Charakterystyka głównych geotypów obszarowych ocen podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia

• Autorzy: Bukowski Przemysław , Krogulec Ewa , Haładus Andrzej

Identyfikatory

DOI

10.7306/2020.9

Warianty tytułu

EN

The characteristics of main area geotypes for the evaluation of groundwater vulnerability to pollution

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The article presents a proposal of the classification of hydrogeological and environmental conditions in relation to different intensities of the impact of factors affecting groundwater threat in assessments of groundwater vulnerability to pollution. Due to the complexity and high degree of transformation of the natural environment, including aquatic, types of areas subjected to ordinary and strong anthropopressure, the so-called Area Geotypes (GO), are distinguished and discussed. The main factors characterizing the impact of mining activity on the water environment (typical and specific) are discussed, and the mine ’s characteristics are highlighted, emphasizing its role and importance as an influator constituting a large, multifactorial source threatening the groundwater environment. The role of the mine as an influator is presented against the background of the mine ’s "life cycle”(development phases) along with an indication of the desirability of carrying out assessments of groundwater vulnerability to pollution and groundwater threat assessments. The need to develop legal regulations regarding the preparation of vulnerability assessments is indicated.

Słowa kluczowe

PL

podatność wód podziemnych; zanieczyszczenia; hydrogeologia; górnictwo podziemne; dokumentowanie hydrogeologiczne

EN

groundwater vulnerability; pollution; hydrogeology; underground mining; hydrogeological documenting

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 68, nr 4
• Strony: 226--232
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Bukowski Przemysław

• Główny Instytut Górnictwa, plac Gwarków 1, 40-166 Katowice

autor

Krogulec Ewa

• Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

autor

Haładus Andrzej

• Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. ALLER L., BENNETT T., LEHR J.H., PETTY R.J., HACKETT G. 1987 - DRASTIC: A standardized system for evaluating ground water pollution potential using hydrogeological settings. EPA Reports, 600/2-87-035, Washington, DC.
• 2. BUKOWSKI P.2010- Prognozowanie zagrożenia wodnego związanego z zatapianiem wyrobisk górniczych kopalń węgla kamiennego. Pr. Nauk. GIG, Studia, Rozprawy, Monografie, 882.
• 3. BUKOWSKI P., BROMEK T., AUGUSTYNIAK I. 2006 - Using the DRASTIC System to Assess the Vulnerability of Ground Water to Pollution in Mined Areas of the Upper Silesian Coal Basin. Mine Water Environ., 25: 15-22.
• 4. BUKOWSKI P., BUKOWSKAM. 2012 - Changes of some of mechanical properties of rock and rock mass in condition of mining exploitation and mine workings flooding. J. Min. Geoengineer., 36 (1): 57-67.
• 5. BUKOWSKI P., BUKOWSKA M., RAPANTOVA N., HEMZA P., NIEDBALSKA K. 2019 - Secondary Water Saturation of a Carboniferous Rock Mass In a Abandoned Mines as the Cause Behind the Canges In Geomechanical Conditions and State of Hazards In Active Mines of the Upper Silesian Coal Basin. IMWA Conference - Mine Water Technological and Ecological Callenges. July 15-19, Perm, Russia: 3-9.
• 6. DOERFLIGER N., JEANNIN P.Y., ZWAHLEN F. 1999 - Water vulnerability assessment in karst environments: A new method of defining protection areas using a multi- attribute approach and GIS tools (EPIK method). Environ. Geol., 39 (2): 165-176.
• 7. DUDA R., WITCZAK S., ŻUREK A.2011- Metodyka i objaśnienia do Mapy wrażliwości wód podziemnych Polski na zanieczyszczenie w skali 1 : 500 000. Kraków.
• 8. FOSTER S. 1987- Fundamental concepts in aquifer vulnerability, pollution risk and protection strategy. [W:] Duijvenboden W., Waegeningh H.G. (red.), Vulnerability of soil and groundwater to pollutants. TNO Commission on Hydro Res, Proc. and Inform., Hague: 38: 69-86.
• 9. GÓRA S. 2011 - Zasięg zruszenia górotworu Jako element propozycji sposobu oceny podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia w związku z zatapianiem zlikwidowanej kopalni na przykładzie byłej KWK Grodziec. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, 4 (200): 16-22.
• 10. GÓRA S., SZCZEPAŃSKI A. 2009 - Możliwość zastosowania wybranych metod oceny podatności na zmiany w środowisku gruntowo-wodnym w północno-wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Biul. Państw. Inst. Geol., 436, Współczesne Problemy Hydrogeologii, 115-119.
• 11. HAŁADUS A., BUKOWSKI P., KROGULEC E.2013- Ocena podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia w obszarze GZW. Prz. Górn., 1: 51-56.
• 12. HOLMAN D. 1985 - Groundwater Potential Pollution Risk Assessment Index [W:] Zaporozec A. (red.), Groundwater Protection Principles and Alternatives for Rock County, Wisconsin. Wisconsin Geol. and Nat. History Survey Spec. Rep., 8, Madison.
• 13. IGNACY D. 2018 - Zarządzanie zawodnieniami terenów górniczych w procesie planowania przestrzennego gmin górniczych. Gosp. Wodna, 11: 341-345.
• 14. IGNACY D. 2019a - Zarządzanie zawodnieniami terenów górniczych w procesie napraw szkód górniczych; Gosp. Wodna, 4: 7-12.
• 15. IGNACY D. 2019b - Relative elevations of the surface of artificially drained mine subsidence areas as significant aspects in formulating environmental policy. J. Hydrolog., 575: 1087-1098; doi.org/10.1016/j.jhydrol.-2019.05.091
• 16. KROGULEC E. 2004 - Ocena podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia w dolinie rzecznej na podstawie przesłanek hydrodynamicznych. Wyd. UW.
• 17. KROGULEC E. 2018 - Evaluating the risk of groundwater drought in groundwater-dependent ecosystems in the central part of the Vistula River Valley, Poland. Ecohydrolog., Hydrobiol., 18: 82-91; https://doi.org/- 10.1016/j.ecohyd.2017.11.003
• 18. METHENERGY PLUS Project Raports, Grant Agreement 754077. Research Programme of the Research Fund for Coal and Steel. Summary report on the indicating the principles of the assessment of changes in the conditions for the collection and flow of methane and water in mining excavations - Deliverable D1.3. September 2019.
• 19. MUTKE G., BUKOWSKI P. 2011 - Diagnosis of some hazards associated closuring of mines in Upper Silesia Coal Basin. 11th International Multidusciplinary Scientific GeoConference SGEM 2011, Albena, Bulgaria. Conference Proceedings, 1: 429-436.
• 20. NIEDBALSKAK. 2017-Ocenapodatności wód podziemnych na zanieczyszczenia na obszarze podpoziomowego gromadzenia odpadów wydobywczych. [W:] Bukowski P. i in. (red.), Hydrogeologia w praktyce - praktyka w hydrogeologii. Wyd. GIG, Katowice: 219-229.
• 21. NIEDBALSKA K., BUKOWSKI P., AUGUSTYNIAK I., KUBICA J., KURA K. 2016 - Assessment of groundwater vulnerability to pollution in the regions of sublevel mine waste dump using standard methods. 16th International Multidusciplinary Scientific GeoConference SGEM 2016, Albena, Bulgaria. Conference Proceedings, vol. 1. Sci. Techno. Geol., Explor. Min., 1: 699-706.
• 22. NIEDBALSKA K., BUKOWSKI P., HAŁADUS A. 2017 - Groundwater vulnerability to pollution in areas of sublevel post-mining waste deposition. 17th International Multidusciplinary Scientific GeoConference SGEM 2017, Albena, Bulgaria. Conference Proceedings, vol. 17. Sci. Techno. Geol., Explor. Min., 12: 413-420.
• 23. RAY J.A., O’DELL P.W. 1993 - DIVERSITY. A new method for evaluating sensitivity of groundwater to contamination. Environ. Geol., 22: 345-352.
• 24. ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2016 r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej. Dz.U. z 2016 r. poz 2033.
• 25. TRZECIAK J. 2019 - Metodyka oceny podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia na terenach zurbanizowanych na przykładzie dzielnicy Bielany (Warszawa). Rozprawa doktorska (manuskrypt). Arch. WG UW.
• 26. USTAWA z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze. Dz.U. z 2011 r. nr 163 poz. 981, ze zmianami.
• 27. WILK Z. (red.) 2003 - Hydrogeologia polskich złóż kopalin i problemy wodne górnictwa. Część 1. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków.