Identyfikacja włókien do celów konserwatorskich. Cz. 2. Wybrane włókna roślinne i zwierzęce pochodzące z dawniej wytwarzanych papierów i tektur

• Autorzy: Kozielec T.

Warianty tytułu

EN

Identification of Fibres for Conservation Purposes. Part 2. Selected Plant and Animal Fibres from Old Paper and Board

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono identyfikację wybranych włókien roślinnych oraz zwierzęcych, których używano dawniej do produkcji papierów i tektur. Szczególną uwagę poświęcono włóknom lnu, konopi oraz włóknom tworzącym okrywę włosową zwierząt, a także włóknom jedwabiu. Jednym z celów podjęcia problematyki badawczej, zaprezentowanej w 2. części artykułu jest zwrócenie uwagi konserwatorów na fakt, iż w skład wytworów papierniczych mogą wchodzić komórki roślinne pochodzące z różnych części rośliny. Na przykład, w wytworze mogą występować zarówno włókna łykowe lnu, jak i rozmaite rodzaje komórek pochodzących z innych warstw łodygi tej rośliny. Poszerza to rodzaje potencjalnie występujących komórek, jak i skalę wybarwień kolorystycznych. Szczególnie dużo surowców gorszej jakości używano do produkcji tektur. Niskiej jakości surowce można spotkać także w papierach wytwarzanych w okresie znacznych niedoborów surowca szmacianego. Ponadto, zwrócono uwagę na obecność włókien bawełny, które mogą pochodzić z kurzu osadzonego na powierzchni wytworu, co może doprowadzić do błędnej interpretacji wyników badań konserwatorskich.

EN

The article discusses identification of selected plant and animal fibres which once had been used for paper and board making. A particular attention was paid to flax and hemp, animal body hair as well as silk fibres. One of the aims of the second part of the article was to turn conservators’ attention to a fact that paper products could contain plant cells derived from different parts of a plant. For example , the product can contain both fax phloem and different types of cells from other stem layers of the plant. For this reason, the types of the cells and scale of fibres staining are increased. Especially in board making, lower quality materials had been used. Low quality materials can also be found in papers made in periods when there was not enough rugs. Apart from that, some cotton fibres were found. They may originate from dust deposited on a product surface. This fact may lead to wrong interpretation of conservation tests results.

Słowa kluczowe

PL

wyrób papieru; włókna zwierzęce i roślinne; identyfikacja włókien; wybarwianie włókien; włókna bawełny jako zanieczyszczenia

EN

papermaking; animal and vegetable fibres; fibers identification; fibre staining; cotton fibers as contamination

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Papierniczy
• Rocznik: 2014
• Tom: R. 70, nr 4
• Strony: 223--228
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz.

Twórcy

autor

Kozielec T.

• Zakład Konserwacji Papieru i Skóry, Wydział Sztuk Pięknych UMK, ul. Sienkiewicza 30/32, 87-100 Toruń

Bibliografia

• 1. Kozielec T.: „Identyfikacja włókien dla celów konserwatorskich. Cz. 1. Przegląd odczynników stosowanych do identyfikacji”, Przegl. Papiern. 69, 7, 351- 355 (2013).
• 2. McCrady E.: „The Great Cotton-Rag Myth”, Alcaline Paper Advocate, 5, 5 (1992), http://cool.conservation-us.org/byorg/abbey/ap/ap05/ap05-5/ap05-503.html (dostęp: 21.10.2013).
• 3. Kozielec T.:, „Co kryją w sobie wytwory papiernicze z XVIII i XIX stulecia?”, Przegl. Papiern. 66, 12, 743-745 (2012).
• 4. Sarna E., Rabiej M., Sarna M., Włochowicz A., „Analysis of Cotton Maturitz Degree on Microstructure Level bz Fuzzy Set Conception”, Fibres & Textiles in Eastern Europe 16, 1, 13 (2008).
• 5. „Mikrobiologia ogólna i środowiskowa”, red. Zmysłowska I., Olsztyn 2009, s. 57.
• 6. Żyliński T.: „Nauka o włóknie”, Warszawa 1958, s. 241-244.
• 7. Ibidem, s. 329.
• 8. Marques G., Rencoret J., Gutiérrez A., del Río J. C.: „Evaluation of the Chemical Composition of Different Non-Woody Plant Fibers Used for Pulp and Paper Manufacturing”, The Open Agriculture J. 4, 95 (2010).
• 9. del Río J.C. et. al: „Structural Characterization of Guaiacyl-rich Lignins in Flax (Linum usitatissimum) Fibers and Shives”, J. Agricultural and Food Chem. 59, 11090 (2011).
• 10. Arnaud Day A. et al.: „Lignification in the flax stem: evidence for an unusual lignin in bast fibers”, Planta, 222, 234–245 (2005).
• 11. Thygesen A.: „Properties of hemp fibre polymer composites – An optimisation of fibre properties using novel defibration methods and fibre characterisation”, praca doktorska, wersja angielska: Risø-PhD-11(EN) , Risø National Laboratory, Roskilde (Dania) 2006.
• 12. Kozielec T.: „Możliwości zastosowania odczynnika Schweitzera oraz światła spolaryzowanego do identyfikacji bawełny, lnu i konopi w papierach drukowych, tekturach, materiałach introligatorskich oraz podłożach fotograficznych”, Notes Konserwatorski 15, 111-122 (2012).
• 13. Wiener J., Kovačič V., Dejlová P.: „Differences beetween flax and hemp”, Autex Researce J. 3, 2, 59 (2003).
• 14. Isenberg I.H.: „Pulp and Paper Microscopy”, Appleton 1967, s. 273.
• 15. Watt A.: „The Art of Paper-Making”, New York 1907, s. 11.
• 16. Russ Crutcher’s MicrolabGallery, „Hair Under the Microscope”, http://www.microlabgallery.com/hair.aspx (dostęp: 20.10.2013).