Wokół kolekcji przyrodniczych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Cz. I: Christoph i Johann Christoph Gottwaldowie oraz ich gdańskie muzeum

Pękacka-Falkowska, K.

doi:10.4467/0023589XKHNT.18.010.946

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Wokół kolekcji przyrodniczych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Cz. I: Christoph i Johann Christoph Gottwaldowie oraz ich gdańskie muzeum

Autorzy

Pękacka-Falkowska K.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://www.ejournals.eu/KHNT/

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.18.010.946

Warianty tytułu

On the natural collections in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Part I: Christoph and Johann Christoph Gottwalds and their museum in Gdańsk

Języki publikacji

Abstrakty

In the second part of the 17th century and the first part of the 18th, Gdańsk was at the centre among places on the map of collectors in the Polish-Lithuanian Commonwealth, especially regarding to natural history. It was the place of activities of Naturalien-Cabinets of such natural scientists as Christoph and Johann Christoph Gottwalds, Jacob and Johann Philipp Breynes, Jacob Theodor Klein, or Daniel Gralath, where rare objects belonging to three regni naturali from all parts of the globe were presented. One od the oldest Gdańsk collections was the Musaeum Gottwladianum. Its heiers sold part of its items to Petersburg Kunstkammera of tsar Peter I. The article introduces profiles of the creators of the mentioned collection - Ch. and J. Ch. Gottwalds and the most important sources presenting its character and scope. Also, selected elements of collections of interest were discussed.

Słowa kluczowe

Gottwald Christoph(orus) Gottwald Johann Christoph Breyne Johann Philipp Musaeum Gottwaldianum kolekcje przyrodnicze Prusy Królewskie przyrodoznawstwo Rzeczpospolita Obojga Narodów historia medycyny Gdańsk

Gottwald Christoph(orus) Gottwald Johann Christoph Breyne Johann Philipp Musaeum Gottwaldianum history of natural collections Royal Prussia history of natural history Polish-Lithuanian Commonwealth history of medicine Gdańsk

Wydawca

Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk

Czasopismo

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

Rocznik

2018

Tom

R. 63, nr 2

Strony

51--97

Opis fizyczny

Bibliogr. 87 poz., faks., 1 mapa

Twórcy

autor

Pękacka-Falkowska K.

Katedra i Zakład Historii i Filozofii Nauk Medycznych, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Bibliografia

[Büchner Andreas Elias:] Academiae... Leopoldino-Carolinae naturae curiosorum Historia conscripta ab eiusdem Andrea Elia Büchnero, Halae Magdeburgicae 1755, litteris et impensis Ioannis Iustini Gebaver.
[Gottwald Christoph:] (Museum anatomicum), Gedanii 1714.
[Gottwald Christoph:] Gottwald C. Musaeum Gottwaldianum, sive catalogus rerum rariorum, tam naturalium, quam artificialium, longa annorum serie. Cur aque et sumtibus haud exiguis collectarum, à viris d.v. excellentissimis experientissimisque, D. Christophoro Gottwaldio, Med. D. & Phisico Gedanensi, Patre & D. Joh. Christoph Gottwaldio, Med. D. filio, quas publica auctione in aedibus gottwaldianis Anno 1714. d. [...], Divendet Georgius Mattern. Typis Joh. Zachariae Stolli [Gedani, 1714].
[Gottwald Christoph:] Gottwald C. Museum Gottwaldianum [http://pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?id=2467&dirds=1&tab=1]
[Gottwald Christoph:] Gottwald C. Museum Gottwaldianum continens tabulas mutas quarum anatomicae sexaginta & una, conchyliologicae quadraginta & novem, aliaque corpora marina experimentes, sculptæ et ad edendum jam paratæ a Christophoro Gottwaldt, Dr. Med. & Physic. Civit. Gedan. Gedani, 1714 [dokument elektroniczny: http://docnum.u-strasbg.fr/cdm/ref/collection/coll13/id/43888].
[Gottwald Christoph:] LXII tabulas aenean artificiose sculptas, varias curiosas observatt. anatomicas in homine et brutis complectentas, Danzig, b.d.w.
[Gottwald Christoph:] Thesaurum Conchiliorum tabb. aen. XLIX constantem, quarum IV priores, Stellas marinas et Corallia, caetera testaceaunivalvia turbinata repraesentat, Danzig, b.d.w.
Album studiosorum Academiae lugduno batavae MDLXXV-MDCCCLXXV; accedunt nomina curatorum et professorum per eadem secula, ed. Willem Nikilaas Du Rieu, Hagae 1875, Rijksuniversiteit te Leiden.
Ashworth E. Underwood: Franciscus Sylvius and his iatrochemical school, „Endeavour” vol. 31: 1972, s. 73-76.
Bergau Rudolf: Die Danziger Kupferstecher Samuel und Johann Donnet, „Archiv für die zeichnenden Künste mit besonderer Beziehung auf Kupferstecher- und Holzschneidekunst und ihre Geschichte” Bd. 13: 1867, s. 145-151.
Bibliothecae Breynianae Pars Prior. Sive Catalogus Librorum Philologico-Philosophico-Historicorum, Itinerariorum, Inprimis autem Medicorum, Botanicorum Et Historiae Naturalis Scriptorum &c. Rariorum, Quam Magno Studio Et Sumptu Sibi Comparavit D. Johan. Philipp. Breynius, Acad. Imper. Natur. Curiosorum, Nec Non Reg. Societ. Anglic. Scient. Sodalis. Publica Auctionis Lege In Aedibus B. Possessoris (in der Langgasse.) D. XV. Julii A. MDCCLXV. Distrahende Per Joan. Godofr. Barthelsen. - [-Pars Posterior ... MDCCLXVI].
Birket-Smith Sophus: Kjøbenhavns Universitets Matrikel 1611-1829, Bd. I-III, København 1890-1912, Udgivet København.
Bock Friedrich Samuel: Versuch einer wirthschaftlichen Naturgeschichte von dem Königreich Ost- und Westpreussen, Bd. 2, Dessau 1783, Gelehrtenbuchhandlung.
Catalogus Librorum ... Dan. Ern Jablonski, Berolina 1742.
Chodyński Antonii Romuald: Gdańskie kolekcje bursztynu od XVIII do XIX wieku, „Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego” R. 3: 1994, s. 51-74.
Chodyński Antonii Romuald: Kolekcjonerstwo, w: Aurea Porta Rzeczypospolitej. Sztuka Gdańska od połowy XV do końca XVII wieku, t. 1: Eseje, Gdańsk 1997, Muzeum Narodowe w Gdańsku, s. 349-363.
Chodyński Antonii Romuald: Kultura kolekcjonerska w XVIII wieku. Gdańscy uczeni, amatorzy - znawcy i dyletanci, także z innych miast europejskich, i ich stosunek do dzieł sztuki, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego / Opuscula Musealia” T. 15: 2006, s. 139-177.
Chojnacki Władysław: Gottwald Jan Krzysztof, w: Polski słownik biograficzny, red. K. Lepszy, T. 8, Wrocław 1959-1960, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, s. 388.
Chojnacki Władysław: Gottwald Krzysztof (1636-1700), w: Polski słownik biograficzny, red. K. Lepszy, T. 8, Wrocław 1959-1960, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, s. 388.
Cieślak Edmund: Walki społeczno-polityczne w Gdańsku w drugiej połowie XVII wieku : interwencja Jana III Sobieskiego, Gdańsk 1962, Gdańskie Tow. Naukowe.
Cobres Joseph Paul v: Deliciae Cobresianae. J. P. Cobres Büchersammlung zur Naturgeschichte, Th. 2, s. l. 1782, s.e.
Collis Robert: The Petrine Instauration: Religion, Esotericism and Science at the Court of Peter the Great, 1689-1725, Leiden 2011, Brill.
Das Album der Christian-Albrechts-Universität zu Kiel 1665-1865, Hg. Franz Gundlach, Kiel 1915, Lipsius & Tischer.
Die jüngere Matrikel der Universität Leipzig, 1559-1809, Bd. 2: Die Immatrikulationen vom Wintersemester 1634 bis zum Sommersemester 1709, Hg. Georg Erler, Nendlen-Leipzig 1909, Gieske & Devrient.
Die Matrikel der Universität Rostock: mit Unterstuẗzung des Grossherzoglich Mecklenburg-Schwerinschen Ministeriums und der Ritter- und Landschaft beider Mecklenburg, Hg. Ernst Schäfer, Adolf Hofmeister, Rostock 1895, Sandmeyersche Hofbuchdruckerei.
Driessen van het Reve Jozien J.: De Kunstkamera van Peter de Grote De Hollandse inbreng Gereconstrueerd uit brieven van Albert Seba en Johann Daniel Schumacher uit de jaren 1711-1752, Hilversum 2006, Verloren.
Facultatis Medicae in Alma Rostochiensi Decanus Johannes Ernestus Schaperus... Ad Disputationem Inauguralem De Viscido, Sanitatis Offendiculo Praenobilis ac Clarissimi Meaicinae Candidati Dn. Johannis Christophori Gottwalds/ Gedanensis... Die XI. Aprilis... invitat, Rostochii 1695.
Fedorowicz Zygmunt: Zoologia w Gdańsku w stuleciach XVII i XVIII, „Memorabilia Zoologica” T. 19: 1968.
Gdańskie Gimnazjum Akademickie, T. I - IV, red. E. Kotarski z zesp., Gdańsk 2008, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Georgi Johann Gottlieb: Geographisch-physikalische und Naturhistorische Beschreibung des Rußischen Reichs: zur Übersicht bisheriger Kenntnisse von demselben. Vorhandene Mineralien. Systematische Beschreibung aller bisher bekannt gewordenen inländischen Mineralien, deren hiesige Gewinnung und Verwendung, Bd. 3, Th. 2, Königsberg 1798, F. Nicolovius.
Gottwald Christoph: Disputatio de Melancholia Hypochondriaca, Lugduni Batavorum 1662. British Library, sygn. 1185.g.5.(31.)
Gottwald Christoph: Disputatio VIII. De vasis lymphaticis ac lympha. Resp. Christophoro Gottwald Dantisco-Prusso, 19. Mart. 1661, w: Francisci De Le Boe, Sylvii, Medicinae Practicae in Academia Lugduno-Batava Professoris, Disputationum Medicarum Decas, Primarias corporis humani functiones naturales, nec non febrium naturam, ex anatomicis, practicis & chimicis experimentis deductas, complectens : Omnibus ad Leidense exemplar fideliter conformatis, Lipsiae 1674, s. 127-160.
Gottwald Christoph: Musei Gottwaldiani testaceorum, stellarum marinarum et coralliorum quae supersunt tabulae = Die Conchylien, Seesterne und Meergewächse der ehemaligen Gottwaldtischen Naturaliensammlung: nach den vorhandenen neun und vierzig Kupftertafeln mit einer kurzen Beschreibung begleitet, Nürnberg 1782.
Gottwald Christoph: Physikalisch-ökonomische Bemerkungen über den Bieber, Nürnberg 1782.
Gottwald Christoph: Physikalisch-ökonomische Bemerkungen über die Schildkröten, Nürnberg 1781.
Gottwald Johann Christoph, J. P. Breynius, C. J. Spregnell: An Abridgement of a Book Intitl'd, A Description of the Plague, Which Happened in the Royal City of Dantzick, in the Year 1709. Written in High-Dutch by Dr. John Christoph. Gottwald, and Communicated by Dr. Joh. Phil. Breynius, as the Best Account of That Distemper There Publish'd. Translated by C. J. Spregnell, M.D., „Philosophical Transactions” vol. 28: 1712, s. 101-144; doi:10.1098/rstl.1713.0010.
Gottwald Johann Christoph: Dissertatio Inauguralis De Viscido, Sanitatis Offendiculo Quam ... Facultatis Medicae Consensu Praeside Dn. Johanne Ernesto Schapero ... Pro Licentia ... Summos In Arte Salutifera Honores Johannes Christophorus Gottwald/ Gedanensis ... D. XI. Aprilis Anni MDCXCV. Publico Eruditorum Examini Proponet, Rostochii 1695.
Gottwald Johann Christoph: Memoriale Loimicum, Oder Kurtze Verzeichnüß, Dessen, Was in der Königl. Stadt Dantzig, bey der daselbst Anno 1709. hefftig graßirenden Seuche der Pestilentz, sich zugetragen, Nach einer Dreyfachen Nachricht, aus eigener Erfahrung auffgesetzet und beschrieben, Danzig 1710
Gottwald Johann Christoph: Obs. CLIX. Dn. D. Johannis Christophori Gottwald.De Mola vesiculari per naturalia Matronae cujusdam prater spem procidua, „Miscellanea curiosa, sive Ephemeridum medico-physicarum Germanicarum Academiae Naturae Curiosorum”, Decuriae Annorum Tertiae […] Annus nonus & decimu annorum MDCCI. MDCCII. MDCCIII. MDCCIV & MDCCV” 1706, s. 288-289.
Gottwald Johann Christoph: Obs. CLVIII. Dn. D. Johannis Christophori Gottwald. De Crucifixo in medio Fagi Arboris Trunco natura depict, „Miscellanea curiosa, sive Ephemeridum medico-physicarum Germanicarum Academiae Naturae Curiosorum”, Decuriae Annorum Tertiae […] Annus nonus & decimu annorum MDCCI. MDCCII. MDCCIII. MDCCIV & MDCCV” 1706, s. 287-288.
Gottwald Johann Christoph: Obs. CLX. Dn. D. Johannis Christophori Gottwald. De Equeiseto sub marini Orientali Lapidefacto, „Miscellanea curiosa, sive Ephemeridum medico-physicarum Germanicarum Academiae Naturae Curiosorum”, Decuriae Annorum Tertiae […] Annus nonus & decimu annorum MDCCI. MDCCII. MDCCIII. MDCCIV & MDCCV” 1706, s. 289-290.
Gottwald Johann Christoph:: Obs. CLVII. Dn. D. Johannis Christophori Gottwald. De Mola in Galline Ovario reperta, „Miscellanea curiosa, sive Ephemeridum medico-physicarum Germanicarum Academiae Naturae Curiosorum”, Decuriae Annorum Tertiae […] Annus nonus & decimu annorum MDCCI. MDCCII. MDCCIII. MDCCIV & MDCCV” 1706, s. 285-286.
Hartmann Phillip Jacob: Succincta succini prussici historia et demonstratio, Berolini 1699.
Hartmann Phillip Jacob: Succini prussici physica et civilis historia cum demonstratione ex autopsia et intimiori rerum experientia deducta, Francofurti 1677
Heß Wilhelm: Major, Johann Daniel, w: Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 20, Leipzig 1884, Duncker & Humblot, s. 112.
Hirsch August: Bohn, Johannes, w: Allgemeine Deutsche Biographie Bd. 3, Leipzig 1876, Duncker & Humblot, s. 81.
J. Bernoulli’s Reisen durch Brandenburg und Polen, Erster Band, Reise nach Danzig, „Allgemeine Deutsche Bibliothek” Bd. 39: 1779, s. 15 - 35.
Jakubowski Jakub: Dawna polska ilustrowana książka przyrodnicza (XVII-XIX wiek), „Bibliotekoznawstwo” T. 30: 2011, s. 39-60.
Jakubowski Jakub: Musaeum Gottwaldianum ze zbiorów Biblioteki Politechniki Gdańskiej i wydawnicze losy dzieła Christophorusa Gottwalda (1636-1700) w XVIII w., „Porta Aurea: Rocznik Zakładu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego” T. 14: 2015, s. 93-119.
Johann Albrecht Sebitz (1614-1685), dokument elektroniczny: http://data.bnf.fr/15850436/johann_albrecht_sebitz/ (dostęp: 1 sierpnia 2017).
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego, 1580-1814, oprac. Zbigniew Nowak, Przemysław Szafran, Poznań 1974, PWN.
Lochner Johann Heinrich, Lochner Michael Friedrich,: Rariora musei Besleriani quae olim Basilius et Michael Rupertus Besleri collegerunt: aeneisque tabulis ad vivum incisa evulgarunt, [Nuremberg: s.n.], Anno O.R. 1716.
Masterpieces of the Mineral World: Treasures from the Houston Museum of Natural Science, ed. Wendell E. Wilson et al., Huston 2004, Houston Museum of Natural Science.
Nowak Zbigniew: Między barokiem a oświeceniem; uwarunkowania funkcjonowania nauki, kultury i sztuki, w: Historia Gdańska, T. 3, cz. 1: 1665-1793, red. Edmund Cieślak, Gdańsk 1993, s. 279-317, Wyd. Morskie.
Новгородова Дарья Дмитриевна: ОБРАЗЦЫ МРАМОРНОЙ ФЛОРЕНТИЙСКОЙ МОЗАИКИ И РУИННОГО МРАМОРА ИЗ КОЛЛЕКЦИЙ МИНЕРАЛОГИЧЕСКОГО МУЗЕЯ ИМ. А.Е. ФЕРСМАНА В МИНЕРАЛЬНОМ КАТАЛОГЕ КУНСТКАМЕРЫ (1745 г.), „Новые данные о минералах” В. 46: 2011, s. 123-134.
Новгородова Дарья Дмитриевна: ОТ МУЗЕЯ ГОТТВАЛЬДА К МИНЕРАЛЬНОМУ КАТАЛОГУ КУНСТКАМЕРЫ, w: Материалы семнадцатых чтений памяти И. М. Тронского „Индоевропейское языкознание и классическая филология - XVII, St. Petersburg 2013, s. 636-653, Наука.
Новгородова Дарья Дмитриевна: Три каталога из Архива Минералогического музея им. А.Е. Ферсмана РАН, „Новые данные о минералах”, В. 46: 2011, s. 114-123.
Pagel Julius: Gottwaldt Christoph, w: Biographisches Lexikon der hervorragenden Ärzte aller Zeiten und Völker, Hg. August Hirsch, Bd. 2, Wien 1885, s. 609, Urban & Schwarzenberg.
Pagel Julius: Rivinus, Augustus Quirinus, w: ALLGEMEINE DEUTSCHE BIOGRAPHIE , Bd. 28, Leipzig 1889, s. 708, Duncker & Humblot.
Pagel Julius: Sebisch, w: Allgemeine deutsche Biographie, Bd. 33, Leipzig 1891, s. 508-509, Duncker & Humblot.
Pars bibliothecae Kleinio-Gralathianae, quae complectitur apparatum librorum ad historiam naturalem spectantium, philosophicorum et mathematicorum, juncta collectione itinerariorum studio historiae naturalis praecipue inservientium, Gedani 1772.
Pawłowski Jerzy: Wkład jezuitów do rozwoju zoologii polskiej od wieku XVII do roku 1918, w: Wkład jezuitów do nauki i kultury Rzeczypospolitej Obojga Narodów i pod zaborami, red. Irena Stasiewicz-Jasiukowa, Kraków 2004, s. 225-244, Ignatianum-WAM.
Personalia des Christoph Gottwald, welche er ihm größten Theils selber aufzusetzen gefallen lassen, w: [Biographiae medicorum]: [Sammelband mit Gelegenheitsschriften zu Medizinern aus dem 17. und 18. Jahrhundert], Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. 4’’ Jb 664.
Pękacka-Falkowska Katarzyna: Johann Philippe Breyne i bursztyny (lata 20. XVIII wieku), dokument elektroniczny: http://www.wilanow-palac.pl/johann_philippe_breyne_i_bursztyny_lata_20_xviii_wieku.html.
Pękacka-Falkowska Katarzyna: Wokół sprzedaży gdańskiego muzeum doktorów Gottwaldów: Johann Philipp Breyne i jego korespondenci, „Zapiski Historyczne. Poświęcone Historii Pomorza i Krajów Bałtyckich” t. 82: 2017, nr 4 [przyjęte do druku].
Plobsheim F. A. Freiherr Zorn v.: Noch einige und verbesserte Nachrichten, das Musaeum Gottwald. Betreffend, „Berlinische Sammlungen zur Beförderung der Arzneywissenschaft, der Naturgeschichte, der Haushaltungskunst, Cameralwissenschaft und der dahin einschlagenden Litteratur” Bd. 6: 1774, s. 659-660.
Rzączyński Gabriel: Historia Naturalis Curiosa Regni Poloniæ, Magni Ducatus Lituaniae, annexarumq(ue) provinciarum, Sandomiriae 1721, Coll. S.J.
S. a.: XII D. Johann Christoph Gottwald, „Preußische Lieferung alter und neuer Urkunden, Erörterungen und Abhandlungen zur Erläuterung der Preußischen Geschichte und Rechte” Bd. 1: 1755, s. 129-132.
S.a., „Berlinische Sammlungen zur Beförderung der Arzneywissenschaft, der Naturgeschichte, der Haushaltungskunst, Cameralwissenschaft und der dahin einschlagenden Litteratur” Bd. 5: 1773, s. 307-313.
S.a., „Leipziger Gelehrte Zeitungen” St. 75: 1783, Donnerstags, den 18. September, s. 603-604.
S.a.: Gottwald Krzysztof (1636-1700), w: Portrety gdańskich lekarzy (XVI-XVIII w.) / Portraits of Gdańsk Physicians (16th-18th c.), red. Adam Szarszewski et al., Gdańsk 2015, s. 134-139.
S.a.: Gottwald Krzysztof, w: Sławni gdańscy lekarze, red. Adam Szarszewski et al, Gdańsk 2016, s. 104-108.
S.a.: Johann Christoph Gottwald, w: Portrety gdańskich lekarzy (XVI-XVIII w.) / Portraits of Gdańsk Physicians (16th-18th c.), red. Adam Szarszewski et al, Gdańsk 2015, s. 178-183.
S.a.: Johann Christoph Gottwald, w: Sławni gdańscy lekarze, red. Adam Szarszewski et al, Gdańsk 2016, s. 114-117.
Schumacher Johann Daniel: Gebäude der Kayserlichen Academie der Wissenschafften nebst der Bibliothec und Kunst-Kammer in St. Petersburg nach ihrem Grundriss, Aufriss und Durchschnitt, St. Petersburg 1741, Pečašano pri Imperatorskoj Akademii Nauk.
Schütz Constantin: Christus Im Leben und Sterben, Als der entseelte Cörper Des [...] Hn. Christophori Gottwaldts M.D. und Hochverordneten Practici, auch Physici Ordinarii bey dieser Stadt, Bey Volckreicher Begleitung Anno M.DCC d. 12 Januarii In seine Ruhe-Cammer beygesetzet worden [...] In der Ober- Pfarr- Kirchen zu St. Marien fürgestellet von Constantino Schützen, Dantzig 1700.
Schwarz Friedrich: Gottwald Christoph, w: Altpreuβische Biographie, Hg. Christian Krollmann, Bd. 1, Königsberg 1941, s. 226, Historischen Kommission für Ost- und Westpreussische Landesforschung.
Schwarz Friedrich: Gottwald Johann Christoph, w: Altpreuβische Biographie, Hg. C. Krollmann, Bd. 1, Königsberg 1941, s. 226, Historischen Kommission für Ost- und Westpreussische Landesforschung.
Sługocki Leszek: Sekcja zwłok króla Jana III Sobieskiego, Łódź 2004, Oficyna Bibliofilów.
Sokół Stanisław: Historia gdańskiego cechu chirurgów 1454-1820, Wrocław 1957, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Szarszewski Adam, Siek Bartłomiej: „Vitae medicorum Gedanensium” - rękopis z połowy XVIII w. ze zbiorów Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk, „Studia Źródłoznawcze = Commentationes” T. 53: 2015, s. 145-153.
Targosz Karolina: Jacob Breynius „botanicus celeberrimus” (1637-1697). Życie, powiązania międzynarodowe, dzieła i ich recepcja, „Analecta: studia i materiały z dziejów nauki” T. 14: 2005, nr 1-2, s. 7-84.
Trepp Anne-Charlott: Von der Glückseligkeit alles zu wissen: die Erforschung der Natur als religiöse Praxis in der Frühen Neuzeit, Frankfurt am Main 2009, Campus.
Vitae medicorum Gedanensium Ludwiga von Hammena i Valentina Schlieffa, oprac. Bartłomiej Siek, Asam Szarszewski, Gdańsk 2015, Athenae Gedanenses.
Wegele Franz Xaver von: Boeckler, Heinrich, w: Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 2, Leipzig 1875, s. 792, Duncker & Humblot.
Zimmerman Paul: Sturm, Leonhard Christoph, w: Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 37, Leipzig 1894, s. 42-45, Duncker & Humblot.
Zoepffel Richard Otto: Scheidt, Balthasar, w: Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 30, Leipzig 1890, s. 709-710, Duncker & Humblot.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-1868e0cf-23c5-4c02-b7b0-524b6665e210