4-Metylopent-3-en-2-on

• Autorzy: Sitarek K.

Warianty tytułu

EN

4-Methylpent-3-en-2-on

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

4-Metylopent-3-en-2-on (MO) jest bezbarwną, oleistą, palną substancją stosowaną jako rozpuszczalnik syntetycznej gumy, kopolimer tworzyw sztucznych, estrów i eterów celulozy oraz jako środek odstraszający owady. Z dostępnych danych o narażeniu zawodowym w Polsce wynika, że w 2000 r. żadna grupa zawodowa nie była narażona na 4-metylopent-3-en-2-on o stężeniu przekraczającym wartość NDS, tj. 20 mg/m3. 4-Metylopent-3- -en-2-on o stężeniu 100 mg/m3 (25 ppm) jest substancją drażniącą, która po 3 ÷ 5 min powoduje u ludzi podrażnienie oczu, natomiast o stężeniu 200 mg/m3 (50 ppm) powoduje podrażnienie błony śluzowej nosa i jest wyczuwalny jej przykry zapach i smak. Badani stwierdzali, że ten przykry smak utrzymywał się jeszcze przez 3 ÷ 6 h. Ci z badanych, którzy odczuwali podrażnienie błony śluzowej nosa po narażeniu na związek o stężeniu 200 mg/m3, twierdzili, że stężenie 100 mg/m3 jest maksymalnym stężeniem 4-metylopent-3-en-2-onu, które może być dobrze tolerowane przez 8 h narażenia. 4-Metylopent-3-en-2-on należy do substancji szkodliwych. Wartość LD50 per os dla szczura wynosi 655 ÷ 1120 mg/kg masy ciała. Szczury i świnki morskie narażano inhalacyjnie na 4-metylopent-3-en-2-on o stężeniach: 2000; 1000; 400 lub 200 mg/m3 w ciągu 8 h dziennie, 5 dni w tygodniu przez 6 tygodni. Narażenie zwierząt na związek o największym stężeniu 2000 mg/m3 przerwano po 10 dniach ze względu na dużą liczbę padłych zwierząt (około 65%). W pozostałych grupach padnięć zwierząt nie odnotowano. W grupach narażanych na związek o stężeniach 1000 lub 2000 mg/m3 stwierdzono u zwierząt jego działanie narkotyczne oraz podrażnienie oczu i śluzówki górnych dróg oddechowych, mniejszą masę ciała oraz przekrwienie wątroby, poszerzenie torebki Bowmana, obrzmienie nabłonka kanalików krętych w nerkach i często przekrwienie płuc. Liczebność i nasilenie zmian patologicznych były zależne od wielkości stężeń 4-metylopent-3-en-2-onu. Zmian patologicznych nie stwierdzono u zwierząt narażanych na związek o stężeniach 200 i 400 mg/m3. Samce myszy Swiss narażano inhalacyjnie na 4-metylopent-3-en-2-on o stężeniach: 164; 192; 284 lub 468 mg/m3 przez 15 min i badano częstość oddechów zwierząt. Wartość RD50 wyznaczona w tym badaniu wynosiła 244 mg/m3. Stwierdzono, że 4-metylopent-3-en-2-on nie działał mutagennie, genotoksycznie ani kancerogennie. U szczurów narażanych inhalacyjnie na 4-metylopent-3-en-2-on o stężeniach: 125; 410 lub 1200 mg/m3 zaobserwowano zmniejszenie płodności po narażeniu na związek o największym stężeniu. Przyjmując za podstawę wyliczenia wartości normatywnych 4 -metylopent-3-en-2-onu wartość RD50 równą 244 mg/m3, obliczono wartość NDS, która wynosi 24,4 mg/m3 oraz wartość NDSCh, która mieści się w zakresie stężeń 37,2 ÷ 57,8 mg/m3. Za wartość NDS 4-metylopent-3-en-2-onu przyjęto stężenie 20 mg/m3, a za wartość NDSCh stężenie 40 mg/m3 oraz oznakowano związek literą „I”, ponieważ jest to substancja o działaniu drażniącym.

EN

4-Methylpent-3-en-2-on (mesityl oxide, MO) is a colorless to light yellow oily liquid. Its odor has been described as peppermint or honeylike. 4-Methylpent-3-en-2-on has been use as a solvent for cellulose resins, gums, rubbers cleaners, lacquers and varnishes, and as an inert in a herbicide. The acute oral LD50 is 1120 or 655 mg/kg for the rat and 923 mg/kg for the mouse. This substance produce irritation and transient corneal injury to the eye, and it is irritant of mucous membranes. Prolonged skin contact produce dermatitis. Sublethal concentrations of the vapors may result in vascular congestion, which has been reported to occur primarily in the kidneys. Respiratory depression to 50% of the normal frequency (RD50) in mouse was obtained at concentrations of 244 mg/m3. 4-Methylpent-3-en-2-on is not mutagenic and reprotoxic agent. The number of litters produced by animals exposed at 125, 410 and 1200 mg/m3 during premating, mating, gestation and lactation phases was comparable to control animals. The proposed maximum exposure limit MAC (TWA) was calculated on the basis of the RD50 value of 244 mg/m3. The Expert Group for Chemical Agents recommended a TWA 20 mg/m3 (10% RD50), STEL 40mg/m3 and “I” – irritant substance notation.

Słowa kluczowe

PL

4-metylopent-3-en-2-on; NDS; narażenie zawodowe

EN

4-methylopent-3-en-2-on; MAC; OEL; occupational exposure

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2007
• Tom: Nr 3 (53)
• Strony: 59--73
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., tab.

Twórcy

autor

Sitarek K.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

Bibliografia

• 1.ACGIH (2001) Documentation of the threshold limit values. Mesityl oxide. ACGIH.
• 2.ACGIH (2006) Guide to occupational exposure values. Cincinnati, ACGIH.
• 3.Carpenter C.P., Smyth H.F. (1946) Chemical burns of the rabbit cornea. Am. J. Ophthalmol. 29, 1363- 2372.
• 4.De Ceaurriz J. i in. (1984) Quantitative evaluation of sensory irritating and neurobehavioural properties of aliphatic ketones in mice. Food Chem. Toxicol. 22, 7, 545-549.
• 5.CHEMINFO (2004) [komputerowa baza danych].
• 6.Dawydzik L. i in. (2001) Opracowanie w ujęciu tabelarycznym danych o narażeniu zawodowym w nadzorowanych przez inspekcję sanitarną zakładach pracy w 2000 r. Łódź, IMP.
• 7.Hart E.R., Shick J.N., Leake C.D. (1939) The toxicity of mesityl oxide. Berkeley, Univ. Calif. Publ. Pharmacol. 1, 161-173.
• 8.Patty`s Toxicology (2001) [Red.] E. Bingham, B. Cohrssen, CH.H. Powell. 5th ed. Vol. 6. Wiley, INC.
• 9.RTECS (2004) [komputerowa baza danych].
• 10.Silverman L., Schulte H.F., First M.W. (1946) Further studies on sensory response to certain industrial solvent vapors. J. Ind. Hyg. Toxicol. 28, 262-266.
• 11.Smyth Jr H.F., Seaton J., Fischer L. (1942) Response of guinea pigs and rats to repeated inhalation of vapors of mesityl oxide and isophorone. J. Ind. Hyg. Toxicol. 24, 46-50 [cyt. za ACGIH 2001].