwatorskiej w kluczowych aspektach – pojęcia dziedzictwa, celów ochrony dziedzictwa, udziału interesariuszy w ochronie zabytków, definiowaniu działań konserwatorskich. Suma przemian zachodzących w każdym z tych obszarów wskazuje, że w ostatnich dekadach dokonała się bardzo głęboka transformacja teorii konserwatorskiej (zmiana paradygmatu).

EN

The conservation theory is formulated in the form of the so-called doctrinal texts. These are short documents, enacted by various international bodies—organizations, institutions, or conferences. The texts deal with the principles and methods of the conservation practice in typological groups of monuments in countries and regions, or normalize important conservation measures. The doctrinal texts play a very important role, normalizing activities at monuments. The changes in doctrinal texts can be regarded as an interpretation of the transformations taking place in the conservation theory—their analysis makes it possible to diagnose the current state of the theory. On the basis of the documents, the transformation of the conservation doctrine in key aspects—the concept of heritage, the goals of the heritage protection, the participation of stakeholders in the heritage protection, the definition of conservation measures—is presented. The sum of the transformations that take place in each of these areas indicates that a very profound transformation of the conservation theory (paradigm shift) has taken place in recent decades.

Słowa kluczowe

PL

teoria konserwatorska; tekst doktrynalny; zmiana paradygmatu

EN

conservation theory; doctrinal text; paradigm shift

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 75
• Strony: 7--21
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz.

Twórcy

autor

Szmygin Bogusław

• Wydział Budownictwa i Architektury Politechniki Lubelskiej, Katedra Konserwacji Zabytków

• https://orcid.org/0000-0003-0629-4495

Bibliografia

• 1. Charter for the Conservation of Historic Towns and Urban Areas, ICOMOS, Waszyngton 1987.
• 2. Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, UNESCO, Paryż 2003.
• 3. Conservation of cultural heritage, Technical Committee CEN/TC 346 38 (EN 15898:2018), 2018.
• 4. Convention for the Protection of the Architectural Heritage of Europe, Rada Europy, 1985.
• 5. Europejska Karta Dziedzictwa Architektonicznego, Komitet Ministrów Rady Europy, 1975.
• 6. European Cultural Heritage Green Paper, Europa Nostra – ICOMOS, 2021.
• 7. Gyurkovich Jacek, Współczesne interpretacje klimatu miejsca, „Wiadomości Konserwatorskie” 2018, nr 55, s. 96–104.
• 8. International Charter for the Conservation and Restoration of Monuments and Sites (The Venice Charter), IInd International Congress of Architects and Technicians of Historic Monuments, Venice 1964.
• 9. Ku zintegrowanemu podejściu do dziedzictwa kulturowego w Europie, COM(2014) 477, Komisja Europejska, Bruksela 2014.
• 10. Recommendation concerning the Safeguarding of Beauty and Character of Landscapes and Sites, UNESCO General Conference, 1962.
• 11. Rekomendacja w sprawie historycznego krajobrazu miejskiego, UNESCO, Paryż 2011. The Faro Conventiom, Rada Europy, Faro 2005.
• 12. Rules of Procedure of the International Council on Monuments and Sites, ICOMOS International Secretariat, Paris 2019.
• 13. Sroczyńska Jolanta, Wartość społeczna zabytków architektury w świetle wybranych dokumentów UNESCO, ICO-MOS, Rady Europy, kształtujących teorię ochrony dziedzictwa kulturowego, „Wiadomości Konserwatorskie” 2021, nr 65, s. 7–19.
• 14. Szmygin Bogusław, Dostępność architektoniczna obiektów zabytkowych dla osób ze szczególnymi potrzebami, Narodowy Instytut Dziedzictwa – Politechnika Lubelska, Warszawa 2022.
• 15. Rudnicka-Bogusz Marta, Kilka uwag nad przemianami podejścia do autentyzmu materii budowli w kontekście odbioru społecznego w XXI wieku, „Wiadomości Konserwatorskie” 2022, nr 71, s. 7–19.
• 16. The Faro Conventiom Action Plan Handbook 2018–2019,
• 17. Faro Convention Action Plan Team, 2018.
• 18. The Burra Charter, The Australia ICOMOS Charter for Places of Cultural Significance, Australia ICOMOS, 2013.
• 19. The Future of Our Pasts: Engaging cultural heritage in climate action, ICOMOS Climate Change and Heritage Working Group, ICOMOS, Paris 2019.
• 20. Quebec Declaration on the Preservation of the Spirit of Place, ICOMOS, Quebec 2008.
• 21. Xi’an Declaration on the Conservation of the Setting of Heritage Structures, Sites and Areas, ICOMOS, Xi’an 2005.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).