Późnosylursko-wczesnodewońska śródpłytowa kompresja na przedpolu orogenu kaledońskiego (centralna część basenu bałtyckiego) analiza danych sejsmicznych

• Autorzy: Poprawa P. , Šlaupa S. , Sidorov V.

Warianty tytułu

EN

Late Silurian to early Devonian intra-plate compression in the foreland of Caledonian orogen (central part of the Baltic Basin) : analysis of seismic data

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dla litewskiej części basenu bałtyckiego przeprowadzono analizę kaledońskich deformacji tektonicznych opierając się na interpretacji danych sejsmicznych oraz profili otworów wiertnicznych. Wykazano obecność systemu synsedymentacyjnych, odwróconych uskoków o zrzutach 50–200 m, wymuszonych fleksur naduskokowych oraz struktur kwiatowych, rozwijających się głównie w późnym sylurze i lochkowie. Struktury te mają charakter kompresyjny bądź transpresyjny i cechują się przebiegiem od SW–NE do W–E, tj. w przybliżeniu równoległym do rozciągłości skandynawskich kaledonidów. Ich aktywność koreluje się w czasie ze skandyjską fazą orogenezy kaledońskiej w Skandynawii. Omawiany system uskoków kontynuuje się w sektorach łotewskim i estońskim oraz kaliningradzkim sektorze basenu bałtyckiego. Relacja uskoków angażujących utwory dolnego paleozoiku w polskiej części basenu bałtyckiego do opisanego systemu deformacji tektonicznych jest trudna do ustalenia z uwagi na lukę erozyjną obejmującą najwyższy sylur po niższy perm. Według przedstawionej tu interpretacji system późnosylursko-lochkowskich deformacji tektonicznych jest zapisem późnokaledońskiej kompresji, mającej źródło w kolizji w skandynawskich kaledonidach. Lokalizacja tych deformacji związana jest ze strefą litosfery osłabionej termomechanicznie w wyniku późnoneoproterozoiczno-wczesnokambryjskiego ryftowania.

EN

In the Lithuanian part of the Baltic Basin seismic data and well sec ions reveals presence of the system of syn-sedimentary reversed fauhs with offset m a range of50-200 m, developed mainly in the late Silurian to Lochkovian (earlymost Devonian) time. Character of the structures indicate their development mainly due to compression or transpression. Most of the fault zones are elongated in the S W-NE to W-E direction, therefore are roughly parallel to elongation of the Scandinavian Caledonides. Their activity correlates in time with the Scandian orogenic phase in the Scandinavian Caledonides. This system of faults continues to the Latvian and Estonian, as well as Kaliningrad sectors of the Baltic Basin. The late Silurian to earlymost Devonian tectonic deformation in the central Baltic Basin reflects the late Caledonian intra-plate compression, sourced by collision in the Scandinavian orogen. Location of the deformations is determined by the zone of lithosphere thermo-mechanically weakened by the late Neoproterozoic to early Cambrian rifting.

Słowa kluczowe

PL

przekrój sejsmiczny; tektonika; kompresja; sylur; dewon; basen bałtycki

EN

seismic section; tectonics; compression; Silurian; Devonian; Baltic Basin

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Prace Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2006
• Tom: T. 186
• Strony: 215--224
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., wykr.

Twórcy

autor

Poprawa P.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Šlaupa S.

• Institute of Geology and Geography, Department Background Geology and Tectonics, Sevcenkos 13, 2600 Vilnius, LT-03223 Lithuania

autor

Sidorov V.

• Lithuanian Geological Survey, S. Konarskio 35; 2600 Vilnius, LT-03123 Lithuania

Bibliografia

• 1. BRANGULIS A.P., KANEV A.S., MARGULIS A.S., HASELTON T.M., 1992 - Hydrocarbon geology of the Baltic Republics and the adjacent Baltic Sea. JV: Generation, accumulation and production of Europe’s hydrocarbons II (red. A.M. Spencer): ]11-115. Special Publication of the European Association of Petroleum Geoscientists, No. 2. Springer Verlag, Berlin, Heidelberg.
• 2. DADLEZ R., 1995 - Atlas geologiczny południowego Bałtyku. Dolny paleozoik, 1:500 000. Państw. Inst. Geol., PAE, Warszawa.
• 3. KRAMARSKA R., KRZYWIEC P., DADLEZ R., JEGLIŃSKI W., PAP IERNIK B., PRZEZDZIECKI P., ZIENTARA P., 1999 - Mapa geologiczna dna Bałtyku bez utworów czwartorzędowych. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 4. LAZAUSKIENĖ J., STEPHENSON R., ŠLIAUPA S., J.-D. VAN WESS, 2002 - 3-D flexural modelling of the Silurian Baltic Basin. Tectonophysics, 346, 1/2: 115-135.
• 5. MASON R., 1988 - Did the Iapetus Ocean really exist? Geology, 16: 823-826.
• 6. MEISSNER R., SADOWIAK P., THOMAS S.A., BABEL Working Group, 1994 - East Avalonia, the third partner in the Caledonian collisions: evidence from deep seismic reflection data. Geol. Rundsch., 83: 186-196.
• 7. MIDDLETON M.F., TULLBORG E.-L., LARSON S.A., BJOR. KLUND L., 1996 - Modelling of the Caledonian foreland basin in Sweden: petrophysical constraints. Marine Petrol. Geol., 13, 4:407-413.
• 8. PLINK-BJÖRKLUND P., BJÖRKLUND L., 1999 - Sedimentary record of post-collisional events of the Scandinavian Caledonides in the Baltic Devonian Basin in Estonia. Journal of Conference. Abstracts, EUG 10, vol. 4, 1 (D01/B): 286.
• 9. POPRAWA P., 2006a - Neoproterozoiczny rozpad superkontynentu Rodinii/Pannotii - zapis w rozwoju basenów osadowych na zachodnim skłonie Baltiki. Pr. Państw. Inst. Geol., 186:165-188.
• 10. POPRAWA P., 2006b - Rozwój kaledońskiej strefy kolizji wzdłuż zachodniej krawędzi Baltiki oraz jej relacje do basenu przedpola. Pr. Państw, Inst. Geol., 186: 189-214.
• 11. POPRAWA P., ŠLIAUPA S., STEPHENSON R.A., LAZAUSKIENĖ J., 1999 - Late Vendian-Early Palaeozoic tectonic evolution of the Baltic basin: regional implications from subsidence analysis. Tectonophysics, 314, 1/3: 219-239.
• 12. PUURA V., FLODEN T., MONKEV1CIUS A., VAHERR., 1999 - Late Caledonian compressional tectonics in the intracratonic Baltic Basin. Journal of Conference. Abstracts, EUG 10, vol. 4, 1 (D01/B): 286.
• 13. SAMUELSSON J., MIDDLETON M.F., 1998 - The Caledonian foreland basin in Scandinavia: constrained by the thermal maturation of the Alum Shale. GFF, 120: 307-314.
• 14. SCOTESE C.R., McKERROW W.S., 1990 - Revised world map and introduction. W: Palaeozoic palaeogeography and biogeography (red. W.S. McKerrow, C.R. Scotese). Geol. Soc., London, Memoirs, 12: 1-24.
• 15. ŠLIAUPA S., 1999 - Far-field stress transmission indications in Early Palaeozoic structural evolution of the Baltic basin. Abstrakt Rom. Journ. Tect. Reg. Geol., 77, 1:59.
• 16. ŠLIAUPA S., 2002 - Kinematic feature of the Telšiai fault in Western Lithuania: structural and permeability prognosis. Geologija, 38: 24-30 (po litewsku z angielskim abstraktem).
• 17. ŠLIAUPA S., KATINAS V., VOSYLIUS G., ŠLIAUPIENE R., VEJELYTE I., 2002 - Reconstruction of the palaeostress regime of the Telšiai fault zone, Western Lithuania. Geologija, 38: 12-23 (po litewsku z angielskim abstraktem).
• 18. ŠLIAUPA S., POPRAWA P., JACYNA J., 2000 - Structural analysis of seismic data in the Baltic Basin: evidences for Silurian-Early Devonian intra-plate compression in the foreland of Caledonian orogen. Abstrakt. J. Czech Geol. Soc., 45, 3/4: 260-261.
• 19. TORSVIK T.H., REHNSTRÖM E.F., 2003 - The Tornquist Sea and Baltica-Avalonia docking. Tectonophysics, 362,1/4: 67-82.
• 20. TORSVIK T.H., SMETHURST M.A., MEERT J.G., VAN DER VOO R., MCKERROW W.S., BRASEER M.D., STURT B.A., WALDERHAUG H.J., 1996 - Continental break-up and collision in the Neoproterozoic and Palaeozoic - a tale of Baltica and Laurentia. Earth Sc. Rev., 40: 229-258.
• 21. VAN BALEN R.T, HEEREMANS M., 1998 - Middle Proterozoic - early Palaeozoic evolution of central Baltoscandian basins: evidence for asthenospheric diapers. Tectonophysics, 300, 1/4: 131-142.
• 22. ZIEGLER P.A., 1990 - Geological atlas of Western and Central Europe. Shell Internationale Petroleum Maatschappij B.V./Geological Society of London/Elsevier, Amsterdam. II wyd.
• 23. ZIEGLER P.A., CLOETINHG S., VAN WEES J-D., 1995 - Dynamics of intra-plate compressional deformation; the Alpine foreland and other examples. Tectonophysics, 252, 1/4: 7-59.