Niezwykle mroźne zimy i niezwykle gorące lata w Europie (1951-2010)

• Autorzy: Kossowska-Cezak U. , Twardosz R.

Warianty tytułu

EN

Exceptionally Cold Winters and Exceptionally Hot Summers in Europe (1951-2010)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy scharakteryzowano częstość, czas wystąpienia i zasięg przestrzenny okresów zimowych i letnich o skrajnych warunkach termicznych w Europie w 60-leciu 1951/2010. Na podstawie kryterium statystycznego plus/minus dwa odchylenia standardowe od średniej wieloletniej temperatury w zimie i lecie wyłoniono niezwykle mroźne zimy (NMZ) i niezwykle gorące lata (NGL) na 60 stacjach meteorologicznych. Dla celów porównawczych wyróżniono też tą samą metodą zimy niezwykle łagodne (NŁZ) i lata niezwykle chłodne (NCL). Stwierdzono, że NMZ i NGL w 60-leciu w Europie wystąpiły odpowiednio w 18 i 24 latach. Były one znacznie częstsze niż zimy i lata o cechach przeciwnych. Chociaż NMZ było mniej niż NGL, to były one groźniejsze, gdyż obejmowały większe obszary. Do rekordowo rozległych anomalnych pór roku należały: NMZ 1962/63 i 1953/54 oraz NGL 2010 i 2003. Wykazano, że najwięcej NMZ było w 10-leciu 1961-1970, a najmniej w XXI wieku, NGL natomiast w 10-leciu 1961-1970 nie było w ogóle, a w XXI najwięcej (9) w ciągu 10 lat.

EN

The paper explores the frequency, timing and geographical coverage of exceptional winters and summers in Europe during the 60 years between 1951 and 2010. Exceptional seasons, namely exceptionally cold winters (ECWs) and exceptionally hot summers (EHSs), were identified at 60 weather stations using the criterion of a double standard deviation from the relevant long-term seasonal temperature. For comparative purposes the same method was used to identify exceptionally mild winters (EMWs) and exceptionally cool summers (ECSs). ECWs were registered in 18 years, while EHSs in 24 years. Both kinds of exceptional seasons were much more frequent than their milder versions. The smaller number of ECWs in comparison to EHSs belied the true significance of the former, as the exceptional winters tended to cover larger areas, including particularly in 1962/63 and 1953/54. Large coverage of EHSs was recorded in 2010 and 2003. The study found that the decade with the largest number of ECWs, 1961-1970, included not a single EHS, while the decade when EHSs peaked, the first decade of the 21st century, was also the time with the lowest number of ECWs.

Słowa kluczowe

PL

anomalia termiczna; niezwykle zimne zimy; niezwykle ciepłe lata; Europa

EN

anomalies of air temperature; exceptionally cold winters; exceptionally warm summers; Europe

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2015
• Tom: Z. 3-4
• Strony: 163--187
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., tab., mapy

Twórcy

autor

Kossowska-Cezak U.

• Zakład Klimatologii, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski

autor

Twardosz R.

• Zakład Klimatologii, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• 1.Anisimov O. A., Borzenkova I. I., Zhil’tsova E. L., Zakharova O. K., Kokorev V. A., Reneva S. A., Strel’chenko Yu. G., 2011, Hydrometeorological Conditions of the Volga Region and Current Climate Changes. Russian Meteorology and Hydrology, 36, 5, 307-314.
• 2.Bardin M. Yu., 2007, Anticyclonic quasi-stationary circulation and its effect on air temperature anomalies and extremes over western Russia. Russian Meteorology and Hydrology, 32, 2, 75-84.
• 3.Barriopedro D., Fischer E. M., Luterbacher J., Trigo R. M., García-Herrera R., 2011, The Hot Summer of 2010: Redrawing the Temperature Record Map of Europe. Science, 332(6026), 220-224.
• 4.Błażejczyk K., McGregor G., 2007, Warunki biotermiczne a umieralność w wybranych aglomeracjach europejskich. Prz. Geogr., 3-4, 401-423.
• 5.Filipiuk E., Kaszewski B. M., 2000, Hot and cold summer in Central Europe (1871-1990). Prace Geogr., 108, 149-154.
• 6.Fink A. H., Brücher T., Krüger A., Leckebusch G. C., Pinto J. G., Ulbrich U., 2004, The 2003 European summer heatwaves and drought – synoptic diagnosis and impacts. Weather, 59, 8, 209-216.
• 7.Gruza G. V., Ran’kova E. Ya., 2011, Estimation of probable contribution of global warming to the genesis of abnormally hot summers in the European part of Russia. Izvestiya, Atmospheric and Oceanic Physics, 47, 6, 661-664.
• 8.Hirschi J. J.-M., 2008, Unusual North Atlantic temperature dipole during the winter of 2006/2007. Weather, 63, 4-11.
• 9.Hirschi J. J.-M., Sinha B., 2007, Negative NAO and cold Eurasian winters: How exceptional was the winter of 1962/1963? Weather, 62, 43-48.
• 10.Isayev A. A., Sherstyukov B. G., 2008, Mean and Extreme Characteristics of Moscow Climate at the End of the 20th Century. Russian Meteorology and Hydrology, 33, 3, 151-158
• 11.Jaagus J., 2006, Climatic changes in Estonia during the second half of the 20th century in relationship with changes in large-scale atmospheric circulation. Theor. and Appl. Climat., 83, 77-88.
• 12.Klein Tank A. M. G., Wijngaard J. B., Können G. P., Böhm R., Demarée D., Gocheva A., Mileta M., Pashiardis S., Hejkrlik L., Kern-Hansen C., Heino R., Bessemoulin P., Müller-Westermeier G., Tzanakou M., Szalai S., Pálsdóttir T., Fitzgerald D., Rubin S., Capaldo M., Maugeri M., Leitass A., Bukantis A., Aberfeld R., van Engelen A. F. V., Forland E., Miętus M., Coelho F., Mares C., Razuvaev V., Nieplova E., Cegnar T., Antonio López J., Dahlström B., Moberg A., Kirchhofer W., Ceylan A., Pachaliuk O., Alexander L. V., Petrovic P., 2002, Daily dataset of 20th-century surface air temperature and precipitation series for the European Climate Assessment. Int. J. Climatol., 22, 441-1453.
• 13.Kossowska-Cezak U., 1993, Lato roku 1992 w Polsce na tle sezonów letnich ostatnich 120 lat. Prz. Geof., 38, 1, 67-74.
• 14.Kossowska-Cezak U., 1997, Miesięczne warunki termiczno-opadowe i ich zależność od cyrkulacji atmosferycznej. Prace i Studia Geograficzne UW, 20, 125-144.
• 15.Kuziemska D., 1987, Zróżnicowanie temperatury powietrza na obszarze Polski a typy cyrkulacji atmosferycznej nad Europą Środkową. Prz. Geof., 32, 3, 277-287.
• 16.Luterbacher J., Dietrich D., Xoplaki E., Grosjean M., Wanner H., 2004, European Seasonal and Annual Temperature Variability Trends, and Extremes Since 1500. Science, 303, 1499-1503.
• 17.Masters J., 2010, Causes of the Russian heat wave and Pakistani floods. http://www.wunderground.com/blog/JeffMasters/comment.html?entrynum=1576.
• 18.Muthers S., Matzarakis A., Koch E., 2010, Climate Change and Mortality in Vienna – A Human Biometeorological Analysis Based on Regional Climate Modeling. Int. J. Environ. Res. Public Health, 7, 2965-2977.
• 19.Revich B. A., Shaposhnikov D. A., 2012, Climate change, heat waves, and cold spells as risk factors for increased mortality in some regions of Russia. Studies on Russian Economic Development, 23, 2, 195-207.
• 20.Saunders M. A., Lea A. S. R., 2006, The 2005/06 UK and European winter: the UCL forecast and its assessment against observations. Weather, 61, 347-352.
• 21.Sidorenkov N. S., Orlov I. A., 2008, Atmospheric Circulation Epochs and Climate Change. Russian Meteorology and Hydrology, 33, 9, 553-559.
• 22.Twardosz R., 2009, Fale niezwykłych upałów w Europie na początku XXI wieku. Prz. Geof., 54, 3-4, 193-204.
• 23.Twardosz R., Kossowska-Cezak U., 2015a, Exceptionally hot and cold summers in Europe (1951-2010). Acta Geophysica, 63, 1, 275-300.
• 24.Twardosz R., Kossowska-Cezak U., 2015b, Extremely cold summers months in Central and Eastern Europe, 1951-2010. Natural Hazards, 75, 2013-2026.
• 25.WMO, 2010, Current extreme weather events. http://www.wmo.int/pages/mediacentre/news/extremeweathersequence_en.html.
• 26.Wyjątki ze źródeł historycznych o nadzwyczajnych zjawiskach hydrologiczno-meteorologicznych na ziemiach polskich w wiekach od X do XVI, 1965, Girguś R., Strupczewski W., PIHM, WKiŁ, Warszawa.
• 27.Zvyagintsev A. M., Blum O. B., Glazkova A. A., Kotel’nikov S. N., Kuznetsova I. N., Lapchenko V. A., Lezina E. A., Miller E. A., Milyaev V. A., Popikov A. P., 2011, Air pollution over European Russia and Ukraine under the hot summer conditions of 2010, Izvestiya, Atmospheric and Oceanic Physics, 47, 6, 699-707.