Dioksyny, furany i polichlorowane bifenyle - toksyczność i występowanie w środowisku

• Autorzy: Cieślik I , Migdał W

Warianty tytułu

EN

Dioxins, furans and PCBs - toxicity and occurrence in the environment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ksenobiotyki są bardzo dużą grupą związków o strukturalnej budowie podobnej do estrogenów. Ta grupa posiada wiele różnych właściwości chemicznych: zdolność do wywoływania efektów toksycznych, trwałość w środowisku, zdolność do bioakumulacji i transportu atmosferycznego na duże odległości. W pracy analizowano obecność dioksyn, furanów i polichlorowanych bifenyli w środowisku. Została podana ich charakterystyka. Ze względu na wszechobecność dioksyn w środowisku człowieka, wynikającą z działalności przemysłowej i rolniczej (środki ochrony roślin), całkowite wyeliminowanie narażenia ludzi na dioksyny jest praktycznie niemożliwe. Kontrola narażenia na zatrucie dioksynami ma na celu ocenę ryzyka wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych, wynikających z narażenia na te związki, i powinna być skoncentrowana na redukcji emisji dioksyn do środowiska i zaniechania procesów technologicznych, będących źrodłami ich powstawania. Została przedstawiona toksyczność tych związków i ich wpływ na zdrowie człowieka. Zostały scharakteryzowane źródła ich występowania w środowisku.

EN

Xenobiotics are a very large group of compounds of structural construction similar to that of estrogen. Within this group occur many different chemical characteristics: the ability to cause toxic effects, persistence in the environment, bioaccumulativeness, and atmospheric transport over long distances. In this study, presence of dioxins, furans and polychlorinated biphenyls in the environment were presented. Their characteristic was given. Due to the omnipresence of dioxins in the human environment resulting from industrial and agricultural activities (pesticides), total elimination of human exposure to dioxins is virtually impossible. Control of exposure to dioxin poisoning aims to assess the risk of adverse health effects resulting from exposure to these compounds and should be concentrated on reducing emissions of dioxins into the environment and stopping processes that are the sources of their formation. The toxicity of these compounds and their effects on human health were presented. Sources of their occurrence in the environment were characterized.

Słowa kluczowe

PL

dioksyny; furany; PCB; toksyczność; środowisko

EN

dioxins; furans; PCBs; toxicity; environment

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
• Czasopismo: Inżynieria i Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 15, nr 3
• Strony: 237--247
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz.

Twórcy

autor

Cieślik I

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Technologii Żywności Katedra Przetwórstwa Produktów Zwierzęcych ul. Balicka 122, 30-149 Kraków

autor

Migdał W

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Technologii Żywności Katedra Przetwórstwa Produktów Zwierzęcych ul. Balicka 122, 30-149 Kraków

Bibliografia

• [1] Faber J., Żmudzińska M., Przybylski J., Emisja dioksyn z procesów topienia w elektrycznym piecu łukowym z wykładziną zasadową, Materiały IX Konferencji Naukowej nt. Dioksyny w przemyśle i środowisku, Kraków 2008, 135-143.
• [2] Gregoraszczuk E., Działanie naturalnych mieszanin POPS, Materiały IX Konferencji Naukowej nt. Dioksyny w przemyśle i środowisku, Kraków 2008, 57-65.
• [3] Grochowalski A.J., Dioksyny w Żywności, [w:] Monitoring Żywności, red.: E. Cieślik, Kraków 2001, 15-26.
• [4] Małagocki P., Piskorska-Pliszczyńska J., Gembal M., Stypuła-Trębas S., Dioksynopodobne PCB w paszach - wyniki badań wstępnych, Materiały IX Konferencji Naukowej nt. Dioksyny w przemyśle i środowisku, Kraków 2008, 164-168.
• [5] Gregoraszczuk E., Wpływ ksenobiotyków na zdrowie, Materiały X Konferencji Naukowej nt. Dioksyny w przemyśle i środowisku, Kraków 2009, 41-46.
• [6] Wielgosiński G., Jak powstają dioksyny? Materiały X Konferencji Naukowej nt. Dioksyny w przemyśle i środowisku, Kraków 2009, 75-94.
• [7] Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami, Zespół Bilansowania i Raportowania Emisji, Krajowy bilans emisji SO2, NOx, CO, NH3, NMLZO, pyłów, metali ciężkich i TZO za lata 2009-2010 w układzie klasyfikacji SNAP, Raport syntetyczny 2012.
• [8] Opalińska T., Kowalska E., Stufka-Olczyk J., Radomska J., Michniewicz M., Toksyczne związki chloroorganiczne w pirolityczno-plazmowym rozkładzie odpadów elektronicznych, Materiały IX Konferencji Naukowej nt. Dioksyny w przemyśle i środowisku, Kraków 2008, 123-134.
• [9] Jin G.Z., Lee S.J., Park H., Lee J.E., Shin S.K., Chang Y.S., Characteristics and emission factors of PCDD/Fs in various industrial wastes in South Korea, Chemosphere 2009, 75, 1226-1231.
• [10] Burchart-Korol D., Dioxins and furans emissions from ferrous and non-ferrous metal production, Materiały X Konferencji Naukowej nt. Dioksyny w przemyśle i środowisku, Kraków 2009, 33-40.
• [11] Nakamura T., Thermodynamic properties of dioxins – measurements and calculation, Materiały X Konferencji Naukowej nt. Dioksyny w przemyśle i środowisku, Kraków 2009, 9-19.
• [12] Carroll Jr.W.F., Berger T.C., Borrelli F.E., Garrity P.J., Jacobs R.A., Ledvina J., Smith T.P., Tuhovak D.R., Weston A.F., Characterization of emissions of dioxins and furans from ethylene dichloride, vinyl chloride monomer and polyvinyl chloride facilities in the United States. Consolidated report, Chemosphere 2001, 43, 689-700.
• [13] Gullett B.K., Linak W.P., Touati A., Wasson S.J., Gatica S., King C.J., Characterization of air emissions and residual ash from open burning of electronic wastes during simulated rudimentary recycling operations, Journal of Material Cycles and Waste Management 2007, 9, 69-79.
• [14] Streibel T., Nordsieck H., Neuer-Etscheidt K., Schnelle-Kreis J., Zimmermann R., Experimental and statistical determination of indicator parameters for the evaluation of fly ash and boiler ash PCDD/PCDF concentration from municipal solid waste incinerators, Chemosphere 2007, 67, 155-163.
• [15] Joung H.T., Seo Y.C., Kim K.H., Distribution of dioxins, furans, and dioxin-like PCBs in solid products generated by pyrolysis and melting of automobile shredder residues, Chemosphere 2007, 68, 1636-1641.
• [16] Li Y.M., Jiang G.B., Wang Y.W., Wang P., Zhang Q.H., Concentrations, profiles and gas-particle partitioning of PCDD/Fs, PCBs and PBDEs in the ambient air of an E-waste dismantling area, Southeast China, Chinese Science Bulletin 2008, 53, 521-528.
• [17] Wen S., Hui Y., Yang F., Liu Z., Ying X., Polychlorinated dibenzo-p-dioxins (PCDDs) and dibenzofurans (PCDFs) in surface sediment and bivalve from the Changjiang Estuary, China, Chinese Journal of Oceanology and Limnology 2008, 26(1), 35-44.
• [18] Hunt G.T., Atmospheric concentrations of PCDDs/PCDFs in metropolitan Hartford Connecticut - Current levels and historical data, Chemosphere2008, 73, 106-113.
• [19] Agapkina G.I., Brodskii E.S., Shelepchikov A.A., Feshin D.B., Efimenko E.S., Polychlorinated dibenzo_p_dioxins and dibenzofurans in Moscow soils, Moscow University Soil Science Bulle-tin 2010, 65, 3, 114-118.
• [20] Spinnel E., Danielsson C., Haglund P., Rapid and cost-effective analysis of polychlorinated dibenzo-p-dioxins and polychlorinated dibenzofuransin soil, fly ash and sediment certified ref-erence materials using pressurized liquid extraction with an integrated carbon trap, Analytical and Bioanalytical Chemistry 2008, 390, 411-417.
• [21] Nhu D.D., Kido T., Naganuma R., Sawano N., Tawara K., Nishijo M., Nakagawa H., Hung N.N., Thom L.T.H., A GIS study of dioxin contamination in a Vietnamese region sprayed with herbicide, Environmental Health and Preventive Medicine 2009, 14, 353-360.
• [22] Rosińska A., Badania zawartości polichlorowanych bifenyli w wodzie i osadach dennych Warty na wysokości Częstochowy, Ochrona Środowiska 2010, 32(1), 15-20.
• [23] Zennegg M., Kohler M., Hartmann P.C, Sturm M., Gujer E., Schmid P., Gerecke A.C., Heeb N.V., Kohler H.P.E., Giger W., The historical record of PCB and PCDD/F deposition at Greifensee, a lake of the Swiss plateau, between 1848 and 1999, Chemosphere 2007, 67, 1754-1761.
• [24] Loganathan B.G., Kumar K.S., Masunaga S., Sajwan K.S., Polychlorinated dibenzo-p-dioxins, dibenzofurans, and dioxin - like polychlorinated biphenyls in sediment and mussel samples from Kentucky Lake, USA, Archives of Environmental Contamination and Toxicology 2008, 54, 20-30.
• [25] Fredricks T.B., Zwiernik M.J., Seston R.M., Coefield S.J., Plautz S.C., Tazelaar D.L., Shotwell M.S., Bradley P.W., Kay D.P., Giesy J.P., Passerine exposure to primarily PCDFs and PCDDs in the river floodplains near midland, Michigan, USA, Archives of Environmental Contamination and Toxicology 2010, 58, 1048-1064.
• [26] Zhao X., Zheng M., Liang L., Zhang Q., Wang Y., Jiang G., Assessment of PCBs and PCDD/Fs along the Chinese Bohai Sea coastline using mollusks as bioindicators, Archives of Environmental Contamination and Toxicology 2005, 49,178-185.
• [27] Raccanelli S., Libralato S., Favotto M., On the detoxification of benthic bivalves contaminated by POPs: insights from experimental and modelling approaches, Environmental Chemistry Letters 2008, 6, 251-258.
• [28] Henny Ch.J., Kaiser J.L., Grove R.A., PCDDs, PCDFs, PCBs, OC pesticides and mercury in fish and osprey eggs from Willamette River, Oregon (1993, 2001 and 2006) with calculated biomagnification factors, Ecotoxicology 2009, 18, 151-173.
• [29] Augspurger T.P., Echols K.R., Peterman P.H., May T.W., Orazio C.E., Tillitt D.E., Di Giulio R.T., Accumulation of environmental contaminants in wood duck (Aix sponsa) eggs, with emphasis on polychlorinated dibenzo-p-dioxins and polychlorinated dibenzofurans, Ar-chives of Environmental Contamination and Toxicology2008, 55, 670-682.
• [30] Oleniacz R., Tomkowicz A., Świadomość społeczna z zakresu niekontrolowanego spalania odpadów i problemu dioksyn, Materiały IX Konferencji Naukowej nt. Dioksyny w przemyśle i środowisku, Kraków 2008, 158-163.