Wartość predykcyjna zmiennych psychologicznych u kierowców w prognozowaniu wypadków w ruchu drogowym

Horoszkiewicz, Krzysztof

doi:10.24136/atest.2019.004

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Wartość predykcyjna zmiennych psychologicznych u kierowców w prognozowaniu wypadków w ruchu drogowym

Autorzy

Horoszkiewicz Krzysztof

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.24136/atest.2019.004

Warianty tytułu

The predictive value of psychological variables in drivers in forecasting accidents in road traffic

Języki publikacji

Abstrakty

Celem artykułu jest określenie, które zmienne składają się na portret psychologiczny sprawców wypadków drogowych i na podstawie których cech najtrafniej można prognozować skłonność do uczestniczenia w tych wypadkach. Artykuł jest oparty o badania empiryczne przeprowadzone na 100 mężczyznach (badania wstępne i okresowe w zakresie psychologii transportu oraz medycyny pracy). Wiek badanych kierowców mieścił się w przedziale od 19 do 70 lat (średnia wieku 40 lat). W badaniach zastosowano: Test Matryc Ravena, Kwestionariusz EPQR, Skalę RE-8, aparat typu Piórkowski oraz komputerowy system baterii testów „Polipsychograf”. Kierowcy będący uczestnikami kolizji w ruchu drogowym byli, w porównaniu z kierowcami „bezpiecznymi”, bardziej ekstrawertywni i sumienni, mniej skłonni do kłamstwa, wykazywał się większą szybkością motoryczną (przy zwiększonej impulsywności) oraz wyższą inteligencją ogólną; cechowała ich także lepsza sprawność w zakresie koordynacji prostej. Okazuje się, że pozytywne cechy psychofizyczne współwystępują u kierowców uczestniczących w wypadkach drogowych, co nasuwa hipotezę, że jako zmienne pośredniczące wpływają na poziom samooceny, „odpowiedzialny” za skłonność do ryzyka ze wszystkimi tego konsekwencjami.

The main objective of the study is to determine which variables comprise the psychological portrait of the perpetrators of road accidents, and on what basis the tendency to be involved in these accidents is most accurately predictable. The article is based on empirical studies conducted on 100 men (preliminary and periodic studies in the field of transport psychology and occupational medicine). The age of the surveyed drivers ranged from 19 to 70 years (average age 40). The tests included: Raven’s Standard Progressive Matrices, EPQR, Device Piórkowski Type, and a Computerized Test Battery System - Polipsychograph. In comparison to „safe" drivers, participants of a road traffic collision were more extrovert and conscientious, less inclined to lie, showed greater motor speed (with increased impulsiveness) and higher level of general intelligence. They were characterized by better coordination. The results show that there are positive psychophysical features prevalent with drivers participating in road accidents, which suggests that as intermediary variables they have an influence on the level of self-esteem that is „responsible” for the propensity to risky behavior with its consequences.

Słowa kluczowe

psychologia transportu wypadki drogowe osobowość sprawność motoryczna

transport psychology road accidents personality motor skills

Wydawca

Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM". sp. z o.o.

Czasopismo

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

Rocznik

2019

Tom

R. 20, nr 1-2

Strony

41--46

Opis fizyczny

Bibliogr. 31 poz., tab.

Twórcy

autor

Horoszkiewicz Krzysztof

Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS, Wydział Zamiejscowy w Katowicach, Katowice

Bibliografia

1. Bąk J., Bąk-Gajda D., Psychologiczne czynniki bezpieczeństwa ruchu drogowego, „Eksploatacja i Niezawodność” 2008, nr 3.
2. Brożyna E., Czynnik ludzki a bezpieczeństwo w ruchu drogowym, „Autobusy - Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe” 2017, nr 7-8.
3. Cibor R., Niektóre poznawcze i emocjonalne uwarunkowania zachowania się uczestników ruchu drogowego, (w:): Horst W. M., Dahlke G. (red.), Bezpieczeństwo na drogach. Edukacja i diagnostyka kierujących pojazdami, Wydawnictwo Instytutu Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej, Poznań 2008.
4. Cibor R., Poziom reaktywności a podatność na wypadki u dzieci w młodszym wieku szkolnym, Oficyna Wydawnicza „Humanitas", Sosnowiec 2006.
5. Dahlen E. R., White R. P., The Big Five factors, sensation seeking, and driving anger in the prediction of unsafe driving, „Personality and Indywidual Differencess" 2006, No. 41.
6. Dyr T., Ziółkowska K., Jaździk-Osmólska A., Kozłowska M., Economic safety aspects of the road traffic in Poland, „Central European Review of Economics & Finance” 2017, Vol. 21, No. 5.
7. Eysenck H. J., The Structure of Human Personality (Psychology Revivals), Routledge, London 1970.
8. Gowda S., Rangaswamy R., Rudresh H. B., Personality correlates of accident-proneness in truck drivers passing by one of the state highway of India, „International Journal of Community Medicine and Public Health” 2016, No. 3 (7), DOI: 10.18203/2394-6040.ijcmph20162052.
9. Green J., Accidents and the risk society: some problems with prevention, (w:) Bunton R., Nettleton S., Burrows R. (red.), The sociology of health promotion. Critical Analyses of Consumption, Lifestyle and Risk, Taylor & Francis e-Library, 2005.
10. Jaworowska A., Kwestionariusze Osobowości Eysencka EPQR, EPQR w wersji skróconej, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa 2015.
11. Jaworowska A., Szustrowa T., Test Matryc Ravena w wersji Standard TMS. Formy: klasyczna, równoległa, Plus, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa 2000.
12. Juczyński Z., Skala satysfakcji z życia (SWLS), (w:) Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa 2012.
13. Korchut W., Współczesne narzędzia pomiaru zmiennych w psychologii transportu - aparatura pomiarowa. Podręcznik dla psychologów, Psychotronics publishing, Tychy 2015.
14. Krupka K., Korchut W., Nowe narzędzia pomiaru zmiennych psychologicznych w zawodach wymagających szczególnych sprawności psychomotorycznych, (w:) Marcisz Cz., Popiołek K. (red.), Psychologia i medycyna w zawodach trudnych i niebezpiecznych, Psychotronics publishing, Komisja Nauk Psychologicznych PAN o/Katowice, Katowice 2017.
15. Lajunen T., Personality and accident liability" are extraversion, neuroticism and psychoticism related to traffic and occupational fatalities?, „Personality and Indywidual Differences” 2001, Vol. 31.
16. Langford J., Methorst R., Hakamies-Blomqvist L., Older driver do not have a high crash risk - A replication of low mileage bias, „Accident Analysis and Prevention” 2006, Vol. 38.
17. Łuczak A., Najmiec A., Badania sprawności psychofizycznej kierowców wypadkowych i bezwypadkowych w aspekcie prewencji wypadkowej i zwiększania kultury bezpieczeństwa w transporcie drogowym, Warszawa 2009.
18. Łuczak A., Tarnowski A., Temperament i osobowość w diagnozie predyspozycji kierowców. Wyniki badań, Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2013.
19. Michoń J., A critical review of driver behaviour models, (w:) Evans L., Schwing R. G. (red.), Human behavior and traffic safety, Plenum Press, New York 1985.
20. Odachowska E., Ścigała K., Psychologiczna charakterystyka tendencji do zachowań ryzykownych na podstawie kierowców poddawanych badaniom psychologicznym w zakresie braku lub istnienia przeciwwskazań do kierowania pojazdem, (w:) Odachowska E. (red.), Psychologia zachowań ryzykownych w ruchu drogowym, Wydawnictwo Instytutu Transportu Samochodowego, Warszawa 2012.
21. Pakgohar A., Tabrizi R. S., Khalili M., Esmaeili A., The role of human factor in incidence and severity of road crashes based on the CART and LR regression: a data mining approach, „Procedia Computer Science” 2011, No. 3.
22. Senserrick T., Hatfield J., Williamson A., Why mandatory psychological testing of all young drivers is unlikely to reduce crashes, (za:) Łuczak A., Współczesne problemy psychologii transportu i ruchu drogowego w badaniach międzynarodowych, „Transport Samochodowy” 2016, nr 3.
23. Sipa J., Młyńczak M., Analysis of the influence of factors determining traffic of undesirable events, „Journal of KONBiN” 2008, No. 1 (4).
24. Sorokowska, A., Słowińska A., Zbieg A., Sorokowski, P., Polska adaptacja testu Ten Item Personality Inventory (TIPI) - TIPI-PL - wersja standardowa i internetowa, Wrocław 2015.
25. Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2017 roku, Druk nr 2595: http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/F53BlB9C711BD51CC12582A-3003B7EB6/%24File/2595.pdf (dostęp: 26.11.2018).
26. Symon E., Wypadki drogowe - statystyka. Wypadki drogowe w Polsce: http://statystyka.policja.pl/st/ruch-drogowy/76562,Wypadki-drogowe-raporty-roczne.html (dostęp: 25.11.2018).
27. Terelak J. F., Psychologia kierowców pojazdów drogowych. Teoria i stan badań, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2015.
28. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 o kierujących pojazdami, Dz. U. 2011, nr 30, poz. 151 z poźn. zm.
29. Ustawa z dnia 6 września 2001 o transporcie drogowym, Dz. U. 2001, nr 125, poz. 1371 z poźn. zm.
30. Wontorczyk A., Niebezpieczne zachowanie kierowców. Psychologiczny model regulacji zachowań w ruchu drogowym, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
31. Zielińska E., Analiza wskaźników charakteryzujących bezpieczeństwo ruchu drogowego w Polsce, „Autobusy - Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe” 2016, nr 6.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-1b4708e9-16b4-4abb-8736-4b5a062ac9a2