Sacred architecture and sacred areas in the designed space of mental health hospitals from the late 19thand early 20th centuries

• Autorzy: Staniewska A.

Identyfikatory

DOI

10.4467/2353737XCT.18.112.8887

Warianty tytułu

PL

Obiekty sakralne i obszary sacrum w komponowanej przestrzeni szpitali psychiatrycznych przełomu XIX i XX wieku

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Mental hospitals from the late 19thand early 20th centuries resembled independent cities and were designed to fulfil all patients’ needs, including spiritual. The idea of psychiatric care and healing also embraced the spiritual aspect of life. Churches, chapels and cemeteries were an indispensable part of many mental asylums of the time. The article explores the position of sites of worship in psychiatric hospitals and examines the place of sacred architecture and spaces in their layout and composition.

PL

Szpitale psychiatryczne z przełomu XIX i XX wieku, które przypominały samodzielne miasteczka, miały zaspokajać wszelkie potrzeby pacjentów – w tym także i te duchowe. Duchowy wymiar troski o pacjentów oznaczał obecność w zakładach kościołów, kaplic i cmentarzy. Artykuł analizuje miejsce obiektów kultu w kompozycji krajobrazowej i rozplanowaniu historycznych szpitali psychiatrycznych.

Słowa kluczowe

EN

sacred space; mental hospital in the past; landscape; composition

PL

przestrzeń sakralna; sacrum; szpital psychiatryczny; krajobraz; kompozycja

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Technical Transactions
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 115, iss. 8
• Strony: 5--19
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., il.

Twórcy

autor

Staniewska A.

• Institute of Landscape Architecture, Faculty of Architecture, Cracow University of Technology

Bibliografia

• [1] Bręczewska-Kulesza D., Zespół Wojewódzkiego Szpitala Psychiatrycznego dla Nerwowo i Psychicznie Chorych im. dr Józefa Bednarza w Świeciu, inset into the fiche of a historic site, typescript in the collection of the Delegation of the Office for Heritage Protection of the Kujawsko-Pomorskie Region in Toruń.
• [2] Caltana D., Psychiatrische Krankenanstalten in der Provinz der Monarchie: Görz und Triest, [in:] Psychopraxis (Springer), No. 5, November 2008, 10–18.
• [3] Chaplin R., Peters S., Executives have taken over the asylum: the fate of 71 psychiatric hospitals, [in:] Psychiatric Bulletin, 2003, Vol. 27, 227–229.
• [4] Collins P., Changing Ideals in Modern Architecture: 1750–1950, McGill University Press, London and Montreal 1965, 42–43.
• [5] Czyżewski A., Howard E., Trzewia Lewiatana. Miasta ogrody przyszłości, Państwowe Muzeum Etnograficzne, Warszawa 2009.
• [6] Die Stadt außerhalb: Zur Architektur der ehemaligen Niederösterreichischen Landes-Heilund Pflegeanstalten für Geistes- und Nervenkranke Am Steinhof in Wien, eds. C. Jäger-Klein, S. Plakolm-Forsthuber, Birkhäuser, Wien 2015.
• [7] Hevesi L., Altkunst - Neukunst: Wien 1894–1908. Konegen, Wien 1909, Reprint: Wiederhrsg. u. eingeleitet von Otto Breicha. Ritter, Klagenfurt 1986
• [8] Hickman C., Cheerful Prospects and Tranquil Restoration: The Visual Experience of Landscape as part of the Therapeutic Regime of the British Asylum, 1800–1860, [in:] History of Psychiatry, Vol. 20 (4), December 2009, 425–441.
• [9] Hickman C., Therapeutic landscapes. A history of English hospital gardens since 1800, Manchester University Press, Manchester 2013.
• [10] Holborow W., Taylor S., Reusing historic hospitals, [in:] CONTEXT 72 : DECEMBER 2001, The Institute of Historic Building Conservation, also published online: http://www.ihbc.org.uk/context_archive/72/hospitals/reuse.html (access: 2.03.2015).
• [11] Jetter D., Zur Typologie des Irrenhauses in Frankreich und Deutschland (1780–1840), F. Steiner Verlag, Wiesbaden 1971.
• [12] Kaiser Franz-Josef- Landes-, Heil- und Pflegeanstalt Mauer-Öhling, [in:] Der Architekt. Wiener Monatshefte für Bauwesen und Dekorative Kunst. IX. Jahrgang 1903, 39–42 and 95–98.
• [13] Kasaty klasztorne na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie (XVIII–XX wiek), ed. M. Derwich, Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, Wrocław 2012.
• [14] Kiejna A., Wójtowicz M., Prowincjonalny Psychiatryczny Zakład Leczniczo-Opiekuńczy w Lubiążu, 1830–1912/Provinzial Heil- und Pflegeirrenanstalt zu Leubus/Schlesien: 1830–1912, Fundacja Ochrony Zdrowia Psychicznego, Wrocław 2002.
• [15] Kretschmer M., Die Weissenau. Geschichte und Erinnerungen. Psychiatrisches Krankenhaus von 1945 bis 1990, Verlag Psychiatrie und Geschichte, Zwiefalten 2002.
• [16] Kraków – Kobierzyn, ul. Babińskiego 29, Zespół Szpitala Psychiatrycznego. Studium urbanistyczno-konserwatorskie, L. Danilczyk et al., PKZ Oddział w Krakowie, Kraków 1988, typescript in hospital archive.
• [17] Kurdiovsky R., Die Anstaltskirche Otto Wagners – Idealvorstellungen am Präsentierteller, [in:] Jäger-Klein C., Plakolm-Forsthuber S. (ed.), Die Stadt außerhalb..., 95–106.
• [18] L’Ospedale psichiatrico di San Giovanni a Trieste: storia e cambiamento 1908–2008, ed. D. Barillari, Electa, Milan, Trieste 2008.
• [19] Michas U., Hermann Blankenstein, der vergessene Baumeister, [in:] Die Mark Brandenburg, Heft 76, Berlin 2010.
• [20] Milewski J., Stulecie szpitala w Kocborowie, Starogard Gdański 1995.
• [21] Rutherford S., Landscapes for the mind and body, [in:] CONTEXT 72: DECEMBER 2001, The Institute of Historic Building Conservation, also published online: http://ihbc.org.uk/context_archive/72/landscapes/hospital.html (access: 2.03.2015).
• [22] Rutherford S., Landscapers for the Mind: English Asylum Designers, 1845–1914, [in:] Garden History, Vol. 33, No. 1 (Summer, 2005), 61–86.
• [23] Rutherford S., The Victorian Asylum, Bloomsbury Publishing PLC, 2008.
• [24] Schrank S., Ekici D., Healing spaces, modern architecture, and the body, Routledge, Taylor & Francis Group, London–New York 2017.
• [25] Staniewska A., Zagrożenia parków i ogrodów towarzyszących dawnym szpitalom psychiatrycznym w Polsce, [in:] Dziedzictwo zagrożone, ogrody historyczne w Polsce, K. Hodor, K. Łakomy (ed.), Monografia, Architektura No. 491, Politechnika Krakowska, Kraków 2015, 102–120.
• [26] Staniewska A., Miejsca upamiętnienia akcji T4 jako przykład współczesnej interwencji w historycznych założeniach parkowych szpitali psychiatrycznych przełomu XIX i XX wieku/ Aktion T4 memorials: one type of contemporary interventions in historical 19th/20th century psychiatric hospital parks, [in:] Teka Komisji Architektury i Urbanistyki, Oddział PAN w Krakowie, Tom XLV (2017), Kraków 2017, 217–232, online: http://teka.pk.edu.pl/wp-content/uploads/2017/12/Teka-2017_14_MIEJSCAUPAMI%C4%99TNIENIA-AKCJI-t4.pdf (access: 12.02.2018)
• [27] The Prussian Finance Edict of 1810, signed by State Chancellor Hardenberg and King Frederick William III (October 27, 1810) (online: http://ghdi.ghi-dc.org/docpage.cfm?docpage_id=3799, access: 20.06.2018)
• [28] Tichy J., Historie bohnické psychiatrie v letech 1903–2005, Galén, Praga 2006.
• [29] Topp L., Otto Wagner and the Steinhof Psychiatric Hospital: Architecture as Misunderstanding, [in:] The Art Bulletin, Vol. 87, No. 1 (March 2005), 130–156.
• [30] Topp L., Complexity and Coherence: The Challenge of the Asylum Mortuary in Central Europe, 1898–1908, [in:] Journal of the Society of Architectural Historians, Vol. 71 No. 1,March 2012, 8-41, DOI: 10.1525/jsah.2012.71.1.8.
• [31] Topp L., Freedom and the Cage. Modern Architecture and Psychiatry in Central Europe, 1890–1914, PSU Press, University Park Pennsylvania, 2017.
• [32] Wójtowicz M., Zakłady psychiatryczne w Langenhorn, Wiesloch i Lubiążu – komplementarne zespoły urbanistyczne, [in:] Architectus, Nr 2(42), Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2015, 41–54.
• [33] Yanni C., The Architecture of Madness: Insane Asylums in the United States, University of Minnesota Press, Minneapolis 2007.

Uwagi

EN

Section "Architecture and urban planning"

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).