A hospital with a shelter resilient to climate and war risks – an experimental approach

• Autorzy: Strojny Rafał

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2025.63.B-04

Warianty tytułu

PL

Szpital ze schronem odporny na zagrożenia klimatyczne i wojenne – podejście eksperymentalne

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

The effects of climate change and warfare are significant threats facing modern communities. As part of the critical infrastructure, hospitals should be at the forefront of preparing for different types of crises, as they are responsible for protecting health and life. The aim of this research was to identify the most important contemporary risks posed by climate change and to formulate general design guidelines for new healthcare facilities. As a result, a conceptual model of a hospital with a shelter was developed, which can function under extreme weather events and military action thanks to appropriate architectural, structural and modular solutions.

PL

Skutki zmian klimatu oraz działań wojennych stanowią istotne zagrożenie, z którym mierzą się współczesne społeczności. Jako element infrastruktury krytycznej, szpitale powinny być w pierwszej kolejności przygotowane na różnego rodzaju kryzysy, ponieważ odpowiadają za ochronę zdrowia i życia. Celem badań było określenie najważniejszych współczesnych zagrożeń wynikających ze zmian klimatycznych oraz sformułowanie ogólnych wytycznych projektowych dla nowych placówek ochrony zdrowia. W rezultacie opracowano koncepcyjny model szpitala ze schronem, który dzięki odpowiednim rozwiązaniom architektonicznym, konstrukcyjnym i modułowej strukturze może funkcjonować w warunkach ekstremalnych zjawisk pogodowych oraz działań zbrojnych.

Słowa kluczowe

EN

healthcare architecture; natural disaster; shelter; crisis-proof hospital; war; climate adaptation

PL

architektura obiektów ochrony zdrowia; klęska żywiołowa; schron; szpital odporny na kryzys; wojna; adaptacja do zmian klimatu

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 63
• Strony: 71--94
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Strojny Rafał

• Faculty of Civil Engineering and Architecture, Lublin University of Technology

• https://orcid.org/0000-0002-2451-9152

Bibliografia

• [1] Ansah E. W., Amoadu M., Obeng P., Sarfo J. O. (2024) ‘Health systems response to climate change adaptation: a scoping review of global evidence’. BMC Public Health, 24, 2015, https://doi.org/10.1186/s12889-024-19459-w.
• [2] Blanchet K., Rubenstein L. Taithe B., Fast L. (2023) ‘Have attacks on healthcare become the new normal? a public health call to action for armed conflicts before it is too late’. Conflict and Health, 17 (56), https://doi.org/10.1186/s13031-023-00555-4.
• [3] Buhaug H., Benjaminsen T. A., Gilmore E. A., Hendrix C. S. (2023) ‘Climate-driven risks to peace over the 21st century‘. Climate Risk Management, 39, p. 100471, https://doi.org/10.1016/j.crm.2022.100471.
• [4] Crowley T. J. (2000) ‘Causes of Climate Change Over the Past 1000 Years’. Science, 289 (5477), pp. 270-277, DOI: 10.1126/science.289.5477.270.
• [5] Dąbski M., Dudkiewicz M., Durlak W., Konopińska-Mamej A. (2015) ‘Rola i kształtowanie zieleni w otoczeniu szpitali‘. Przestrzeń i Forma, 24 (1), s. 41-56.
• [6] Elstow L., Rojas Parra F., MacAskill K. (2024) ‘Tracking climate adaptation in hospitals: An inventory of structural measures‘. Climate Risk Management, 46: 100657, https://doi.org/10.1016/j.crm.2024.100657.
• [7] Federal Emergency Management Agency (2006) ‘Design Guidance for Shelters and Safe Rooms’. Risk Management Series, FEMA 453.
• [8] Foedrowitz, M. (1998) Bunkerwelten: Luftschutzanlagen in Norddeutschland. Berlin: Christoph Links Verlag.
• [9] Gerber P. (2019) Ochrona i modernizacja zabytkowych szpitali. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
• [10] Gkouliaveras V., Kalogiannidis S., Kalfas D., Kontsas S. (2025) ‘Effects of Climate Change on Health and Health Systems: A Systematic Review of Preparedness, Resilience, and Challenges’. Int. J. Environ. Res. Public Health, 22 (2), 232, https://doi.org/10.3390/ijerph22020232.
• [11] Hanulak K. (1956) Przygotowanie schronów i szczelin przeciwlotniczych. Warszawa: TOPL.
• [12] Harmata W., Chałupczak M. (2012) Układy instalacji filtrowentylacyjnych ze szczególną charakterystyką elementów składowych oraz zasad eksploatacji. Warszawa: Wydawnictwo WAT.
• [13] Hislop M. (2018) Jak czytać zamki. Krótki kurs wiedzy o fortyfikacjach. Warszawa: Arkady.
• [14] Jaśkiewicz J., Goździalska A., Kaducakova H. (2012) Współczesne epidemie. [W:] Rodzina w zdrowiu i chorobie: uwarunkowania środowiskowe zdrowia. G. Dębska A. Goździalska J. Jaśkiewicz (Red.). Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM, s. 27-34.
• [15] Jovanović N. (2022) ‘Hospital architecture in times of crisis’. Int. Rev. Psychiatry, 34 (7-8), pp. 861-867, doi: 10.1080/09540261.2022.2154642.
• [16] Ko J., Lee H. F., Kai Leung C. (2024) ‘War and warming: The effects of climate change on military conflicts in developing countries (1995–2020)’. Innovation and Green Development, 3 (4), p. 100175, https://doi.org/10.1016/j.igd.2024.100175.
• [17] Kostuch R. (2013) ‘Znaczenie użytków zielonych w gospodarce, w środowisku oraz w terapii‘, Ekologia i ochrona krajobrazu, 3-4 (75-76), s. 38-40.
• [18] Lugten E., Hariharan N. (2022) ‘Strengthening Health Systems for Climate Adaptation and Health Security: Key Considerations for Policy and Programming”. Health Security, 20 (5), pp. 435-439, doi: 10.1089/hs.2022.0050.
• [19] Mashallahi A., Ardalan A., Nejati A., Ostadtaghizadeh A. (2022) ‘Climate adaptive hospital: A systematic review of determinants and actions’. Journal of Environmental Health Science & Engineering, 20 (2), pp. 983-1013, doi: 10.1007/s40201-022-00810-5.
• [20] McLean D. (2019) ‘Medical care in armed conflict: Perpetrator discourse in historical perspective’. International Review of the Red Cross, 101 (911), pp. 771-803, doi:10.1017/S1816383120000016.
• [21] Meuser P. (2010) Construction and Design Manual: Medical Practices. Berlin: DOM Publishers.
• [22] Nickl-Weller C., Nickl H., (2013) Healing Architecture. Berlin: Braun.
• [23] Paterson J., Berry P., Ebi K., Varangu L. (2014) ‘Health Care Facilities Resilient to Climate Change Impacts’. Int. J. Environ. Res. Public Health, 11 (12), pp. 13097-13116, https://doi.org/10.3390/ijerph111213097.
• [24] Peters T. (2017) Design for health: sustainable approaches to therapeutic architecture. Oxford: John Wiley & Sons.
• [25] Piotrowski J. (1977) Szczegółowe zasady projektowania i wykonywania schronów. Warszawa: Bistyp.
• [26] Projekt Rozporządzenia Rady Ministrów, w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać schrony i ukrycia, ich usytuowanie oraz warunki eksploatacji z dnia 29.07.2016 r.
• [27] Pudelska K., Dudkiewicz M., Durlak W., Parzymies M. (2015) Dobór roślin do ogrodu sensorycznego. [W:] Aspekty środowiskowo-rekreacyjne i prawne dla zdrowia człowieka. A. Wdowiak, A. Tucki (Red.). Lublin: Wydawnictwo Międzynarodowe Towarzystwo Wspierania i Rozwoju Technologii Medycznej.
• [28] Red L. M. (2010) Architektura: elementy stylu architektonicznego. Warszawa: Arkady.
• [29] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie kryteriów uznawania obiektów budowlanych albo ich części za budowle ochronne z dnia 26 lutego 2025 r.
• [30] Stangel M. (2013) Kształtowanie współczesnych obszarów miejskich w kontekście zrównoważonego rozwoju. Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.
• [31] Szafrański M. (2010) Prawne problemy związane z budownictwem schronowym obrony cywilnej. Warszawa: Wydawnictwo WAT.
• [32] Szafrański M. (2012) Propozycje zasad utrzymania i finansowania budowli schronowych obrony cywilnej. Warszawa: Wydawnictwo WAT.
• [33] Szcześniak Z., Kwiatkowski P., Szafrański M. (2017) Najnowsze projekty rozwiązań prawnych w zakresie budownictwa schronowego. Warszawa: Wydawnictwo WAT.
• [34] Szcześniak Z. (2013) Podstawy zagadnień prawno-technicznych utrzymania schronów i ukryć dla ochrony ludności. Warszawa: Wydawnictwo WAT.
• [35] Szcześniak Z. (2012) Zasady kształtowania układów funkcjonalnych, ustrojów nośnych oraz warstw ochronnych schronów i ukryć. Warszawa: Wydawnictwo WAT.
• [36] Strojny R. (2024a) Współczesne tendencje w projektowaniu szpitali specjalistycznych w Europie. Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej.
• [37] Strojny R. (2022) ‘Specificity of general zones in large modern European multispeciality hospitals – selected case studies’. Budownictwo i Architektura, 21 (2), pp. 31-46, DOI: 10.35784/bud-arch.2890.
• [38] Strojny R. (2024b) ‘Superszpital – charakterystyka współczesnej formy szpitali nowej generacji w Europie’. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz, 18, s. 39-53, DOI: 10.21008/j.2658-2619.2024.18.3.
• [39] Topluoglu S., Taylan-Ozkan A., Alp, E. (2023) ‘Impact of wars and natural disasters on emerging and reemerging infectious diseases’. Frontiers in Public Health, 1 (11):1215929, DOI: 10.3389/fpubh.2023.1215929.
• [40] World Health Organization (2025) Underground shelters and services in hospitals. WHO Regional Office for Europe.
• [41] Xie X., Hao M., Ding F., Scheffran J., Ide T., Maystadt J. F., Qian, Y., Wang, Q., Chen S., Wu J., Sun K., Ma T., Jiang D. (2024) ‘The impacts of climate change on violent conflict risk: a review of causal path-ways’. Environmental Research Communications, 6 (11), p. 112002, DOI: 10.1088/2515-7620/ad8a21.