Usługi ekosystemów jako instrument wspierania decyzji w gospodarce przestrzennej i ochronie środowiska

• Autorzy: Hewelke E. A. , Graczyk M.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/64222

Warianty tytułu

EN

Ecosystem services as a decision support system in spatial planning and environmental protection

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Sposób korzystania ze środowiska w dużym stopniu oddziałuje na stan ekosystemów i często zmniejsza ich potencjał. Utrata funkcji zapewnianych przez naturalne ekosystemy w perspektywie długoterminowej może mieć negatywny wpływ na dobrobyt człowieka. Celem podjętej analizy była ocena zmian usług ekosystemów, jako narzędzia wspomagającego procesy decyzyjne w gospodarce przestrzennej i ochronie środowiska. Na przykładzie kopalni kamienia wapiennego „Lipówka” w Rudnikach przedstawiono sposób przywracania świadczeń środowiskowych na terenach zdegradowanych. Do analiz wybrano matrycę usług ekosystemowych, w której zidentyfikowano trendy świadczonych usług przy trzech sposobach użytkowania terenu, tj.: kopalni odkrywkowej, po zamknięciu wyrobiska i po rekultywacji. Zmiany świadczonych usług ekosystemowych przy różnym użytkowaniu są przesłanką do uwzględnienia ich w trakcie podejmowania decyzji dotyczących zagospodarowania przestrzennego. Analiza usług ekosystemowych i ich zmian wydaje się być konieczna, aby we właściwy sposób rozwiązywać problemy przestrzenne i środowiskowe oraz podejmować decyzje z uwzględnieniem koncepcji zrównoważonego rozwoju.

EN

The way of using the environment greatly affects the condition of ecosystems and often reduces their potential. Loss of function provided by natural ecosystems in the long term may have a negative impact on human well-being. The objective of the analysis was an assessment of changes in ecosystem services as a tool supporting decision-making process in land management and environmental protection. The case study, limestone mine “Lipówka” in Rudniki shows how to restore the benefits of environmentally degraded areas. For analysis a selected array of ecosystem services was used, which identified trends of the services provided by the three methods of land use, i.e.: open-cast mine, closing the excavation and after restoration. Changes in ecosystem services provided by different use is a premise to taking them into account into making decisions concerning land management. Analysis of ecosystem services and their changes seems to be necessary in order to properly solve problems concerning spatial and environmental decisions with regard to the concept of sustainable development.

Słowa kluczowe

PL

usługi ekosystemowe; zagospodarowanie terenu; rozwój zrównoważony

EN

ecosystem services; land use; sustainable development

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 49
• Strony: 33--40
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., tab., fot.

Twórcy

autor

Hewelke E. A.

• Laboratorium Centrum Wodne, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, SGGW, ul. Ciszewskiego 6, 02-776 Warszawa

autor

Graczyk M.

• Laboratorium Centrum Wodne, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, SGGW, ul. Ciszewskiego 6, 02-776 Warszawa

Bibliografia

• 1. Bennett E.M., Peterson G.D., Gordon L.J. 2009. Understanding relationships among multiple ecosystem services. Ecol. Lett., 12: 1394–1404
• 2. Bąblewska A., Musielińska R., Śliwińska- Wyrzychowska A., Bogdanowicz M., Witkowska E., 2014. Edukacyjna rola nieczynnego kamieniołomu “Lipówka” w Rudnikach koło Częstochowy. Prace Komisji Krajobracu Kulturowego PTG. 26: 57–66.
• 3. Bogdanowicz M., Gębicki C. 2013. Wierzbowisko [W:] Kopalnia przywrócona naturze. Przewodnik po przyrodniczej ścieżce dydaktyczno-edukacyjnej na obszarze nieczynnej kopalni odkrywkowej ‚‚Lipówka” w Rudnikach koło Częstochowy.” Agencja Wydawnicza „AGRI”: 35–42.
• 4. Cavender-Bares, J., Balvanera P., King E., Polasky S. 2015. Ecosystem service trade-offs across global contexts and scales. Ecology and Society 20 (1): 22.
• 5. Gissi E., Gaglio M., Reho M. 2016. Sustainable energy potential from biomass through ecosystem services trade-off analysis: The case of the Province of Rovigo (Northern Italy). Ecosystem Services, 18: 1–19.
• 6. De Groot R.S., Alkemade R., Braat L., Hein L.,. Willemen L. 2010. Challenges in integrating the concept of ecosystem services and values in landscape planning, management and decision making, Ecological Complexity 7, 3: 260–272.
• 7. Dyrektywa Rady 92/43/EWG w/s ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. 21.05.1992.
• 8. Fisher B., Turner R.K., Morling P. 2009. Defining and classifying ecosystem services for decision making. Ecological Economics 68: 643–653.
• 9. Graczyk M. 2015. Świadczenia ekosystemów jako instrument wspierania decyzji w gospodarce przestrzennej. Praca inżynierska. Warszawa: SGGW.
• 10. Häyhäa T., Franzesea P.P. 2014. Ecosystem services assessment: A review under an ecological-economic and systems perspective. Ecological Modelling 289: 124–132.
• 11. Karlikowska J. 2013. Szeptunowa Skała. [W:] Kopalnia przywrócona naturze. Przewodnik po przyrodniczej ścieżce dydaktyczno-edukacyjnej na obszarze nieczynnej kopalni odkrywkowej ‚‚Lipówka” w Rudnikach koło Częstochowy. Agencja Wydawnicza „AGRI”: 59–66.
• 12. Kosmus M., Renner I., Ullrich S. 2012. Integrating Ecosystem Services into Development Planning. A stepwise approach for practitioners based on TEEB approach. Deutsche Gesellschaft fur Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH: 82 pp.
• 13. Millennium Ecosystem Assessment. 2005. Ecosystems and Human Well-being: Synthesis. Washington, DC: Island Press
• 14. Mizgajski A., 2008. Zarządzanie krajobrazem jako aspekt zarządzania środowiskiem. Klasyfikacja krajobrazu. Teoria i praktyka. Problemy Ekologii Krajobrazu. XX:147–151.
• 15. Musielińska R., 2013. Apteka Natury [W:] Kopalnia przywrócona naturze. Przewodnik po przyrodniczej ścieżce dydaktyczno-edukacyjnej na obszarze nieczynnej kopalni odkrywkowej ‚‚Lipówka” w Rudnikach koło Częstochowy. Agencja Wydawnicza „AGRI”: 87–93.
• 16. Połotnicka A., Hewelke E., 2015: Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw jako narzędzie zrównoważonego rozwoju na przykładzie CEMEX Polska. Przegl. Naukowy Inż. Kszt. Środ. 67: 90–98.
• 17. Ranganathan J., Bennett K., Raudsepp-Hearne C., Lucas N., Irwin F., Zurek M., Ash N., West P. 2008. Ecosystem services: A guide for decision makers. Washington, DC : World Resources Institute.
• 18. Schroter M., Barton D.N., Remme R.P., and Hein L. 2014. Accounting for capacity and flow of ecosystem services: A conceptual model and a case study for Telemark, Norway. Ecological Indiators 36: 539–551
• 19. Śliwińska-Wyrzychowska A. (red.) 2013. Kopalnia przywrócona naturze. Przewodnik po przyrodniczej ścieżce dydaktyczno-edukacyjnej na obszarze nieczynnej kopalni odkrywkowej ‚‚Lipówka” w Rudnikach koło Częstochowy. Agencja Wydawnicza „AGRI”: 112 s.
• 20. Śliwińska-Wyrzychowska A., Bogdanowicz M., Musielińska R., Bąbolewska A., Witkowska E., 2014. Krajobrazowe i botaniczne walory nieczynnego kamieniołomu Lipówka w Rudnikach koło Częstochowy. Prace Komisji Krajobracu Kulturowego PTG. 26: 45–55.
• 21. TEEB 2010. The Economics of Ecosystems and Biodiversity Ecological and Economic Foundations. Edited by Pushpam Kumar. Earthscan, London and Washington
• 22. TEEB 2011. Poradnik TEEB dla miast: usługi ekosystemów w gospodarce miejskiej, wydanie polskie: Fundacja Sendzimira, Kraków
• 23. Vilamagna A.M., Angermeier P.M., and Bennett E. M. 2013. Capacity, pressure, demand, and flow: a conceptual framework for analyzing ecosystem service provision and delivery. Ecological Complexity 15: 114–121.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.