Archaeological and archaeobotanical data from Malice and Lengyel culture site no. 8 in Kraków-Górka Narodowa (Southern Poland)

• Autorzy: Kowalczyk-Matys Paulina , Kapcia Magda , Ostrowski Mikołaj , Moskal-del Hoyo Magdalena

Identyfikatory

DOI

10.4467/21995923FQ.22.002.17062

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Preliminary data from newly excavated archaeological site no. 8 in Kraków-Górka Narodowa (southern Poland) show that two main phases of Early Neolithic occupation can be distinguished based on pottery finds, one associated with the Malice culture and the other with the PleszówModlnica group of the Lengyel culture. These data are presented along with lithic materials and discussed in the context of the results of the archaeobotanical analysis. Charred plant macro-remains obtained from 18 samples coming from five archaeological features showed that the only cultivated plants documented were two species of cereals: Triticum dicoccum and Triticum monococcum. Wild herbaceous plants were represented by several taxa such as Chenopodium type album, Bromus sp., Echinochloa crus-galli, Sambucus sp. and Fallopia convolvulus, among others. In addition, a single nutshell of hazel Corylus avellana appeared. Among wood charcoal remains, only two taxa were found: Quercus sp. and Fraxinus excelsior.

Słowa kluczowe

EN

macroscopic plant remains; pottery; Malice culture; Lengyel culture; Neolithic

• Wydawca: Polska Akademia Umiejętności
• Czasopismo: Folia Quaternaria
• Rocznik: 2021/2022
• Tom: nr 89/90
• Strony: 19--38
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., rys., tab., zdj.

Twórcy

autor

Kowalczyk-Matys Paulina

• Institute of Archaeology, Jagiellonian University, Gołębia 11, 31- 007 Kraków, Poland

autor

Kapcia Magda

• W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Lubicz 46, 31-512 Kraków, Poland

autor

Ostrowski Mikołaj

• Towarzystwo Archeologiczne ARGO, Grażyny 9/42, 31-217 Kraków, Poland

autor

Moskal-del Hoyo Magdalena

• W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Lubicz 46, 31-512 Kraków, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-3632-7227

Bibliografia

• [1] Behre K. E., 2008. Collected seeds and fruit from herbs as prehistoric food. Vegetation History and Archaeobotany 17: 65–73.
• [2] Bieniek A., 2007. Neolithic plant husbandry in the Kujawy region of central Poland. In: Colledge S., Conolly J. (Eds), The Origins and Spread of Domestic Plants in Southwest Asia and Europe. Left Coast Press, Walnut Creek: 327–342.
• [3] Chabal L., 1997. Forêts et sociétés en Languedos (Néolithic final, Antiquité tardive). L´athracologie, méthode et paléoécologie. Documents d´Archéologie Française 63, Éditions de la Maison des sciences de l’homme, Paris.
• [4] Czajkowska B. I., Bogaard A., Charles A., Jones G., Kohler-Schneider M., Mueller-Bieniek A., Brown T. A., 2020. Ancient DNA typing indicates that the “new” glume wheat of early Eurasian agriculture is a cultivated member of the Triticum timopheevii group. Journal of Archaeological Science 123: 105258.
• [5] Czekaj-Zastawny A., Przybyła M. M., 2012. Modlniczka 2, powiat krakowski – cmentarzysko kultury wstęgowej rytej i osady neolityczne. Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce, Kraków.
• [6] Dagnan-Ginter A., Tyniec-Kępińska A., 1998. Kraków-Górka Narodowa, st. 8, 9, gm. loco, woj. krakowskie, AZP 101-56/111. Informator Archeologiczny, badania 32: 38–40.
• [7] Degórska B. (ed.), 2010. Opracowanie ekofizjograficzne miasta Krakowa do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Urząd Miasta Krakowa.
• [8] Fraś J. M., pawlikowski S., 2007. Badania archeologiczne prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w roku 2005. Studia i Materiały do dziejów żup solnych w Polsce 25: 299–310.
• [9] Gluza I., 1983/1984. Neolithic cereals and weeds from the locality of the Lengyel Culture at Nowa HutaMogiła near Cracow. Acta Palaeobotanica 23: 123–184.
• [10] Gluza I., Tomczyńska Z., Wasylikowa K., 1988. Uwagi o użytkowaniu drewna w neolicie na podstawie analizy węgli drzewnych ze stanowisk archeologicznych w Krakowie-Nowej Hucie. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 12: 7–25.
• [11] Grabowska B., Zastawny A., 2011. Osada kultury malickiej na st. 5 w Modlnicy, pow. krakowski. In: Kruk J., Zastawny A. (Eds), Modlnica, st. 5. Od neolitu do wczesnej epoki brązu, Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce. Kraków, Krakowski Zespół do Badań Autostrad: 21–93.
• [12] Jarosz P., Szczepanek A., Wołoszyn M., 2012. Ratownicze badania wykopaliskowe na stanowiskach 6 i 8 w Zakrzowcu, gm. Niepołomice, woj. Małopolskie, w 2007 roku. Raport 2007–2008, 1, Warszawa: 303–320.
• [13] Kabukcu C., Chabal L., 2021. Sampling and quantitative analysis methods in anthracology from archaeological contexts: Achievements and prospects. Quaternary International 593–594: 6–18.
• [14] Kaczanowska M., 1996. Ceramika kultury malickiej z Krakowa Nowej Huty. In: Kozłowski J. K. (Ed.), Kultura Malicka. Drugi etap adaptacji naddunajskich wzorców kulturowych w neolicie północnej części środkowej Europy. Kraków: 5–27.
• [15] Kaczanowska M., 2006. Środkowa faza rozwoju kultury lendzielskiej w Małopolsce – grupa pleszowskomodlnicka. In: Kaczanowska M. (Ed.), Dziedzictwo cywilizacji naddunajskich: Małopolska na przełomie epoki kamienia i miedzi. Kraków: 37–52.
• [16] Kaczanowska M., Kozłowski J. K., 2002. Antropomorphic and zoomorphic clay figurines from the Middle Phase of the Lengyel Culture in Southern Poland. Archeologické Rozhledy 54: 129–136.
• [17] Kapcia M., Mueller-Bieniek A., 2019. An insight into Bronze Age subsistence strategy in forested Carpathian foothills, based on plant macro-remains. Archaeological and Anthropological Sciences volume 11: 2879–2895.
• [18] Klichowska M., 1975. Najstarsze zboża z wykopalisk polskich (The oldest cereals of the Polish archaeological sites). Archeologia Polski 20(1): 83–143.
• [19] Kulczycka-Leciejewiczowa A., 1969. Pleszów (Nowa Huta) – osada neolityczna kultury ceramiki wstęgowej rytej i lendzielskiej. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 2: 7–125.
• [20] Kulpa W., 1974. Nasionoznastwo chwastów. Warszawa. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
• [21] Lityńska M., 1990. Zboża i chwasty z neolitycznego stanowiska Iwanowice-Klin, woj. Kraków. Sprawozdania Archeologiczne 42: 105–108.
• [22] Lityńska-Zając M., 2001. Neolityczne i wczesnośredniowieczne stanowiska archeobotaniczne z Wyżyny Lubelsko-Wołyńskiej. Archeologia Polski Środkowowschodniej 6: 149–161.
• [23] Lityńska-Zając M., 2005. Chwasty w uprawach roślinnych w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Kraków. Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
• [24] Lityńska-Zając M., 2007. Early Neolithic agriculture in south Poland as reconstructed from archaeobotanical plant remains. In: Colledge S., Conolly J. (Eds), The Origins and Spread of Domestic Plants in Southwest Asia and Europe. Left Coast Press, Walnut Creek: 315–326
• [25] Lityńska-Zając M., Cywa K., Tomczyńska Z., 2014a. Wyniki analizy materiałów archeobotanicznych ze stanowiska 4 w Łysokaniach, pow. wielicki. In: Naglik R., Włodarczyk P. (Eds), Wyniki badań na wielokulturowym stanowisku 4 w Łysokaniach, gm. Kłaj, pow. Wielicki. Via Archaeologica, Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce. Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad: 299–310.
• [26] Lityńska-Zając M., Cywa K., Tomczyńska Z., Madeyska E., 2012a. unpubl. Podłęże, stan. 17, gm. Niepołomice, woj. małopolskie. Wyniki badań archeobotanicznych. Archiwum Krakowskiego Zespołu do Badań Autostrad.
• [27] Lityńska-Zając M., Tomczyńska Z. 2012b. unpubl. Szczątki roślinne z obiektów kultury lendzielsko-polgarskiej ze Staniątek, stan. 30, gm. Niepołomice. Archiwum Krakowskiego Zespołu do Badań Autostrad.
• [28] Lityńska-Zając, M., Wasylikowa, K., 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych. Vademecum Geobotanicum. In: Faliński J. B. (Ed. of series). Sorus. Poznań.
• [29] Lityńska-Zając M., Wasylikowa K., Cywa K., Madeyska E., Tomczyńska Z., 2014b. Badania archeobotaniczne na stanowiskach 10, 11 i 12 w Targowisku, pow. wielicki. Osady i cmentarzysko kultury łużyckiej. In: Górski J. (Ed.), Kompleks osadniczy kultury łużyckiej w Targowisku, stan. 10-12, pow. wielicki. Via Archaeologica, Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce. Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad: 243–276.
• [30] Moskal-del Hoyo M., 2021. Open canopy forests of the loess regions of southern Poland: A review based on wood charcoal assemblages from Neolithic and Bronze Age archaeological sites. Quaternary International 593–594: 204–223.
• [31] Mueller-Bieniek A., Woch M. W., 2012. Właściwości użytkowe i ekologiczne oraz kody roślin znalezionych w warstwach archeologicznych średniowiecznego Krakowa. In: Mueller Bieniek A. (Ed.), Rośliny w życiu codziennym średniowiecznego Krakowa. Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków: 167–184.
• [32] Mueller-Bieniek A., Moskal-del Hoyo M., Kapcia M., Przybyła M. M., 2018. Traces of supposed Neolithic plant husbandry in the multicultural site 3 at Miechów, southern Poland. In: Valde-Nowak P., Sobczyk K., Nowak M., Źrałka J. (Eds), Multas per gentes et multa per saecula. Amici magistro et collegae suo Ioanni Christopho Kozłowski dedicant. Wydawnictwo Alter, Uniwersytet Jagielloński, Kraków: 601–608.
• [33] Mueller-Bieniek A., Pyzel J., Kapcia M., 2020. Chenopodium seeds in open-air archaeological sites – How to not throw the baby out with the bathwater. Environmental Archaeology 25: 69–81.
• [34] Mueller-Bieniek A., Moskal-del Hoyo M., Wilczyński J., Przybyła M. M., 2022. The same spot – Two different worlds: Plant and animal remains from multiculture site at Sadowie in southern Poland. Journal of Archaeological Science: Reports 38: 103608. DOI: 10.1016/j.jasrep.2022.103608
• [35] Nowak, M., Wasylikowa K., Moskal-del Hoyo M., 2020. Research into settlement pat tern of the pleszów-modlnica group of the Lengyel culture in the western part of the Wieliczka foothills. Preliminary report from the archaeological survey at site in Radziszów, Skawina commune. In: Dębiec M., Saile T. (Eds) A plantitiebus usuque ad montes. Studia Archaeologica Andreae Pelisiak vitae Anno sexagesimo quinto oblata. Rzeszów: 217–234.
• [36] Rook E., 1980. Osadnictwo neolityczne w jaskiniach Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Materiały Archeologiczne 20: 5–130.
• [37] Rutkowski L., 1998. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski Niżowej. Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• [38] Rydlewski J., Valde-Nowak P., 1980. Neolityczne i eneolityczne stanowisko Kraków-Witkowice II w świetle badań w 1976 roku. Sprawozdania Archeologiczne 32: 103–114.
• [39] Schweingruber F. H., 1990. Anatomie europäischer Hölzer. Ein Atlas zur Bestimmung europäischer Baum-, Strauch, und Zwergstrauchhölzer. Verlag Paul Haupt. Bern-Stuttgart. Seneta W., Dolatowski J., 2004. Dendrologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• [40] Szybowicz B., 1981. Materiały kultury lendzielskiej z Baryczy, stan. VIII, Badania Archeologiczne prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w 1980 roku: 5–20.
• [41] Tobolski K., Nalepka D., 2004. Fraxinus excelsior L. – Ash. In: Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H. E. Jr., Turner Ch. (Eds), Late Glacial and Holocene History of Vegetation in Poland Based on Isopollen Maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 105–110.
• [42] Tyniec-Kępińska A., 2000. Kraków-Górka Narodowa, st. 9, gm. Krowodrza, woj. małopolskie, AZP 101-56/111. Informator Archeologiczny, badania 34: 35–46.
• [43] Wilczyński J., 2018. Chipped stone inventories of the Malice culture from southern Poland. In: ValdeNowak P., Sobczyk K., Nowak M., Źrałka J. (Eds), Multas per gentes et multa per saecula. Amici magistro et college suo Ioanni Christophoro Kozłowski dedicant. Kraków: 451–458.