Octan n-butylu i jego izomery– octan izobutylu i octan sec-butylu : oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy

• Autorzy: Kowalska J.

Identyfikatory

DOI

10.5604/1231868X.1232844

Warianty tytułu

EN

n-Butyl acetate and its isomers – isobutyl acetate and sec-butyl acetate : determination in workplace air

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Octan n-butylu i jego izomery (octan izobutylu i octan sec-butylu) są bezbarwnymi, palnymi cieczami o owocowym zapachu. Ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne są powszechnie stosowane jako rozpuszczalniki organiczne oraz składniki mieszanek rozpuszczalnikowych w różnych gałęziach przemysłu. Celem pracy było opracowanie i walidacja metody oznaczania: octanu n-butylu, octanu izobutylu i octanu sec-butylu, która umożliwi jednoczesne oznaczanie stężeń tych substancji w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania polega na: przepuszczeniu powietrza zawierającego octan n-butylu i jego izomery przez rurkę pochłaniającą zawierającą dwie warstwy węgla aktywnego (100/50 mg), desorpcji disiarczkiem węgla i analizie otrzymanego roztworu z wykorzystaniem techniki chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną (GC-FID). Do rozdzielenia izomerów stosowano kolumnę HP-FFAP o długości 50 m, średnicy wewnętrznej 0,32 mm i o grubości filmu 0,50 µm. Opracowana metoda jest liniowa w zakresie stężeń 0,24 ÷ 4,8 mg/ml, co odpowiada zakresowi 24 ÷ 480 mg/m3 dla próbki powietrza o objętości 10 l. Zastosowana metoda pobierania próbek umożliwia ilościowe zatrzymanie analitów podczas przepuszczania badanego powietrza przez rurkę pochłaniającą. Opracowana metoda analityczna umożliwia oznaczanie octanu n-butylu i jego izomerów (octanu izobutylu i octanu sec-butylu) w powietrzu na stanowiskach pracy w obecności substancji współwystępujących. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością, spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Metoda może być wykorzystana do oceny narażenia zawodowego na: octan n-butylu, octan izobutylu i octan sec-butylu w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania octanu n-butylu i jego izomerów (octanu izobutylu i octanu sec-butylu) została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

n-Butyl acetate and its isomers, isobutyl acetate and sec-butyl acetate, are colorless, flammable liquids with a fruity odour. Because of their physicochemical properties they are commonly used as organic solvents and compounds of solvent mixtures in various industries. The aim of this study was to develop and validate a method for determining concentrations of n-butyl acetate, isobutyl acetate and sec-butyl acetate in workplace air. The determination method is based on the adsorption of n-butyl acetate and its isomers on activated charcoal (100/50 mg sections), desorption with carbon disulfide and the analysis of the resulting solution with gas chromatography with flame ionization detection (GC-FID). A capillary column with HP-FFAP (50 m × 0.32 mm, i.d. × 0.50 μm film thickness) was used. The method is linear within the working range from 0.24 mg/ml to 4.8 mg/ml, which is equivalent to air concentrations from 24 to 480 mg/m3 for a 10-L air sample. The analytical method described in this paper enables selective determination of analytes in workplace air in presence of coexisting substances. The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard No. EN 482. The method can be used for assessing occupational exposure to n-butyl acetate, isobutyl acetate and sec-butyl acetate and associated risk to workers’ health. The developed method of determining n-butyl acetate and its isomers (isobutyl acetate, sec-butyl acetate) has been recorded as an analytical procedure (see appendix).

Słowa kluczowe

PL

octan n-butylu; octan izobutylu; octan sec-butylu; metoda analityczna; metoda chromatografii gazowej; powietrze na stanowiskach pracy

EN

n-butyl acetate; isobutyl acetate; sec-butyl acetate; determination method; gas chromatographic analysis; workplace air

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2017
• Tom: Nr 1 (91)
• Strony: 151--165
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kowalska J.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

Bibliografia

• 1. GESTIS (2016) Substance database. BG Institute for Occupational Safety and Healt. Sankt Augustin, Germany [dostęp 28.01.2016: http://www.dguv.de/ifa/ GESTIS/GESTIS-Stoffdatenbank/index-2.jsp].
• 2. HSDB, Hazardous Substances Data Bank (2016) National Institutes of Health. Health & Human Services. U.S. National Library of Medicine 8600 Rockville Pike, Bethesda, USA [dostęp 28.01.2016: http://toxnet.nlm.nih.gov].
• 3. Kupczewska-Dobecka M. (2015) Octan butylu (n-butylu) i jego izomery – octan sec-butylu i octan izobutylu. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego. Podstawy i Metody Oceny Środowiska 4(86), 131–167.
• 4. MDHS 96 (2000) Volatile organic compounds in air – HSE. Laboratory method using pumped solid sorbent tubes, solvent desorption and gas chromatography. Health and Safety Executive. United Kingdom [dostęp 28.01.2016: http://www.hse.gov.uk/pubns/ mdhs/pdfs/mdhs96.pdf].
• 5. NIOSH (2003) NIOSH method no 1450. Esters 1. National Institute for Occupational Safety and Health. Manual of analytical methods [dostęp 28.01.2016: http://www.cdc.gov/niosh/docs/2003-154/pdfs/1450.pdf
• 6. OSHA (2000) OSHA method ORG-07. Organic Vapors. Occupational Safety & Health Administration, 200 Constitution Ave., NW, Washington [dostęp 28.01.2016: https://www.osha.gov/dts/sltc/methods/ organic/org007/org007.html].
• 7. PN-EN 482+A1:2016-1 Narażenie na stanowiskach pracy. Wymagania ogólne dotyczące charakterystyki procedur pomiarów czynników chemicznych.
• 8. PN-Z-04023-02:1989 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości (w mieszaninach) szkodliwych substancji wydzielających się z wyrobów lakierowych nitrocelulozowych. Oznaczanie acetonu, alkoholi: etylowego, n-butylowego, izobutylowego, etoksybutylowego, butoksyetylowego; octanów: etylu, n-butylu, etoksyetylu; toluenu i ksylenu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
• 9. PN-Z-04119-2:1998 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości estrów kwasu octowego. Oznaczanie octanu sec-butylu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowe.
• 10. PN-Z-04119-11:2008 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości estrów kwasu octowego. Oznaczanie octanu izobutylu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
• 11. Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6.06.2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2014, poz. 817 ze zm.
• 12. SCOEL (2013) Recommendation from the Scientific Committee for Occupational Exposure Limits for n-butyl acetate, sec-butyl acetate, isobutyl acetate. SUM/184/2013.
• 13. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16.12.2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (zwanego rozporządzeniem GHS). Dz. Urz. UE z dnia 31.12.2008 r., L 353.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).