On threats to gardens – based on the green area revalorisation project regarding the former duke Alessander Lubomirski Shelter Foundation on Rakowicka Street, Krakow

• Autorzy: Zachariasz A.

Warianty tytułu

PL

O zagrożeniach ogrodów – na przykładzie projektu rewaloryzacji zieleni przy dawnym zespole Schroniska Fundacji ks. Aleksandra Lubomirskiego przy ul. Rakowickiej w Krakowie

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

The article discusses the issues related to threats to historic gardens based on the area located in the vicinity of the former duke Alessander Lubomirski Shelter Foundation at Rakowicka 27, Krakow. The Neo-Renaissance complex was created between 1891 and 1893 according to the design by T. Stryjeński and W. Ekielski selected during a contest. When created, it stood out from the landscape, while its monumental form determined the identity of the place. The complex underwent various changes and transformations, which brought about certain threats. The said changes were related to ownership, proprietor and users. Gardens were not always taken care of and as components threatened with transformations and development, they ceased to form integral part of the complex. Greenery lost its aesthetic values and became a collection of random plants, while the composition became less transparent. Some evergreen plants obscured the elevation of the former shelter. The article discusses a project regarding restoration of greenery by the complex currently housing the Cracow University of Economics.

PL

Przedmiotem rozważań są zagrożenia ogrodów historycznych na przykładzie otoczenia dawnego założeniu Schroniska fundacji ks. Aleksandra Lubomirskiego przy ul. Rakowickiej 27 w Krakowie. Obiekt w stylu neorenesansowym zrealizowano w latach 1891-1893 według wyłonionego drogą konkursu projektu T. Stryjeńskiego i W. Ekielskiego. W okresie, gdy powstał wyróżniał się w krajobrazie, a jego monumentalna forma identyfikowała miejsce. Zespół przechodził różne zmiany, podlegał przekształceniom, a to niosło określone zagrożenia. Nastąpiła tu zmiana własności, właściciela i użytkowników. Nie zawsze dbano o ogrody, zagrożone przekształceniami i zabudową, przestały być integralną częścią założenia. Zieleń straciła swe walory estetyczne, stała się zbiorem przypadkowych roślin, zatarł się układ kompozycyjny. Cześć zimozielonych roślin przesłania elewację dawnego schroniska. W artykule przedstawiono projekt restauracji zieleni przy obiekcie, będącym obecnie siedzibą Uniwersytetu Ekonomicznego.

Słowa kluczowe

EN

historic gardens; garden by institution; greenery restoration project

PL

ogrody zabytkowe; ogród przy instytucji; projekt restauracji zieleni

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2015
• Tom: Y. 112, iss. 5-A
• Strony: 405--431
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., il.

Twórcy

autor

Zachariasz A.

• Department of Landscape Architecture, Faculty of Architecture, Cracow University of Technology

Bibliografia

• Selected published works
• [1] Atlas roślinności rzeczywistej Krakowa, Urząd Miasta Krakowa, edited by: E. Dubiel, J. Szwagrzyk, Kraków 2008.
• [2] Bogdanowski J., Polskie ogrody ozdobne, Warszawa 2000.
• [3] Ciołek G., Ogrody polskie, ed. and suppl. by J. Bogdanowski, Warszawa 1978.
• [4] Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000, p. 889.
• [5] Fabiański M., Purchla J., Przewodnik po architekturze Krakowa, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000.
• [6] Jakubowski K., Kraków na starych widokówkach, Agora, Warszawa 2011, p. 206-207.
• [7] Lameński L., Tadeusz Stryjeński i konkurs na projekt osieroconych i zaniedbanych chłopców z Fundacji Ks. Aleksandra Lubomirskiego w Krakowie w 1887 roku. Przyczynek do działalności konkursowej architekta, „Roczniki Humanistyczne”, vol. LV, issue 4, 2007, p. 7-32.
• [8] Meus R., Schronisko dla chłopców fundacji im. Ks. Lubomirskiego w Krakowie, „Czasopismo Techniczne” (Lvov), vol. 6, 1888, p. 200-203.
• [9] Ponikło S., Schronisko Fundacji ks. Aleksandra Lubomirskiego w Krakowie, „Tygodnik Ilustrowany”, issue 13, 1896, p. 247-248.
• [10] Concurrenz-Entwurf fur die Baulichekeiten einse nabenasyls in Krakau, Wiener Buten-Album, Tadeusz Stryjeński, Władysław Ekielski 1887, after: Beilage zur Wiener Bauindustrie Zeitung 1887.
• [11] Purchla J., Fundacja księcia Aleksandra Lubomirskiego. W 100 lecie gmachu Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1993.
• [12] Purchla J., Kampus Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2006.
• [13] Purchla J., Matecznik polski. Pozaekonomiczne czynniki rozwoju Krakowa w okresie autonomii galicyjskiej, Kraków 1992.
• [14] Purchla J., Schronisko fundacji ks. Al. Lubomirskiego przy ul. Rakowickiej w Krakowie, „Folia Historiae Atrium”, vol. 19, Kraków 1983, p. 135-152.
• [15] Rożek M., Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2010, p. 446.
• [16] Schronisko dla chłopców fundacji ks. Al. Lubomirskiego w Krakowie, „Czasopismo Towarzystwa Technicznego Krakowskiego”, issue 22, 1893, p. 263-264.
• [17] Schronisko im. Ks Lubomirskiego, „Gazeta Narodowa”, issue 239, 1889, p. 2.
• [18] Zachariasz A., Zabytkowe ogrody – problemy rewaloryzacji, utrzymania i zarządzania w świetle zaleceń Karty Florenckiej, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG”, issue 10, 2008, p. 150-161.
• [19] Zachariasz A., Zieleń jako współczesny czynnik miastotwórczy ze szczególnym uwzględnieniem roli parków publicznych, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2006.
• Selected unpublished works
• [1] Projekt zagospodarowania zieleni za budynkiem głównym Uniwersytetu Ekonomicznego oraz pomiędzy budynkiem Księżówki a Pawilonem D, carried out at the request of the University of Economy, authors: A. Zachariasz, K. Szar, J. Szar, Kraków 2012.
• [2] Założenie ogrodowe Uniwersytetu Ekonomicznego przy ul. Rakowickiej 27 w Krakowie. Historia, author: T. Śledzikowski, Kraków 2009.