Atrazyna : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Ludwicki J. K. , Struciński P.

Warianty tytułu

EN

Atrazine

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Atrazyna (2-chloro-4-etyloamino-6-izopropyloamino-1,3,5-triazyna) jest her- bicydem, powszechnie stosowanym w zwalczaniu chwastów dwuliściennych i niektórych jednoliściennych w uprawie m.in. kukurydzy, ziemniaków i roślin sadowniczych. Jest także stosowana w leśnictwie (szkółki leśne) i na terenach rolniczo nieużywanych. Nie jest produkowana w Polsce. W dostępnej literaturze nie ma doniesień dotyczących ostrego zatrucia atrazyną u ludzi. Nie ma też danych pozwalających na ustalenie zależności dawka-efekt u osób narażonych zawodowo. Opisywane są nieliczne przypadki wystąpienia reakcji skórnych po kontakcie z atrazyną. W badaniach epidemiologicznych przeprowadzonych we Włoszech i USA stwierdzono, że narażenie na herbicydy z grupy triazyn (m.in. atrazynę) może wiązać się ze wzrostem ryzyka wystąpienia nowotworu jajników (Włochy) i m.in. chłoniaka nieziarniczego u mężczyzn (USA). Atrazyna jest związkiem wykazującym niewielką toksyczność ostrą w stosunku do różnych gatunków zwierząt, niezależnie od drogi narażenia. I tak, przy narażeniu per os wartość LD50 dla gryzoni waha się od 600 do 4000 mg/kg m.c. Bydło i owce są bardziej wrażliwe na działanie toksyczne herbicydu. W przypadku dermalnego podania atrazyny, wartości LD50 dla szczura wynoszą > 3100 mg/kg m.c., a dla królika − 7500 mg/kg m.c. Podobnie duże są nieliczne w literaturze i specjalistycznych bazach danych wartości LC50 przy narażeniu ostrym drogą inhalacyjną (przez 4 h) i przekraczają one stężenie 5000 mg/m³. W badaniach przewlekłych na szczurach, myszach i psach, których wyniki udostępniono w Internecie, wyznaczono wartości NOAEL wynoszące odpowiednio: 3,5; około 40,0 oraz 4,97 mg/kg m.c./dzień. Ogromna większość danych wskazuje, że atrazyna nie wykazuje działania mutagennego. Jej działanie rakotwórcze w badaniach na zwierzętach stwierdzono tylko po podawaniu bardzo dużych dawek. W 1991 r. IARC zakwalifikowała atrazynę do grupy 2B. Atrazyna wykazuje działanie embriotoksyczne przy jej podawaniu ciężarnym samicom wyłącznie w dawkach toksycznych dla matek. Wyniki uzyskane po narażeniu zwierząt laboratoryjnych nie upoważniają do zaliczenia atrazyny do związków teratogennych ani mających wpływ na rozrodczość. Atrazyna łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego, może być też wchłaniana przez skórę i układ oddechowy. Ulega stosunkowo szybkiemu metabolizmowi i jest wydalana głównie z moczem. W badaniu na osobach narażonych (6 osób) wykazano istnienie zależności między stężeniem atrazyny w powietrzu a sumą stężeń metabolitów wydalanych z moczem. Proponowana wartość NDS na poziomie 5 mg/m³ opiera się na wynikach 2-letnich badań na szczurach, w których wyznaczono wartość NOAEL na poziomie 3,5 mg/kg m.c./dzień (efekt krytyczny − spadek tempa przyrostu masy ciała w stosunku do grupy odniesienia). Rozwiązanie takie jest analogiczne do przyjętego w USA przez ACGIH.

EN

2-chloro-4-ethylamino-6-isopropyloamino-l,3,5-triazine (atrazine) is a selective triazine herbicide widely used on a variety of crops, notably maize, sorghum, sugarcane, potatoes and fruitgrowing plants to control broadleaf and grassy weeds. It is also used in conifer reforestation plantings and as a nonselective herbicide on non-cropped industrial lands. It is not produced in Poland. In available scientific literature there are no records on acute poisonings in humans from the ingestion of atrazine. There are also no data allowing estimation of the dose-effect relationship in occupationally exposed workers. Single reports showed a possibility of contact dermatitis induced by atrazine while others stated no irritant or allergic skin reaction after contact with atrazine. Case-control epidemiological studies performed in Italy and the USA evaluating possible health associations of exposure to agricultural chemicals, including triazine herbicides, showed slightly elevated increased risk of epithelial ovarian cancer and non-Hodgkin's lymphoma in exposed populations. Atrazine is slightly to moderately toxic to animals, independently of route of exposure. The oral LD5o values for rodents are in the range of 600 - 40000 mg/kg b.w. Ruminants (cattle, sheep) seem to be much more sensitive to the toxic action of atrazine. The dermal LD50 in rabbits is 7500 mg/kg and more than 3100 mg/kg in rats. LC50 (4 hours) values derived from inhalation acute studies on animals are greater than 5000 mg/m3. The results of long-term per os toxicity studies on rats, mice, and dogs allowed to establish the following NOAEL values ‘based on different endpoints for mentioned species): 3.5, about 40.0, and 4.97 mg/kg b.w x day respectively. The weight of evidence from numerous studies indicates that atrazine alone or atrazine following microsomal activation in mammals is not mutagenic. In 1991 IARC classified ¿irazine as a substance possibly carcinogenic to humans (Group 2B). Embryotoxic effects ¿iter oral administration of atrazine were observed only in high, maternally toxic doses. Atrazine does not appear to be teratogenic, nor cause adverse reproductive effects. Atrazine is readily absorbed through the gastrointestinal tract and it can also be absorbed zermally and by inhalation. It is rapidly and completely metabolized, primarily by oxidative iealkylation of the amino groups and eliminated mainly with urine. The study performed on 6 cccupationally exposed workers showed that the sum of two main urinary metabolites reflected quantitatively the exposure.

Słowa kluczowe

PL

atrazyna; narażenie zawodowe; działanie rakotwórcze

EN

atrazine; occupational exposure; carcinogenic effects

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2001
• Tom: Nr 3 (29)
• Strony: 49--72
• Opis fizyczny: Bibliogr. 47 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Ludwicki J. K.

• Państwowy Zakład Higieny 00-791 Warszawa ul. Chocimska 24

autor

Struciński P.

• Państwowy Zakład Higieny 00-791 Warszawa ul. Chocimska 24

Bibliografia

• 1. Agricultural Researeh Service (1995.) Atrazine. US Department of Agriculture. http://wizard.arsusda.goy/rsml/textfiles/ATRAZINE/.
• 2. Andersen K.J., Leighty E.G., Takahashi M.T. (1972) Evaluation of herbicides for possible mutagenic properties. J. Agr. Food Chem., 20, 649-656.
• 3. Bakke J.E., Larson J.D, Price C.E. (1972) Metabolism of atrazine and 2-hydroxyatrazine by the Rat. J. Agr. Food Chem., 20, 602-607.
• 4. Böhme C., Bär F. (1966) Über den Abbau von Triazin-Herbiciden im tierischen Organismus, Fd. Cosmet. Toxicol., 5, 23-28.
• 5. The Merck index (1989) [Red.] S. Budavari. 11th ed. Merck & Co., Inc., Rahway N.J. USA.
• 6. Butler M.A., Hoagland R.E. (1989) Genotoxicity assessmnent of atrazine and some major metabolites in the Ames test. Bull. Environ. Contam. Toxicol., 43, 797-804.
• 7. De Bertoldi M., Barale R., Giovannetti M. (1978) Mutagenicity of pesticides evaluated by means of gene conversion in S. Cerevisiae and A. Nidulans. Mut. Res., 53, 174-175.
• 8. Donna A. i in. (1989) Triazine herbicides and vyarian epithekial neoplasms. Scand J. Work Environ. Health, 15, 47-5(cyt. za National Toxicoly ...„ 1992).
• 9. Erickson M.D., Frank C.W., Morgan D.P. (1979) Determination of s-triazine herbicide residues in urine: studies of excretion and metabolism in Swine as a model to human metabolism. J. Agric. Food Chem., 27, 743-745.
• 10. Extoxnet (1996) (The EXtension TOXicology NETwork). Pesticide Information Profiles. Atrazine. Internet: http://ace.orst.edu/info/extoxnetJpips/atrazine.htm
• 11. Foster T.S., Khan S. U. (1976) Metabolism of atrazine by the chicken. J. Agric. Food Chem., 24, 566- 570.
• 12. Gojmerac T., Kniewald J. (1989) Atrazine biodegradation in rats — a model for mammalian metabolism. Bull: Environ. Toxicol. Contam. 43, 199-206.
• 13. Handbook of pesticide toxicology (1991) [Red.] Hayes Jr., WJ., Laws Jr. E.R. Vol.3 Classes of Pesticides, Academic Press Inc., San Diego, pp. 1380-1389.
• 14. Health and Safety Commission (1998) Approved Supply List (4td ed) Information approved for the classification and labelling of substances and preparations dangerous for supply. Chemicals Regulations.
• 15. Health and Safety Guide (1990) No 47. Atrazine. IPCS/UNEP/ILOIWHO, Genewa.
• 16. HSDB (1998).
• 17. IARC (1991) Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans Vol. 53, pp. 441-466.
• 18. Ikonen R., Kangas J., Savolainen H. (1988) Urinary atrazine metabolites as indicators for rat and human exposure to atrazine. Toxicol. Lett., 44, 109-112.
• 19. Infurna R. i in. (1988) Teratological evaluations of atrazine technical, a triazine herbicide, in rats and rabbits. J. Toxicol. Environ. Health, 24, 307-3 19.
• 20. Innes J.R.M. i in. (1969) Bioassay of pesticides and industrial chemicals for tumorigenicity in mice: a preliminary note. J. Natl. Cancer Inst. 42, 1101-1114.
• 21. International Chemical Safety Cards (1996) Atrazine. ICSC (Internet: http://www.cdc.goy/nioshl ipcs/ipcsOO99.html).
• 22. IRIS (1998) Atrazine. United States Environmental Protection Agency. (Internet: http://www.epa.goy/ngispgm3/iris/substI
• 23. Atrazine (1982) [Red.] N. V. Izmerov. UNEP/IRPTC 18, Moscow.
• 24. Lisi P., Caraffini S., Assalve D. (1987) Irritation and sensitization potential of pesticides. Contact Dermatitis, 17, 212-218.
• 25. Mills P.K. (1998) Correlation analysis of pesticide use data and cancer incidence rates in California Counties. Arch. Environ. Health, 53, 410-413.
• 26. National Toxicology Program (1991) Chemical repository Atrazine. Radian Corporation. (Internet: http://ntp-seryer.niehs.nih.goy/htdocs/CHEM_HSINTP-Chem l/Radian 19 12-24-9.html).
• 27. National Toxicology Program (1992) Executive summary of safety and toxicity information. Atrazine (Internet: http://ntp-seryer.niehs.nih.goy/htdocs/Chem_Background/ExecSummi Atrazine.htm).
• 28. NIOSH (1999) Pocket guide to chemical hazards. Atrazine (Internet: http://www.cdc.goy/nioshinpg/ npgdOO43 .html).
• 29. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 5 maja 1999 r. w sprawie wykazu środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu i stosowania. MP nr 19, poz. 262.
• 30. OSHA (1998) Chemical sampling information. Atrazine (Internet: http://www.osha-slc.goy/dts/chemicalsampling/dataiCH_2 19760.htmli).
• 31. Palmer J.S., Radeleff R.D. (1964) The toxicologic effects on certain fungicides and herbicides on sheep and cattle. Ann. N.Y. Acad. Sci., 111, 729-736.
• 32. Palmer J. S., Radeleff R.D. (1969) The toxicity of some organic herbicides to cattle, sheep, and chic kens. Agricultural Research Service. United States Department of Agriculture. Production Research Report. 106.
• 33. Peters J.W., Cook R.M. (1973) Effects of atrazine on reproduction in rats. Bull. Environ. Contam. Toxicol. 9, 301-304.
• 34. Pintér A. i in.: (1990) Long-term carcinogenicity bioassay of the herbicide atrazine in F344 rats. Neoplasma, 37, 533-534 (cyt. za National Toxicology ...„ 1992).
• 35. Plewa M.J., Gentile J.M. (1976) Mutagenicity of atrazine: a maize-microbe bioassay. Mut. Res., 38, 287-292.
• 36. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 21 sierpnia 1997 r. w sprawie substancji chemicznych stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia. DzU nr 105, poz. 671.
• 37. RTECS, Registry of Toxic Effects of Chemical Substances (1997) http://www.cas.org/ ONLINE/DBSS/rtecsss.htm).
• 38. Santa Maria C. i in. (1986) Subacute atrazine treatment effects on rat renal functions, bull. Environ. Contam. Toxicol. 36, 325-33 1.
• 39. Santa Maria C., Moreno J., Lopez-Campos J.L. (1987) Hepatotoxicity induced by the herbicide atrazine in rat. J. Appl. Toxicol. 7, 373-378 (cyt. za National Toxicology ...„ 1992).
• 40. Seiler J.P. (1973) A survey on the mutagenicity of various pesticides. Experientia, 29, 622-623.
• 41. Shirasu Y. i in. (1976) Mutagenicity screening of pesticides in microbial system. Mut. Res., 40, 19-30.
• 42. Siebert D., Lemperle E. (1974) Genetic effects of herbicides: induction of mitotic gene conversion in Saccharomyces cerevisiae. Mut. Res., 22, 111-120.
• 43. TLV’s and other Occupational Exposure Values (1998). ACGIH, Documentation of the threshold limit values. Cincinnati.
• 44. The pesticide manual [Red.] C.D.S. Tomlin. 11th ed. The British Crop Protection Council, pp.55-57.
• 45. US Department of Labor (1989) Occupational Safety and Health Administration: 29 CFR Part 1910, Air Contaminants; Final Rule. Fed. Reg. 54(12):2575 (January 19).
• 46. Weisenburger D.D. (1990) Environmental epidemiology of non-hodgkin’s lymphoma in Eastern Nebraska. Am. J. Ind. Med., 18, 303-305 (cyt. za National Toxicology ...„ 1992).
• 47. Zielhuis R.L., van der Kreek F.W. (1979) The use of a safety factor in setting health based permissible levels for occupational exposure. Int. Arch. Occup. Environ. Health, 42, 191-201.