Between retrogression and progression - a proposal for a new method to recreate the historical building layout of settlement units

• Autorzy: Kuna Jakub

Identyfikatory

DOI

10.2478/pcr-2019-0018

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The use of cartographic sources and methods are the basic tools of historical geography. One of the main research trends in this field is the analysis of the spatial layout and number of old settlement units. The confrontation of maps with historical data allows the drawing of a town’s area at a certain time to be studied. The retrogression (R) and progression (P) methods that are currently used are imperfect and the model created (map) is usually incomplete and its reliability is limited. In the author’s opinion, the joining of retrogression and progression (a new method; combined – K)1 increases the quality of cartographic reconstruction of natural and cultural landscapes. The use of basic mathematical methods from the scope of set operations means the component reliability of the researched cartographic model can be varied because the common part of the retrogression and progression cartographic model represents mutual verification of source data. Quantitative effectiveness assessments of retrogression (R), progression (P) and the combined method (K) can be made for countable elements (e.g. buildings). As part of the conducted study, the effectiveness of separate methods was calculated: R = 76% for retrogression, P = 59% for progression and K = R ∪ P = 85% for the combined method. The mutual verification of the methods (R ∩ P) included 45% of residential buildings. The author describes the proposition of a new method and the course of verification research.

Słowa kluczowe

EN

settlement reconstruction; cartographic method; progression; retrogression; historical GIS; Bychawa

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polish Cartographical Review
• Rocznik: 2019
• Tom: Vol. 51, No. 4
• Strony: 215--229
• Opis fizyczny: Bibliogr. 66 poz., mapy, rys., tab., zdj.

Twórcy

autor

Kuna Jakub

• Maria Curie-Skłodowska University, Faculty of Earth Sciences and Spatial Management, Department of Geomatics and Cartography, Lublin, Poland

Bibliografia

• Arnold S., 1929, Geografja historyczna, jej zadania i metody (Historical geography, its tasks and methods). “Przegląd Historyczny” T. 28, nr 1, pp. 91−120.
• Bartoszewicz A., Bartoszewicz H., 2013, Dzieje kartografii miast polskich do końca XIX wieku. Zarys problematyki (The cartographic history of Polish towns until the end of the 19th century. An outline of issues). “Polski Przegląd Kartograficzny” Vol. 45, no. 3, pp. 236-255.
• Czaja R., 2018, Historical Atlas of Polish Towns. Between source edition and the cartographic presentation of research on the history of towns. “Studia Geohistorica” No. 6, pp. 80–89.
• Czerny A. (ed.), 2015, Dawne mapy topograficzne w badaniach geograficzno-historycznych (Early topographic maps in geographical and historical studies). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Figlus T., 2012, Wybrane aspekty zastosowania wielkoskalowych źródeł kartograficznych w badaniach morfogenetycznych wsi (Chosen aspects of largescale cartographic sources application in morphogenetic studies of villages). In: B. Konopska et al. (eds.), Dawne mapy jako źródła historyczne, Warszawa, pp. 91−103.
• Figlus T., 2016, Zagadnienia morfogenezy i przemian rozplanowania wsi na tle rozwoju osadnictwa w zachodniej części gminy Szadek (The issues of morphogenesis and changes of village planning in comparison with settlement development in the west part of Szadek commune). “Biuletyn Szadkowski” T. 16, pp. 91–115.
• Figlus T., 2018, The past and present of historical morphology of rural and urban forms in Poland. “Studia Geohistorica” No. 6, pp. 149–168.
• Kiełczewska-Zaleska M., 1976, Geografia osadnictwa: zarys problematyki (The geography of settlement: issue outline), Warszawa: PWN.
• Konias A., 2000, Kartografia topograficzna Śląska Cieszyńskiego i zaboru austriackiego od II połowy XVIII wieku do początku XX wieku (Topographic cartography of Cieszyn Silesia and Austrian partition from the second half of the 18th century until the beginning of the 20th century). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Konias A., 2010, Kartografia topograficzna państwa i zaboru pruskiego od połowy XVIII wieku do połowy XX wieku (Topographic cartography of the country and Prussian partition from the half of the 18th century until the half of the 20th century). Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku.
• Konopska B., 1994, Polskie atlasy historyczne – koncepcje i realizacje (Polish historical atlases – conceptions and realizations). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii Nauki PAN.
• Konopska B., Ostrowski J., Pasławski J., Weszpiński P., (eds.), 2012, Dawne mapy jako źródła historyczne (Early maps as historical sources). “Biblioteka Polskiego Przeglądu Kartograficznego” Vol. 3, Warszawa: Polskie Towarzystwo Geograficzne, Oddział Kartograficzny.
• Konopska B., Ostrowski J. (eds.), 2014, Dawne mapy jako źródła w badaniach geograficznych i historycznych (Early maps as sources of geographical and historical studies). “Z Dziejów Kartografii” T. 18, Warszawa.
• Kozieł Z., 1997, Concerning the need for development of the geomatic research method. “Geodezja i Kartografia” T. 46, z. 3, pp. 217−224.
• Kuna J., 2015, Metodyczne aspekty analiz przestrzennych GIS wykorzystujących dawne mapy topograficzne (Methodical aspects of GIS spatial analysis using early topographic maps). In: A. Czerny (ed.), Dawne mapy topograficzne w badaniach geograficzno-historycznych. Lublin: Wydawnictwo UMCS, pp. 125−149.
• Kuna J., 2017, Kartograficzna rekonstrukcja historycznego układu zabudowy na przykładzie Bychawy w 1938 roku (Cartographic reconstruction of historical settlement arrangement through example of Bychawa in 1938). PhD thesis available online: https://phavi.umcs.pl/at/attachments/2019/0208/094728-kuna-j-kartograficz na-rekonstrukcjahistorycznego-ukladu-zabudowy-na-przykladziebychawy-w-1938-roku.pdf
• Kuna J., 2018a, Bychawa 1919–1939: kartograficzna rekonstrukcja miasta (Bychawa 1919−1939: Cartographic reconstruction of the town). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Kuna J., 2018b, ‘Partially compiled’ 1:25,000 maps by Polish Military Geographical Institute (1919–1939). “Polish Cartographical Review” Vol. 50, no. 1, pp. 31–46.
• Lewandowska M., Stelmach M., 1996, Plany miast w polskich archiwach państwowych. Katalog (City maps in Polish National Archives. Catalogue). Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
• Mikulski D., Raszeja E., 2017, Ocena przydatności źródeł kartograficznych z okresu reform agrarnych w Wielkopolsce do badań retrogresywnych krajobrazu (The usefulness assessment of cartographic sources from the period of agricultural reforms in Greater Poland for retrogressive landscape studies). “Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego” Nr. 38, pp. 23−41.
• Nieścioruk K., 2007, Analiza i ocena XVIII-wiecznego planu Lublina jako przykład kompleksowych badań dawnych materiałów kartograficznych (The analysis and assessment of the 18th century plan of Lublin as an example of complex studies of early cartographic materials). “Polski Przegląd Kartograficzny” T. 39, no. 2, pp. 146−158.
• Ostrowski W., Karsznia I., Panecki T., 2018, Comparative analysis of a characterization of the built-up area and settlement network on Polish topographic maps from the 19th, 20th and 21st centuries. “Polish Cartographical Review” Vol. 50, no. 2, pp. 73–86.
• Panecki T., 2015, The comparison of the scope of the content and classification methods on topographical maps of Polish territory annexed by Russia issued at the turn of 19th and 20th century. “Polish Cartographical Review” Vol. 47, no. 1, pp. 45–62.
• Panecki T., 2017, Quantitative assessment of the scope of content of selected topographic maps of Polish lands from the 19th and the first half of the 20th century. “Polish Cartographical Review“ Vol. 49, no. 4, pp. 151–165.
• Plit J., 2014, Analizy geograficzne i historyczne dawnych map (Geographical and historical analysis of early maps). In: B. Konopska, J. Ostrowski (eds.), Dawne mapy jako źródła w badaniach geograficznych i historycznych, “Z Dziejów Kartografii” T. 18, Warszawa, pp. 19−39.
• Plit J., 2016, Krajobrazy kulturowe Polski i ich przemiany (Cultural landscapes of Poland and their transformations). “Prace Geograficzne”, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, no. 253.
• Przesmycka E., 2001, Przeobrażenia zabudowy i krajobrazu miasteczek Lubelszczyzny (The transformation of settlements and the landscape of the small towns in Lublin Region). Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej.
• Rutkowski H., 2018, A few comments on the historical borders in Poland. “Studia Geohistorica” Nr 6, pp. 124–135.
• Rutkowski H., 2019, Work on the historical atlas of the sixteenth-century Poland. “Polish Cartographical Review” Vol. 50, no. 4, pp. 223–231.
• Smolka S., 1880, O przygotowawczych pracach do geografii historycznej Polski (On preparatory work for the historical geography of Poland) [reprinted in 2013 in “Studia Geohistorica” Nr 1, pp. 7−13].
• Sobała M., 2012, Zastosowanie austriackich map katastralnych w badaniach użytkowania ziemi w połowie XIX wieku (The application of Austrian cadastral maps in the studies of the land usage in the middle of the 19th century). “Polski Przegląd Kartograficzny” Vol. 44, pp. 324−333.
• Sygowski P., 1984, Bychawa – studium historycznourbanistyczne (Bychawa – historical and urban planning study). WUOZ Lublin, typescript.
• Szady B., 2008, Zastosowanie systemów informacji geograficznej w geografii historycznej (The use of geographical information systems in historical geography), “Polski Przegląd Kartograficzny“ T. 40, nr 3, pp. 279–283.
• Szady B., 2013, Geografia historyczna w Polsce – rozwój i perspektywy (Historical geography in Poland – the development and perspectives). “Studia Geohistorica” Nr 1, pp. 19−38.
• Szulc H., 1964, O nowych drogach badań w geografii historycznej (About new ways of research in historical geography). “Czasopismo Geograficzne” T. 35, z. 1, pp. 21−28.
• Szulc H., 1984, Badania geograficzno-historyczne osadnictwa wiejskiego w Polsce (Geographical and historical research of village settlement in Poland). “Przegląd Geograficzny” T. 55, z. 3-4, pp. 647−660.
• Szulc H., 1995, Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce (Morphogenesis of village settlements in Poland). “Prace Geograficzne”, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, no. 163.
• Szmytkie R., 2014, Metody analizy morfologii i fizjonomii jednostek osadniczych (The methods of morphology and physiognomy analysis of settlement units). “Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego” Nr 35.
• Tyszkiewicz J., 2014, Geografia historyczna – zarys problematyki (Historical geography – an outline of issues). Warszawa: Instytut Historii PAN.
• Wolski J., 2000, Austriacki kataster podatku gruntowego na ziemiach polskich oraz jego wykorzystanie w pracach urządzeniowych i badaniach naukowych (Austrian cadastre of land tax in Polish lands and its usage in settling works and scientific studies). “Polski Przegląd Kartograficzny“ T. 32, nr 3, pp. 199−212.
• Wolski J., 2001, Kataster podatku gruntowego na ziemiach polskich – rys historyczny oraz geodezyjne i kartograficzne zasady sporządzania (The cadastre of land tax on Polish lands – historical outline and geodetic and cartographic rules of compilation). “Przegląd Geograficzny” T. 73, z. 1-2, pp. 107−131.
• Cartographic sources
• Majewski S., План настящего расположения посада Быхавы (Plan for the current delimitation of Bychawa), scale 1:2,100, 1897 (manuscript), source: APL. RGL. B II signature: 1897:7 k. 80.
• Spezialkarte der österreichisch-ungarischen Monarchie (Special map of the Austro-Hungarian Empire), scale 1:75,000, sheet zone 1 kol. XXVII Czerniejów, K.u.K. Militärgeographisches Institut, Wien 1912.
• Двухверстная карта западного пограничного пространства (Two-verst map of the western borderland), scale 1:84,000, sheet XXVII 12, 1914.
• Karte des westlichen Rußlands (Map of western Russia), scale 1:100,000, sheet L 37 Lublin Süd, Königlich Preuβische Landesaufnahme, 1915.
• Karte des westlichen Rußlands [Gruppe Breßt Litowßk] (Map of western Russia [Brest Litovsk group]), scale 1:25,000, sheet XXVII-12-H, sheet XXVII-12-J, Königlich Preuβische Landesaufnahme, 1915; reprint by Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1929.
• Tactical Map of Poland, scale 1:100,000, pas (strip) 44, słup (column) 35 Lublin South, Wojskowy Instytutu Geograficzny, Warszawa 1937.
• Orientierungsskizze der Siedlung Bychawa (Orientation sketch of the Bychawa settlement), scale ca. 1:10,000, 1941 (manuscript), source: APL Kreishauptmannschaft Lublin-Land, signature: 135. k. 48.
• Aerial Photograph no 6039, scale ca. 1:5,000, Lublin 1957, source: PODGiK Lublin.
• Powiat Bychawa (Bychawa county), scale 1:25,000, sheets 1 and 3, Lublin 1960.
• Topographic Map in the layout of 1965, scale 1:10,000, sheet 146-113 Bychawa, Lublin 1976.
• Sygowski P., Bychawa. Plan obiektów zainteresowania konserwatorskiego (Bychawa. Conservator’s interests object city map), scale 1:5,000, 1984 (manuscript).
• Orthophotomap, scale ca. 1:5000, service WMS, geoportal.gov.pl (access 02.07.2013).
• Master Map, scale 1:500 & 1:1,000, many sheets, source: PODGiK Lublin 2016.
• Internet sources
• The Map Archive of Military Geographical Institute 1918−1939 (http://www.mapywig.org/)
• Polish Historical Towns Atlas (http://atlasmiast.umk.pl/)
• Historical-topographical Atlas of Silesian Towns (https:// www.herder-institut.de/projekte/laufende-projekte/historisch-topographischer-atlas-schlesischerstaedte/atlas-miast-slaskich.html)
• David Rumsey Map Collection (http://www.davidrumsey.com/)
• Geoportal – WMS services of orthophotomaps and raster topographic maps (http://geoportal.gov.pl/)
• The Digital Archive of Lublin (http://www.lac.lublin.pl/)
• Mapire – The historical map portal (http://www.mapire.eu/)
• Mapster – archive maps of Poland and Central Europe (http://igrek.amzp.pl/)
• Digital Repository of Research Institutes (http://rcin.org.pl/)
• Szukajwarchiwach.pl – online archive collection (https://szukajwarchiwach.pl/)
• Wirtualna Bychawa 1938 – a computer animation (https://www.youtube.com/watch?v=2xhYW5OWTPs)
• Wirtualna.Bychawa.1938 – community project (http://www.facebook.com/Wirtualna.Bychawa.1938)

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).