Wstępne wyniki badań inkluzji w automorficznych kwarcach z nadkładu wysadu Wapna z otworu C1

• Autorzy: Toboła T. , Jaworska J.

Warianty tytułu

EN

Preliminary results of fluid inclusions investigation in euhedral quartz crystals from overlying sediments of the Wapno Dome (C1 borehole)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W obrębie utworów piaszczystych nadkładu znajdującego się nad wysadem i czapą gipsową Wapna (woj. wielkopolskie) występują automorficzne kryształy kwarcu (AKK). Dokładnej analizie poddano AKK wyseparowane z piasków kwarcowych średnioziarnistych (reprezentujących utwory miocenu i najprawdopodobniej oligocenu). Materiał ten pozyskano z otworu C1 zlokoalizowanego w NW części czapy. W tym miejscu jest ona rozcięta głęboką na około 120 m rynną wypełnioną osadami kenozoiku. AKK wyróżniają się od ziaren piasku kwarcowego automorficznym kształtem (mają prawidłową postać odpowiadającą odmianie niskotemperaturowej) i wysokim, diamentowym połyskiem. Osiągają od 0,1 do 2 mm długości; przeciętnie ok. 0,5 mm. Jedynie w niektórych AKK zaobserwowano inkluzje fluidalne (ciekło-gazowe). Występują one w formie: 1/ pojedynczych osobników, bezładnie rozmieszczonych, 2/ zespołów gęsto upakowanych przebiegających w postaci pasm lub obszarów o nieregularnym zasięgu. Rozmiary inkluzji sięgają od kilku do około 30 μm. Pomiary mikrotermometryczne inkluzji wykazały wąski zakres ich temperatur homogenizacji w przedziale od 86,4 do 126,5°C, a w jednym przypadku 158,8°C. W AKK oprócz inkluzji fluidalnych, stwierdzono także w mniejszej ilości inkluzje wypełnione substancją organiczną.

EN

Within sandy sediments overlaying the Wapno Salt Dome and its cap-rock (Middle Poland) occur euhedral quartz crystals (signed AKK). Those AKK subjected to a thorough analysis were separated from middle-grained quartz sands (of Miocene and probable Oligocene age). This material was obtained from C1 bore-hole which is located at NW part of cap-rock. In this place the cap-rock is cut by deep (about 120 m) trough filled with Cenozoic sediments. The AKK differ from grains of sand by euhedral shape (they display normal shape corresponding to the low-temperature variety) and very intensive diamond shine. Their length vary from 0.1 to 2 mm with average about 0.5 mm. Fluid (liquid-gas) inclusions occur only in some AKK. They are in form: 1/ randomly distributed single fluid inclusions, 2/ belts or irregular areas of densely packed inclusions. The size of inclusions vary from a few to about 30 μm. The microthermometric measurements show homogenization temperatures in the range of 86.4 – 126.5°C and in one case 158.8°C. In addition to the fluid inclusions in a smaller amount in the AKK were found inclusions filled by organic matter.

Słowa kluczowe

PL

kryształy kwarcu; inkluzje; paleotemperatury; basen cechsztyński

EN

quartz crystals; inclusions; paleothemperathures; Zechstein basin

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego
• Czasopismo: Przegląd Solny
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 10
• Strony: 65--74
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., rys.

Twórcy

autor

Toboła T.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Jaworska J.

• Instytut Geologii UAM, ul. Maków Polnych 16, 61-606 Poznań

Bibliografia

• BAKKER R.J., 2003. Package FLUIDS 1. Computer programs for analysis of fluid inclusion data and for modelling bulk fluid properties. Chemical Geology 194: 3-23.
• BAKKER R.J., 2009. Package FLUIDS. Part 3: correlations between equations of state, thermodynamics and fluid inclusions. Geofluids 9: 63-74.
• BAKKER R. J., 2012. Package FLUIDS. Part 4: thermodynamic solutions. Miner. Petrol. 105: 1–29.
• BEYSSAC O., GOFFÉ B., CHOPIN C., ROUZAUD J. N., 2002. Raman spectra of carbonaceous material in metasediments: a new geothermometer. J. Metamorphic Geol. 20, 859-871.
• BEYSSAC O., GOFFÉ B., PETITET J.P., FROIGNEUX E., MOREAU M., ROUZAUD J.N., 2003. On the characterization of disordered and heterogeneous carbonaceous materials by Raman spectroscopy. Spectrochimica Acta Part A 59: 2267-2276.
• BODNAR R.J., 2003. Interpretation of data from aqueous-electrolyte fluid inclusions. In I. Samson, A. Anderson, D. Marshall, eds. Fluid Inclusions: Analysis and Interpretation. Mineral. Assoc. Can., Short Course Ser. 32: 81-100.
• BOLEWSKI A., MANECKI M., 1993. Mineralogia szczegółowa. Wyd. PAE, Warszawa.
• BROWN L.S., 1931. Cap-rock petrography. AAPG Bul., 15: 509-529.
• DADLEZ R., MAREK S., 1998. Major faults, salt- and non-salt anticlines. In: Paleogeographic Atlas of Epicontinental Permian and Mesozoic in Poland (1 : 2 500 000) (eds. R. Dadlez, S. Marek and J. Pokorski). Pol. Geol. Inst. Warszawa.
• DADLEZ R., MAREK S., RACZYŃSKA A., 1974. Struktury epoki tektonicznej alpejskiej - Polska północno-zachodnia i środkowa [w:] W. Pożaryski (red.) Budowa geologiczna Polski, 4, cz. 1, Wydawnictwo PIG, 4 (1): 1-478.
• DADLEZ R., NARKIEWICZ, M., STEPHENSON, R.A., Visser, M.T.M., van Wees, J.D., 1995. Tectonic evolution of the Mid-Polish Trough: modeling implications and significance for central European geology. Tectonophysics, 252: 179-195.
• DADLEZ R., JÓŹWIAK W., MŁYNARSKI S., 1997. Subsidence and inversion in the western part of PolishBasin– data fromseismic velocities. Geological Quarterly, 41: 197-208.
• DIAMOND L. W., 1990. Fluid inclusion evidence for P-V-T-X evolution of hydrothermal solutions in Late-Alpine gold-Quartz veins at Brusson, Val d’Ayas, NW Italian Alps. Am. J. Sci. 290:912–958.
• DIAMOND L.W., 2003. Systematic of H2O inclusions. In I. Samson, A. Anderson, D. Marshall, eds. Fluid Inclusions: Analysis and interpretation. Mineral. Assoc. Can., Short Course Series 32:55-79.
• GĄTASZEWSKI L., 1956. Dokumentacja geologiczna złoża soli kamiennej. Maszynopis, Arch. Zarządu Przemysłu Solnego w Krakowie.
• GOLDMAN M.I., 1952. Deformation, metamorphism and mineralization in gypsum-anhydrite cap rock, Sulphur salt dome, Louisiana. Geol. Soc. Am., Memoir, 50: 1-169.
• GOLDSTEIN R H., 2001. Fluid inclusions in sedimentary and diagenetic systems. Lithos 55:159-193.
• GOLDSTEIN R. H., REYNOLDS T. J., 1994. Systematics of fluid inclusions in diagenetic minerals. SEPM Short Course 31, Tulsa: 1-199.
• GÓRSKI J., GŁAZEK J, LISZKOWSKI J., RATAJCZAK R., RASAŁA M., 2001. Dokumentacja geologiczna badań wpływu zatopionej kopalni soli w Wapnie na zasoby wód podziemnych i osiadanie powierzchni terenu wraz z opracowaniem modelu krążenia wód i projektem monitoringu, 1-283.
• GRIMM W.-D., 1962. Ausfällung von Kieselsäure in salinar beeinflußten Sedimenten. Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesellschaft, 114: 590-619.
• JAWORSKA J., 2004. Automorficzne kryształy kwarcu z wysadu solnego Wapna. Przegląd Geologiczny, 52: 64-68.
• JAWORSKA J., 2011. Euhedral quartz crystals from gypsum caprocks of diapires. XVI. International Salt Symposium – QVS – Storage and Disposal In Sat Workings – Present Day and Future of Salt Mining, 34-35 p.
• JAWORSKA J., RATAJCZAK R., 2008. Budowa geologiczna struktury solnej Wapna w Wielkopolsce (Geological structure of the Wapno salt dome in Wielkopolska (western Poland). Prace PIG, 190: 1-69.
• JAWORSKI A., 1970. Budowa geologiczna antykliny Wapna na tle wyników badań sejsmicznych. Przegląd Geologiczny, 18 (2):90-95.
• KRZYWIEC P., 2000. O mechanizmach inwersji bruzdy środkowopolskiej - wyniki interpretacji danych sejsmicznych. Biul. P.I.G., 393: 135-166.
• KRZYWIEC P., 2004. Triassic evolution of the Kłodawa salt structure: basement-controlled salt tectonics within the Mid-Polish Trough (Central Poland). Geological Quarterly, 48 (2): 123-134
• KUSTO B.,, 1931. Z petrografi soli kamiennej w Bochni. Rocz. Pol. Tow. Geol. T. VII. s. 332-354. Kraków.
• LAHFID A., BEYSSAC O., DEVILLE E., NEGRO F., CHOPIN C., GOFFE B., 2010. Evolution of the Raman spectrum of carbonaceous material in low-grade metasediments of the Glarus Alps (Switzerland). Terra Nova, 22 (5): 354–360. doi: 10.1111/j.1365-3121.2010.00956.x.
• MAREK S., PAJCHLOWA M. (red), 1997. Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Prace PIG, Warszawa, 1-153.
• NARKIEWICZ M., 1997. Sedimentary basin analysis of the Polish Lowlands -an introduction. Geological Quarterly, 41 (4): 405-418.
• PAWLIKOWSKI M., 1978. Badania petrograficzne złoża solnego Wieliczki. Prace Min. PAN, 58: 65-124.
• PIECZKA A., WACHOWIAK J., 2012. Congolite from the Kłodawa salt mine (Central Poland) and its importance at evaluation of metamorphic conditions in the salt dome. Acta Mineralogica-Petrographica, Abstract Series, Szeged, 7: 107.
• PROCHAZKA K., WALA A., WIEWIÓRKA J., 1969. Sole kamienne ze strontem i barem w złożu solnym Wieliczki. Prace Miner., 18: 7-74.
• RAHL J. M., ANDERSON K. M., BRANDON M. T., FASSOULAS C., 2005. Raman spectroscopic carbonaceous material thermometry of low-grade metamorphic rocks: Calibration and application to tectonic exhumation in Crete, Greece. Earth and Planetary Science Letters 240: 339-354.
• RATAJCZAK R., 2001. Budowa geologiczna i problemy ochrony środowiska wysadu solnego Wapna w Wielkopolsce. Streszczenia referatów PTG oddział w Poznaniu: UAM, Poznań, 123-131
• ROEDDER E., 1984. Fluid inclusions. [in] Paul H. Ribbe (Ed.), Reviews in Mineralogy. Short Course Notes. Mineralogical Society of America,. 12: 1-644.
• TOBOŁA T., NATKANIEC–NOWAK L. (red), 2008. Sole niebieskie w wysadzie kłodawskim. Uczelniane Wyd. Nauk.-Dydaktyczne AGH: 1-136.
• WACHOWIAK J., PAWLIKOWSKI M., WILKOSZ P., 2012. Lithostratigraphy of zechstein evaporites of the central and north-western parts of the Mogilno salt diapir, based on boreholes Z-9 and Z-17. Geology, Geophysics & Environment, 38 (2): 115-151.
• WACHOWIAK J., TOBOŁA T., 2014. Phase transitions in the borate minerals from the Kłodawa Salt Dome (Central Poland) as indicators of temperature processes in salt diapirs. Geological Quarterly 58 (3): 543-554.
• WARREN J., 1999. Evaporites. Their Evolution and Economics. Blackwell Science Ltd.
• ZIĄBKA Z., KACZMARCZYK E., KOLASA T., SCHLEGEL J., TATKA E., ŚLIZOWSKA E., TARCZYŃSKI R., SOKALSKI I., 1977. Dokumentacja geologiczna Złoża Soli Kamiennej Wapno. Ośr. Bad.-Roz. Górn. Sur. Chem., Kraków. Archiwum zalanej kopalni soli w Wapnie.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).