O Mapie poglądowej Królestwa Polskiego Jadwigi Wójcickiej z 1885 roku

• Autorzy: Bułatowicz O. , Pasławski J.

Warianty tytułu

EN

On Illustrative school map of the Polish Kingdom from 1885 elaborated by Jadwiga Wójcicka

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono oryginalną mapę ścienną, genezę i okoliczności jej opracowania oraz wydania. Jest to zapewne pierwsza opublikowana polska ścienna mapa szkolna opracowana przez nauczycielkę.

EN

The article deals with The Illustrative School Map of the Polish Kingdom published in 1885 in Warsaw. We know little about the author Jadwiga Wójcicka (1850-1933). She was most probably a self-taught woman. She taught at school, wrote for Warsaw dailies and wrote a popular book for youth. She had no training in cartography, and her foremost motive for elaborating the map was to help her sons in studying geography. J. Wójcicka finished her school map of Europe in 1880. After she sent it to Chicago to an exhibition of women's work, it got lost. In those times, the so called Polish Kingdom established at the Congress of Vienna (1815) was absolutely subordinated to Russia. After subsequent unsuccessful uprisings (1830, 1863), whose aim was to regain independence, the Russians drastically limited it for Poles. The official language was Russian, there existed Russian censorship and education was on a very low level. At the end of 19th century efforts were made to improve the level of economy and social life in Poland. The map was created with the financial help of Stanisław Szafrankiewicz, the publisher of 'Engineering and Construction' magazine, who employed an artist and paid for printing the map. The map was created in the times when economy school maps were only being devised. It is an illustrative map depicting river, settlement and communication network as well as soils (fig. 1) and forests. With realistic pictures the map shows agriculture, mining, manufacturing and various products. An originally elaborated box functions as the legend of economic symbols used on the map. The content was consulted with specialists and the known geographer and teacher W. Nałkowski (1851-1911). Economic issues are presented on the map through manufactured goods and images of specific industrial works. General notions such as cattle farming, food or textile industry were not used yet. Only several out of the published 1200 copies remained.

Słowa kluczowe

PL

historia kartografii; wiek XIX; Królestwo Polskie; mapa szkolna

EN

history of cartography; 19th century; Polish Kingdom; school map

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polski Przegląd Kartograficzny
• Rocznik: 2013
• Tom: T. 45, nr 2
• Strony: 131--143
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., mapy, rys.

Twórcy

autor

Bułatowicz O.

• X Liceum Ogólnokształcące w Białymstoku

autor

Pasławski J.

• Katedra Kartografii Uniwersytetu Warszawskiego

Bibliografia

• 1. Bułatowicz O., 2006, Analiza mapy poglądowej Królestwa Polskiego Jadwigi Wójcickiej z 1885 r. i propozycja nowej formy graficznej. Praca magisterska wykonana w Katedrze Kartografii Uniwersytetu Warszawskiego.
• 2. DygasińskiA., 1881, Geograficzna mappa poglądowa. „Przegląd Tygodniowy" nr 28, 28 VI, s. 347.
• 3. Janicki S., red., 1918, Stosunki rolnicze Królestwa Kongresowego. Warszawa: Ministerstwo Rolnictwa i Dóbr Koronnych.
• 4. Kowalski J., 2003, Mapa Królestwa Polskiego w ożarowskim dworze. „Rocznik Wieluński" T. 3, s. 126-131.
• 5. Kowalski R, 1998, Rozwój map ogólnogospodarczych w szkolnych atlasach geograficznych do końca XX w. „Polski Przegl. Kartogr."T. 30, nr 2, s. 97-110.
• 6. Kolberg O., 1867, Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Kujawy. Warszawa; oraz W: Kolberg O., Dzieła wszystkie, Tom 2, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Polskie Wydawnictwo Muzyczne. 1962.
• 7. Nałkowski W., 1882, Poglqdowa mapa Europy pani Jadwigi Wójcickiej. ,,Przegląd Pedagogiczny" T. 1, nr 11-12, s. 348-352, 370-374.
• 8. Nałkowski W., 1884, Wydawnictwo mapy poglądowej. ,,Przegląd Pedagogiczny" T. 3, nr 13, s. 411-412.
• 9. Nałkowski W., 1885, Uwagi krytyczne do Mapy poglądowej Królestwa Polskiego ułożonej przez Jadwigę Wójcicką. ,,Przegląd Pedagogiczny" T. 4, nr 18, s. 576-586, nr 19, s. 606-615, nr 20, s. 637-648. nr 21,s. 673-680.
• 10. Olszewicz B., 1998, Kartografia polska XIX wieku (Przegląd chronologiczno-bibliograficzny). Tom II. Warszawa; Wydawn. Retro-Art, poz. 1284.
• 11. Pazdur J., 1979, Kartograficzny obraz kultury materialnej Królestwa Polskiego w 1885 roku. ,,Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" T. 27, nr 2, s. 157-164.
• 12. Piasecka J., 1991, Polskie przekłady szkolnych map i atlasów geograficznych. ,,Polski Przegl. Kartogr." T. 23, nr 4, s. 121-128.
• 13. Ratajski L, Winid B., 1963, Kartografia ekonomiczna. Metody opracowania map gospodarczych. Wyd. II. Warszawa: PPWK.
• 14. Szaniawska L, 1997, Mapy Królestwa Polskiego wydane w latach 1815-1915 w zbiorach Biblioteki Narodowej. Katalog. ,,Studia i Materiały z Historii Kartografii" 16. Warszawa: Biblioteka Narodowa, poz. 372.
• 15. Wsród starych map i atlasów Biblioteki Narodowej w Warszawie, 1982. Warszawa: Biblioteka Narodowa, poz. 96.
• 16. Wójcicka J.,1885, Objaśnienia do mapy poglądowej Królestwa Polskiego. Warszawa: Nakłedem St. Szafrankiewicza.
• 17. Wójcicka H., 1934, Ostatnia romantyczka. ,,Kurier Poranny" nr 32, 1 II, s. 3.