Comparative analysis of the formal and legal principles of easements in Poland

• Autorzy: Mika Monika , Fortuna Katarzyna , Siejka Monika

Identyfikatory

DOI

10.15576/GLL/2024.1.02

Warianty tytułu

PL

Analiza porównawcza formalno-prawnych zasad służebności w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This is a research-based publication. It compiles an up-to-date knowledge on the issues concerning easement law in Poland. The research framework for examining the principles of determining the easement right, as one of several limited property rights occurring in the Polish legal system, allowed the authors to develop the features of easement appurtenant, personal easement, and transmission line easement in a descriptive and graphical form. The authors pay particular attention to the differences in the formal and legal principles applicable to the establishment and enforcement of different types of easements in Poland. Therefore, this paper distinguishes and extensively discusses the two most common easement cases. The first one concerns the right-of-way easement, which according to formal and legal principles is a type of easement appurtenant. The second is an easement of habitation (which is a special type of personal easement). Furthermore, the paper analyses the formal and legal prerequisites for the creation of the easement appurtenant and personal easement. The aim of the research was to draw attention to the complexity of the easement law in Poland and to provide a thematic systematisation of related concepts. Methods based on the principles of descriptive-comparative analysis allowed to achieve the research objective. For a better understanding of the presented subject by the reader, the “introduction” section includes key definitions, formal and legal principles of establishing an easement, conditions of its termination, change in the content of the right, and transfer of rights to another entity. The study is based on the current state of knowledge, supported by extensive research of the subject literature on the presented research topic and the interpretation of the binding legal regulations.

PL

Niniejsza publikacja ma charakter badawczy. Stanowi ona kompendium aktualnej wiedzy z zakresu zagadnień dotyczących prawa służebności w Polsce. W ramach badania zasad określania prawa służebności, jako jednego z kilku ograniczonych praw rzeczowych, występujących w polskim systemie prawnym, autorzy opracowali w formie opisowo-graficznej, charakterystykę prawa służebności gruntowej, służebności osobistej i służebności przesyłu. Autorzy zwracają szczególną uwagę na odmienność zasad formalno-prawnych, obowiązujących przy ustanawianiu i egzekwowaniu różnych rodzajów służebności w Polsce. W związku z tym, wybrano oraz poddano obszernej charakterystyce dwa, najczęściej występujące w praktyce, przypadki służebności. Pierwszy z nich dotyczy służebności drogi koniecznej, która w myśl zasad formalno-prawnych stanowi rodzaj służebności gruntowej. Drugi, analizowany przypadek stanowi służebność mieszkania (stanowiąca szczególny rodzaj służebności osobistej). Ponadto, w artykule poddano analizie przesłanki formalno-prawne powstania służebności gruntowej i osobistej. Celem podjętych badań było zwrócenie uwagi na złożoność problematyki prawa służebności w Polsce oraz usystematyzowanie pojęć tematycznie z nią powiązanych. Dla potrzeb realizacji celu badawczego zastosowano metody oparte na zasadach analizy opisowo-porównawczej. Z kolei, dla potrzeb lepszego zrozumienia prezentowanej tematyki przez czytelnika w sekcji „wstęp” zawarto najważniejsze definicje, zasady formalno-prawne ustanowienia służebności, uwarunkowania jej wygaśnięcia, zmiany treści prawa, przeniesienia uprawnień na inny podmiot. Praca oparta jest na aktualnym stanie wiedzy, popartym obszernymi badaniami literatury tematycznej, z zakresu prezentowanej tematyki badawczej oraz interpretacji obowiązujących przepisów prawa.

Słowa kluczowe

EN

limited property rights; types of easements; legislation; property valuation

PL

ograniczone prawa rzeczowe; rodzaje służebności; przepisy prawa; wycena nieruchomości

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie
• Czasopismo: Geomatics, Landmanagement and Landscape
• Rocznik: 2024
• Tom: no. 1
• Strony: 21--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Mika Monika

• Department of Land Surveying, Faculty of Environmental Engineering and Land Surveying, University of Agriculture in Krakow, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-7709-1367

autor

Fortuna Katarzyna

• Department of Land Surveying, Faculty of Environmental Engineering and Land Surveying, University of Agriculture in Krakow, Poland

autor

Siejka Monika

• Department of Land Surveying, Faculty of Environmental Engineering and Land Surveying, University of Agriculture in Krakow, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-1054-8494

Bibliografia

• Adamczyk T., Bieda A. 2011. Problematyka ustanawiania służebności drogi koniecznej. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 4, 203–211.
• Butryn K., Preweda E. 2016. Selected issues of establishing and functioning of the transmission easement. Geomatics and Environmental Engineering, 10/1, 33–44.
• Czarnecki M. 2014. Strefa oddziaływania, pas technologiczny a faktyczny sposób korzystania, czyli służebność przesyłu. Biuletyn Stowarzyszenia Rzeczoznawców Majątkowych Województwa Wielkopolskiego, 3/41, 72–76.
• Czarnecki R. 1969. Powstanie, pozostanie w mocy, zmiana treści oraz wygaśnięcie służebności gruntowej i osobistej. Palestra, 4, 30–45.
• Czerwińska-Koral K. 2020. Posiadanie służebności przesyłu jako przesłanka nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. In: A. Lityński, A. Matan, M. Mikołajczyk, D. Nawrot, G. Nancka (eds.). Verus Amicis rara avis est: Studia poświęcone pamięci Wojciecha Organiściaka. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 119–129.
• Dąbek P. 2020. Prawo rzeczowe i inne prawa do nieruchomości. In: J. Dydenko (ed.). Szacowanie nieruchomości. Wolters Kluwer, 122–139.
• Gołba Z. 2020. Służebności gruntowe, drogowe, osobiste i przesyłu. Wolters Kluwer, Warszawa.
• Kaczor A. 2012. Służebność przesyłu – roszczenia właścicieli. Energetyka, 5, 255–257.
• Krotoski J. 2012. Korzystanie z nieruchomości – użytkowanie, służebność osobista, dożywocie. Biuletyn Stowarzyszenia Rzeczoznawców Majątkowych Województwa Wielkopolskiego, 1/31, 44–49.
• Nowakowska M. 2020. Wycena ograniczonych praw rzeczowych. In: J. Dydenko (ed.). Szacowanie Nieruchomości. Wolters Kluwer, 701–721.
• Szafrańska A., Szyszka A. 2011. Umowa o dożywocie i służebność mieszkania. Doctrina Studia Społeczno-Polityczne, 8, 203–208.
• Szczechowicz A.K. 2020. Remuneration for establishing the necessary passage easement in the light of judicial decisions. Acta Sci. Pol., Administratio Locorum, 19/3, 181–188.
• Trembecka A. 2014. Formy dysponowania nieruchomości na cele budowy sieci infrastruktury technicznej. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, II/2, 481–492.
• Warciński M. 2013. Ochrona posiadania nieruchomości i służebności gruntowych. Prawo w działaniu. Sprawy Cywilne, 15, 223–268.
• Zrałek J., Kurowski W. 2011a. Kilka uwag o służebności przesyłu (Część I). Świat Nieruchomości, 1, 12–17.
• Zrałek J., Kurowski W. 2011b. Kilka uwag o służebności przesyłu (Część II). Świat Nieruchomości, 2, 50–55.
• Polska Federacja Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych. 2014. KSWS – Określanie wartości ograniczonych praw rzeczowych.
• Polska Federacja Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych. 2016. KSWS – Określanie wartości służebności przesyłu i wynagrodzenia za jej ustanowienie oraz wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorców przesyłowych.
• Act of 23 April 1964 – Civil Code [consolidated text Journal of Laws 2020, item 1740].
• Act of 21 August 1997 on Real Estate Management [consolidated text, Journal of Laws 2020, item 1990, as amended].
• Act of 6 July 1982 on Land and Mortgage Registers [consolidated text, Journal of Laws 2019 item 2204].