Przemysł materiałów budowlanych na przełomie XIX i XX wieku w Przemyślu i okolicy

• Autorzy: Gosztyła M. , Motyl B.

Warianty tytułu

EN

The construction materials industry in the late nineteenth and early twentieth century in Przemysl and vicinity

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł podejmuje zagadnienia o tematyce przemysłu budowlanego na przełomie XIX i XX wieku w Przemyślu i okolicy. Opierając się na przeprowadzonych badaniach terenowych, badaniach archiwalnych oraz studiach literatury, został omówiony przemysł budowlany ze szczególnym uwzględnieniem charakterystyki zakładów i firm, takich jak: cegielnie, tartaki, wapienniki, działających w badanym okresie. Odnalezione źródła pozwoliły nakreślić historyczny stan strefy przemysłowej miasta na przełomie wieków. Na podstawie przyjętej metodyki badań zaistniały przesłanki do podania kierunków rozwoju przestrzennego miasta, uwarunkowanych budową nowych zakładów produkcyjno-rzemieślniczych. Poddano opisowi używane w ówczesnym czasie maszyny, urządzenia i linie technologiczne. Przybliżono architekturę przemysłową i towarzyszące jej zabudowania. Mimo że artykuł został ukierunkowany na przemysł materiałów budowlanych, przedstawiono również kolejnych właścicieli, którzy wnieśli liczący się wkład w rozwój ośrodka miejskiego. Na przykładzie badanego ośrodka wykazano, że przełom XIX i XX wieku zaznaczył się powstawaniem nowych dzielnic miejskich. Zaistniałe wydarzenia historyczne oraz zmieniające się formacje społeczno-polityczne niosły ze sobą zmiany właścicieli, przebudowy obiektów, modernizację technologii oraz również likwidację produkcji. W artykule zaakcentowano także te budowle przemysłowe, które w wyniku zdarzeń historycznych zostały opuszczone, a następnie stopniowo rozebrane.

EN

Paper concerns building industry during the turn of the XIX and XX century in Przemyśl and vicinity. On the basis of cross-country and archival research, as well as analysis of literature, building industry was characterized, especially institutions and firms as: brick-yards, sawmills, limestone quarries, active in this period. Historical condition of the industrial sphere during the turn of the century was discussed. On the basis of accepted methodology, it was possible to describe directions of developing city, conditioned by new industrial plant. Machines, installations and technological lines, used in the period, were described. Industrial architecture and it’s buildings were characterized, including owners, which developed the city. It was exemplified that the turn of the XIX and XX century marked itself by rising new city districts. Historical events, social and political changes were main causes of owner replacements, rebuilding of objects, technological modernization and liquidation of production, as well. The paper also outlines industry buildings, which were left and pulled down.

Słowa kluczowe

PL

Przemyśl; przemysł materiałów budowlanych; przełom XIX i XX w.; badanie terenowe; badania archiwalne

EN

Przemyśl; construction materials industry; turn of 19th and 20th century; cross-country research; archival research

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej
• Czasopismo: Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture
• Rocznik: 2013
• Tom: z. 60, nr 1
• Strony: 19--29
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., il.

Twórcy

autor

Gosztyła M.

• Politechnika Rzeszowska

autor

Motyl B.

Bibliografia

• 1. Dalecki M.: Przemyśl w latach 1918-1939. Przestrzeń, Ludność, Gospodarka. Archiwum Państwowe w Przemyślu, Przemyśl 1999.
• 2. Forster F.: Twierdza Przemyśl. Dom Wydawniczy „BELLONA”, Warszawa 2000.
• 3. Księga adresowa przemysłu, handlu i finansów, opr. inż. A.R. Sroka. Ministerstwo Przemysłu i Handlu, al. Ujazdowskie 37, Warszawa 1922.
• 4. Skorowidz Przemysłowo-Handlowy Królestwa Galicji. Lwów 1906.
• 5. Szabaga J., Sarkandy A.: Saga Rodu Bystrzyckich. Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, Przemyśl 2010.