Występowanie i zasoby perspektywiczne rud niklu w Polsce

• Autorzy: Mikulski S.Z.

Warianty tytułu

EN

The occurrence and prospective resources of nickel ores in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W Polsce jedynym jak dotychczas udokumentowanym złożem niklu jest, zaniechane w 1983 r., złoże saprolitowe w Szklarach na Dolnym Śląsku. Udokumentowane zasoby bilansowe (w kat. B i c1) wynoszą tu około 117 tys. Mg niklu metalicznego przy zawartości brzeżnej ni w rudzie 0,7%. Jednak złóż rud krzemianowych niklu zalegających w niewielkich i odizolowanych gniazdach można spodziewać się wokół bloku gnejsowego gór sowich. Zasoby prognostyczne rud niklu, występujących w tych zwietrzelinach serpentynitowych, wynoszą szacunkowo około 25 tys. Mg niklu. Postępy hydrometalurgii rud wietrzeniowych ni oraz wysokie i stabilne ceny niklu pozwalają brać pod uwagę koncentracje tego metalu w rudzie już na poziomie <0,5% Ni. Dlatego wraz z intensyfikacją poszukiwań można oczekiwać przyrostu zasobów perspektywicznych niklu o co najmniej kilkadziesiąt tysięcy ton Ni ze złóż typu saprolitowego występujących w zwietrzelinach serpentynitowych na masywach Szklar, Braszowic–Brzeźnicy i Gogołów–Jordanowa. Ponadto przeprowadzenie weryfikacji pozabilansowych rud niklu, według nowych kryteriów bilansowości, powinno dodatkowo wpłynąć na zwiększenie zasobów niklu w Polsce. Innym źródłem niklu jest cechsztyńska formacja miedzionośna, z której corocznie odzyskiwane jest około 2 tys. Mg siarczanu Ni podczas przeróbki technologicznej. Dlatego wraz z dokumentowaniem nowych zasobów cechsztyńskich rud Cu-Ag na monoklinie przedsudeckiej należy również oczekiwać przyrostu zasobów niklu, jako pierwiastka współwystępującego w tych złożach. Ponadto istnieją przesłanki dla wystąpień hipotetycznych magmowych złóż Ni-Cu typu likwacyjnego związanych z wystąpieniami ultrazasadowych kumulatów sekwencji ofiolitowej w masywach Gogołów–Jordanów, Braszowice–Brzeźnica i Nowa Ruda.

EN

In Poland, the only one documented nickel deposit is the saprolitic-type deposit in Szklary Lower Silesia, abandoned in 1983. Its documented balance resources are (b and c1 categories) ca. 117 thousands Mg of metallic nickel at 0.7% cut-off. However, around the Sowie mts. Block gneisses, more such Ni-layer silicate type ores in small and separate lenses are expected. Prognostic resources of nickel in serpentinite waste are estimated for ca. 25 thousand Mg. The advances in hydrometallurgy of weathering-type nickel ores and high nickel prices allowed considering the poor Ni-ores containing <0.5% Ni as potentially economic to modern processing. Intensification of Ni prospecting should cause an increase in the amount of prospective nickel resources by tens of thousands tons of nickel from saprolitic-type deposits hosted by serpentinite wastes developed on the Szklary, Braszowice–Brzeźnica and Gogołów–Jordanów massifs. Moreover, the verification of current documented resources according to new balance criteria should also result in an increase in Ni resources in Poland. The additional source of Ni in Poland is the Zechstein Cu-Ag-formation, from which the annual production is ca. 2 thousands Mg of nickel-sulfates during technological processing of Cu ores. It is worthy to notice that during documentation of the new Cu-Ag resources hosted by the Zechstein formation in the Fore-Sudetic Monocline, an increase in nickel resources should be expected in Poland. In this area, nickel is the coexisting element in the copper-bearing sulfide ores. Besides, some evidence for possible hypothetic resources of magmatic Ni-Cu deposits connected with ultramafic cumulates of ophiolitc sequences in the Gogołów–Jordanów, Braszowice–Brzeźnica and Nowa Ruda gabbros massifs, is also suggested.

Słowa kluczowe

PL

nikiel; saprolit; złoża; rudy; obszary perspektywiczne; Góry Sowie

EN

nickel; saprolite; deposits; ores; prospective areas; Sowie Mts.

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 448 (2)
• Strony: 287--296
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Mikulski S.Z.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• [1] BANAŚ M., KIJEWSKI P., SALAMON W., PIECZONKA J., PIESTRZYŃKI A., 2007 Pierwiastki towarzyszące w złożu rud miedzi - kobalt, nikiel: s. 223 W: Monografia KGHM Polska Miedź SA, wydanie II (red. A. Piestrzyński, A. Banaszak, M. Zaleska-Kuczmierczyk). Allexim sp. z o.o., Wrocław.
• [2] BILANS ZASOBÓW kopalin i wód podziemnych w Polsce, stan na 31.12.1020 (red. M. Szuflicki, A. Malon, M. Tymiński), 2011. Państw. Inst. Geol. - PIB, Warszawa.
• [3] BIRECKI T., BOJARSKI R., GAWROŃSKA Z., 1962 - Dokumentacja geologiczna złoża rud niklu „Szklary" obszar Szklana Góra kat. B+C1. Krakowskie Przeds. Geol. Sur. Hutniczych.
• [4] DUBIŃSKA E., SAKHAROV B.A., KAPROŃ G., BYLINA P., KOZUBOWSKI J.A., 2000 - Layer silicates from Szklary (Lower Silesia): from ocean floor metamorphism to continental chemical weathering. Geol. Sudet., 33, 2: 85-105.
• [5] CIEMNIEWSKA M., CZEMIER-KOWALSKA M., LINDNER M., SAŁACIŃSKI R., 1981- Ultramafity Masywu Gogołów-Jordanów i ich prognozy surowcowe. Biul. Inst. Geol., 330, 5: 89-135.
• [6] DZIEDZIC H., 1989 - Gabra Braszowic jako człon waryscyjskiego kompleksu ofiolitowego. Acta Univ. Wratislav. 1113 Pr. Geol.-Miner., 17: 57-79.
• [7] FEDAK J., 1963 - Perspektywy niklonośności sudeckich intruzji zasadowych. Prz. Geol., 11, 4: 189-191.
• [8] FEDAK J., NIŚKIEWICZ J., 1979 - Rudy niklu. W: Surowce mineralne Dolnego Śląska (red. K. Dziedzic i in.): 136-142. Ossolineum, Wrocław.
• [9] GAJEWSKI Z., 1974 Masyw serpentynitowy Grochowa-Braszowice oraz jego znaczenie surowcowe. Biul. Inst. Geol., 280: 49-78.
• [10] GAWROŃSKA Z., 1963 - Dokumentacja geologiczna złoża rud niklu w Szklarach - obszar Siodłowe Wzgórze. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [11] GRUSZCZYK H., OSIKA R., SMAKOWSKI T., 1984 - Nikiel – Ni złoża. W: Surowce mineralne świata. Tom Ni-Co (red. A. Bolewskiski). Wyd. Geol., Warszawa.
• [12] GUNIA P., 1992 - Petrologia skał ultrazasadowych z masywu Braszowic-Brzeźnicy (blok przedsudecki). Geol. Sudet., 26.
• [13] JAMROZIK L., 1981 - Tectonic position of ultrabasic-basic massif surrounding the Góry Sowie Mts. Block. W: Ophiolites and initialites of northern border of the Bohemian massif (red. W. Nazębski): 86-95. Guidebook of excursions. May-June 1981. 2. Potsdam-Freiberg.
• [14] KERBER B., 1963 - Wstępne wyniki prac hydrochemicznych przeprowadzonych w rejonie Strzegom-Sobótka i w okolicy Nowej Rudy. Prz. Geol., 11, 4: 187-188.
• [15] KERBER B., SERAFIN-RADLICZ J., CIEMNIEWSKA M., 1965 - Poszukiwania niklu metodą metanometryczną w rejonie Nowej Rudy. Biul. Inst. Geol., 205, 6: 139-155.
• [16] KIJEWSKI P., JAROSZ J., 1987 - Mineralizacja kruszcowa i formy występowania pierwiastków towarzyszących w złożu rudy miedzi. W: Metale towarzyszące w złożu rud miedzi, stan badań i perspektywy dalszego ich wykorzystania (red. P. Kijewski): 21-47. Cuprum, Wrocław.
• [17] KUCHA H., 1990 - Geochemistry of the Kupferschiefer, Poland. Geol. Rundschau, 79, 2: 387-399.
• [18] MAJEROWICZ A., 1979 - Grupa górska Ślęży a współczesne problemy petrologiczne ofiolitów. W: Mat. Konf. teren. Nowa Ruda, 8-9.09.79: 9-34. Wyd. Uniw. Wrocł., Wrocław.
• [19] MAJEROWICZ A., MIERZEJEWSKI M., 1995 - Wycieczka A. Petrologia, pozycja tektoniczna i geotektoniczna skał krystalicznych NE i SE osłony masywu granitoidowego Strzegom-Sobótka. Przewodnik 46 Zjazdu PTG. Geologia i ochrona środowiska bloku przedsudeckiego: 59-84. Wrocław 21-24.IX.1995 r.
• [20] MAJEROWICZ A., PIN CH., 1994 - The main petrological problem of the Mt. Ślęża ophiolite complex, Sudetes, Poland. Zbl. Geol., Paleont., Tai12, 9/10: 989-1018.
• [21] MIKULSKI S.Z., 1999 - Nickel potential in the Fore-Sudetic Block, southwest Poland: 84.. W: GAC-MAC Joint Annual Meeting, Sudbury, 26-28 May 1999. Abstract Vol. 24.
• [22] MIKULSKI S.Z., 2011- Rudy niklu: 107-109. W: Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r. (red. S. Wołkowicz i in.). Państw. Inst. Geol. -PIB, Warszawa.
• [23] MUSZER A., SPECZIK S., 1997 - Związek okruszcowania Ni-Sb z PGE w serpentynitach z Nasławic (ofiolit Ślęży). Prz. Geol., 45: 282-286.
• [24] NALDRETT A.J., 2004 - Magmatic sulfide deposits: geology, geochemistry and exploration. Springer Verlag, Heidelberg, Berlin.
• [25] NIŚKIEWICZ J., 1967 - Budowa geologiczna Masywu Szklar (Dolny Śląsk). Rocz. Pol. Tow. Geol., 37, 3.
• [26] OLSZYŃSKI W., MIKULSKI S.Z., SPECZIK S., 2001 - Deposits and ore mineralization associated with Ophiolite Complexes in the Sudetes Mts. (Poland). W: Mineral Deposits at the Beginning of the 21st Century (red. A. Piestrzyński i in.): 615-618. A.A. Balkema. Lisse, The Netherlands.
• [27] OSTROWICKI B.,1965 - Minerały niklu strefy wietrzenia serpentynitów w Szklarach (Dolny Śląsk). Pr. Miner. Komis. Nauk Miner. PAN, 1.
• [28] PIESTRZYŃSKI A., 2007 - Minerały niklu i kobaltu. W: Monografia KGHM Polska Miedź SA, wydanie II (red. A. Piestrzyński i in.): 194. Allexim sp. z o.o., Wroclaw.
• [29] PREIDL M., 1965 - Dokumentacja geologiczna złoża rud niklu w Szklarach, obszar Wzgórze Koźmickie; Wzgórze Siodłowe. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [30] PREIDL M., KLUZA S., 1978 - Dodatek nr 1 do dokumentacji geologicznej złoża rud niklu Szklary, obszar Szklana Góra w kat. B+C 1. Kombinat Geologiczny „Południe", Zakład Projektów i Dokumentacji Geol. w Katowicach.
• [31] ROZP. MIN. ŚROD. z 18.12.2001 r. w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin. Dz.U. nr 153, poz. 1774.
• [32] SPALIŃSKA B., STEC R., SZTABA K., 2007 - Miejsce i rola przeróbki rudy w kompleksie technologicznym KGHM Polska Miedź S.A.: 463-472. W: Monografia KGHM Polska Miedź SA, wydanie II (red. A. Piestrzyński, A. Banaszak, M. Zaleska-Kuczmierczyk). Allexim sp. z o.o., Wrocław.
• [33] SMAKOWSKI T., SZAMAŁEK K., 2011- Zasady określania zasobów perspektywicznych kopalin. W: Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r. (pod red. S. Wołkowicz i in.): 11-15. Państw. Inst. Geol. -PIB, Warszawa.
• [34] WIRTH H., GOLCZAK I., 1987 - Dodatek nr 3 do dokumentacji geologicznej złoża rud niklu „Szklary" obszar Wzgórze Siodłowe w kat. B+ C1. PG Wrocław.
• [35] WOŁKOWICZ S., SMAKOWSKI T., SPECZIK S., 2011 - Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r. Państw. Inst. Geol. - PIB, Warszawa.

Uwagi

PL

Artykuł w części czwartej pt. Złoża metali dla nowoczesnych technologii