Jarosław. Uwagi o historii rozwoju przestrzennego miasta (X–XV wiek)

• Autorzy: Fitta-Spelina A.

Warianty tytułu

EN

Jarosław. Comments about the history of spatial development of the town (10th–15th century)

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Niniejszy artykuł przedstawia miasto Jarosław w okresie średniowiecza: zarówno wczesnego (okres przedkolacyjny), jak i dojrzałego (miasto lokacyjne z 1375 r. i lata późniejsze). Autorka analizuje osady przedlokacyjne oraz układ urbanistyczny miasta lokacyjnego, nawiązujący do ortogonalnych założeń szachownicowych. Opisuje również występujące w mieście odchylenia od regularności, wielkość założenia i bloków zabudowy, a także przemiany, które nastąpiły w okresie dojrzałego średniowiecza. Artykuł został oparty na fragmencie pracy doktorskiej autorki pt. „Jarosław do końca okresu staropolskiego Zagadnienia urbanistyczno-architektoniczne”.

EN

This paper presents the town of Jarosław during the Middle Ages: both early (before the location) and late (1375 and later). The author analyzes pre-location sediments and urban layout of the locality, referring to the orthogonal chess board. It also discusses the derogations from the regularity, the size of the premise and building blocks in the city, as well as the changes that took place during the late Middle Ages. This article is based on a fragment of doctoral thesis titled “Jaroslaw to the end of the Old Polish Period. Architectural and Urban Issues”.

Słowa kluczowe

PL

Jarosław; rozwój przestrzenny; średniowiecze; układ urbanistyczny

EN

Jarosław; Middle Ages; spatial development; urban layout

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2017
• Tom: T. 45
• Strony: 483--496
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., mapy, rys.

Twórcy

autor

Fitta-Spelina A.

• Wydział Architektury, Politechnika Krakowskiej
• JW-Proinvest Biuro Projektowe

Bibliografia

• 1. Borowiejska–Birkenmajerowa M., 1977, Dzieje Jarosławia od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku, w: Jarosław. Studium historyczno – urbanistyczne opracowane na zlecenie Urzędu Miejskiego w Jarosławiu, Pracownia Konserwacji Zabytków – oddział w Rzeszowie, Jarosław, s. 38-108,
• 2. Borowiejska-Birkenmajerowa M., 1955, Jarosław, zeszyt 24 z serii Elementy urbanistyki polskiej, Instytut Urbanistyki i Architektury, Warszawa,
• 3. Borowiejska–Birkenmajerowa M., 1976, Jarosław – główne przemiany urbanistyczne (do końca wieku XV), w: Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, Tom IX/1972–1976, Wyd. Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia i Muzeum w Jarosławiu, Jarosław, s. 14-37,
• 4. Borowiejska-Birkenmajerowa M., Lokalizacja warownego zespołu jezuickiego w Jarosławiu i problem grodziska, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury 1967- 1973/z.1-7, Kraków, s. 211-214.
• 5. Czopek S., 1999, Pradzieje Polski południowo-wschodniej, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów,
• 6. Fitta-Spelina A., Jarosław do końca okresu staropolskiego. Zagadnienia urbanistyczno-architektoniczne, praca doktorska, Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej, Kraków 2016.
• 7. Hołub J., 1999, Dawne Opactwo PP. Benedyktynek, Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej, Jarosław,
• 8. Kieferling K., 2011, Krótka opowieść o mieście Jarosławiu w województwie podkarpackim leżącym, wyd. własne, Jarosław,
• 9. Kosiński W., 2000, Aktywizacja turystyczna małych miast, Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków,
• 10. Kosiński W., 2011, Miasto i piękno miasta, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków,
• 11. Książek M., 1996, Zarys budowy miast średniowiecznych w Polsce do końca XV wieku, Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków,
• 12. Kunysz A., 1961, Jarosław w pradziejach i wczesnym średniowieczu, w: Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, Tom II/1961, Wyd. Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, Jarosław, s.17-26,
• 13. Kus J., Jarosław ośrodkiem wielkiego handlu w XVI -XVII w., Zeszyty muzealne, 1996/zeszyt 1, Jarosław, s. 51-70,
• 14. Kus J., 1995, Przywilej lokacyjny miasta Jarosławia z 1375 roku, Wyd. Muzeum w Jarosławiu, Jarosław,
• 15. Kuśnierz K., 1989, Miejskie ośrodki gospodarcze wielkich latyfundiów południowej Polski w XVI oraz XVII wieku, Monografia nr 83, Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków,
• 16. Kuśnierz K., 1989, Zagadnienia funkcji i rozplanowania miejskich ośrodków gospodarczych w urbanistyce Małopolski XVI i XVII wieku, w: Sprawozdania z Posiedzeń Sekcji Historycznych Zespołów Osadniczych KUiA PAN O. Kraków, T. XXXII/2, Wyd. Oddział PAN w Krakowie. Kraków, s. 353-355,
• 17. Kuśnierz-Krupa D, 2014, Fundacje miejskie benedyktynów tynieckich w Małopolsce Południowej w okresie średniowiecza, Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków
• 18. Kuśnierz-Krupa D., 2013, Jaśliska w średniowieczu na tle miast dawnego powiatu bieckiego, Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków
• 19. Makara J., 1936 (2011), Dzieje parafii jarosławskiej od początku do r. 1772, nakładem czasopisma „Jarosławskie Wiadomości Parafialne”, Jarosław, reprint: wyd. Jarosławskie Katolickie Stowarzyszenie Charytatywne im. Ojca Pio w Radawie, Jarosław,
• 20. Malczewski J., 2006, Miasta między Wisłoką a Sanem do początku XVI w., Wyd. PWSW, Rzeszów,
• 21. Orłowicz M., 1921, Jarosław – jego przeszłość i zabytki, Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyż- szych, Lwów – Warszawa,
• 22. Socha A., Gosztyła M., Przemiany przestrzenne oraz architektoniczne wzgórza św. Mikołaja w Jarosławiu, Wiadomości konserwatorskie nr 29/2011, Warszawa, s. 42-58,
• 23. Widawski J., 1973, Miejskie mury obronne w państwie polskim do początku XV wieku, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa,
• 24. Wondaś A., 1947, Lechickie Jarosławia początki, w: Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, Tom I/1945-1947, Wyd. Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, Jarosław, s. 9-28,
• 25. Wróbel T., 1971, Zarys historii budowy miast, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).