Nowe dane o litologii i biostratygrafii akritarchowej skał kambryjskich na Łysicy, najwyższym szczycie Gór Świętokrzyskich

Szczepanik, Z.; Malec, J.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Nowe dane o litologii i biostratygrafii akritarchowej skał kambryjskich na Łysicy, najwyższym szczycie Gór Świętokrzyskich

Autorzy

Szczepanik Z. , Malec J.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Szczepanik_Nowe_dane_Prz.Geol_9_2017.pdf

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

New data on the lithology and acritarch biostratigraphy of Cambrian rocks of Łysica Mt., the highest summit of the Holy Cross Mountains

Języki publikacji

Abstrakty

The southern slope of Łysica Mountain, which is the highest elevation of the Holy Cross Mountains, is comprised of three lithological complexes divided by parallel fault zones. The uppermost part of the succession consists of quartzitic sandstone of the Wiśniówka Formation. The formation is underlain by a complex of sandstone with mudstone interbeds, with black claystone underneath, which is exposed in the upper part of the Glęboczka ravine succession. The strata of the first and the third complexes dip northward, whereas those of the second complex dip southward. In the fault-bound zone between the second and the third complexes, there are concentrations of weathering iron ore. The black claystone, which is lithologically similar to this of the Pepper Mountains Formation, contains a taxonomically rich assemblage of organic-walled microfossils (acritarchs) diagnostic of the Upper Cambrian (Lower Furongian) successions. The new record of microfossils allows determining the age of the succession composing the Łysogóry Mountains for the first time in the history of regional geological investigation.

Słowa kluczowe

kambr litologia arkritarchy biostratygrafia Holy Cross Mts.

Cambrian lithology acritarchs biostratigraphy Holy Cross Mountains

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2017

Tom

Vol. 65, nr 9

Strony

564--575

Opis fizyczny

Bibliogr. 78 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Szczepanik Z.

zbigniew.szczepanik@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Świętokrzyski, ul. Zgoda 21, 25-135 Kielce

autor

Malec J.

jan.malec@pgi.gov.pl

PIG-PIB, Oddz. Świętokrzyskiego, ul. M.C. Skłodowskiej 19,25-652 Kielce

Bibliografia

1. BAGNOLI G., STOUGE S., TONGIORGI M. 1988 - Acritarchs and conodonts from the Cambro-Ordovician Furuhall (Kopingsklint) section (Oland, Sweden). Riv. Ital. Paleontol. Stratigr., 94: 163-248.
2. BODZIOCH A. 2000 - Pseudoskamieniałości Corallicyathida z kambru Łysogór. Inst. Geol. UAM, 9: 39-46.
3. BRUCK P.M., VANGUESTAINE M. 2004 - Acritarchs from the Lower Palaeozoic succession on the south County Wexford coast, Ireland: new age constraints for the Cullenstown Formation and the Cahore and Ribband Groups. Geol. J., 39: 199-224.
4. CZARNOCKI J. 1919 - Stratygrafia i tektonika Gór Świętokrzyskich. Stratygrafia i tektonika staropaleozoicznych utworów Gór Świętokrzyskich (kambr, sylur, dewondolny). Pr. Tow. Nauk. Warszaw., 28: 1-172.
5. CZARNOCKI J. 1927 - Kambr i jego fauna w środkowej części Gór Świętokrzyskich. Sprawozd. Państw. Inst. Geol., 4: 189-207.
6. CZARNOCKI J. 1947 - Przewodnik XX Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego w Górach Świętokrzyskich w r. 1947. Rocz. Pol. Tow. Geol., 17: 237-299.
7. CZARNOCKI J. 1950 - Geologia regionu łysogórskiego w związku z zagadnieniem złoża rud żelaza w Rudkach. Pr. Państw. Inst. Geol., 1: 1-404.
8. DADLEZ R., KOWALCZEWSKI Z., ZNOSKO J. 1994 - Some key problems of the pre-Permian tectonics of Poland. Geol. Quart., 38: 169-190.
9. FIJAŁKOWSKA E., FIJAŁKOWSKI J. 1963 - Występowanie pirytu w niektórych punktach Gór Świętokrzyskich. Rocz. Muz. Świętokrzyskiego, 1: 45-56.
10. GÜRICH G. 1892-Über eine cambrische Fauna von Sandomir in Russisch-Polen. Neues Jahr. Miner., 1: 69-70.
11. GÜRICH G. 1896 - Das Paläozoikum im polnischen Mittelgebirge. Verhandlungen der Russisch-Kaiserlichen Mineralogischen Gesellschaft zu St. Petersburg, 2: 433-436.
12. JACHOWICZ-ZDANOWSKA M.2011- Cambrian organic microfossils at the border area of the East and West-European Platforms (SE Poland and Western Ukraine). Ann. Soc. Geol. Polon., 81: 241-267.
13. JACHOWICZ-ZDANOWSKA M. 2013 - Cambrian phytoplankton of the Brunovistulicum- taxonomy and biostratigraphy. Spec. Pap. Polish Geol. Inst., 28: 1-79.
14. JACOBSON S.R. 1979 - Acritarchs as paleoenvironmental indicators in Middle and Upper Ordovician rocks from Kentucky, Ohio and New York. J. Paleont., 53: 1197-1212.
15. JENDRYKA-FUGLEWICZ B. 1995- Wyniki badań brachiopodów z profilu kambru otworu Narol PIG 2 i Dyle IG 1 (południowa Lubelszczyzna). Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol., 51: 4-6.
16. KOWALCZEWSKI Z. 1975 - Tektonika i tektogeneza paleozoiku i mezozoiku Gór Świętokrzyskich. Studium strukturalne Pasma Masłowskiego i Klonowskiego. Nar. Arch. Państw. Inst. Geol., Kielce.
17. KOWALCZEWSKI Z. 1994-The Holy Cross Mts. In the Early Paleozoic. [W:] Europrobe Trans European Suture Zone Workshop Kielce, Poland. Excursion Guidebook: 1-18.
18. KOWALCZEWSKI Z. 2000a - Litostratygrafia, palegeografia, facje i tektonika kambru świętokrzysko-nidziańskiego (zagadnienia podstawowe i stan ich znajomości). Pr. Inst. Geogr. WSP Kielce, 4: 7-56.
19. KOWALCZEWSKI Z. 2000b - Wybrane problemy geologii Pasma Głównego Gór Świętokrzyskich. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol., 56: 138-140.
20. KOWALCZEWSKI Z., SALWA S. 2009 - Zarys rozwoju budowy geologicznej Gór Świętokrzyskich. [W:] Ludwikowska-Kędzia M., Wiatrak M. (red.), Znane fakty - nowe interpretacje w geologii i geomorfologii Gór Świętokrzyskich. Mat. Konf., Kielce 2009: 9-20.
21. KOWALCZEWSKI Z., LISIK R., CHLEBOWSKI R. 1976 - Nowe dane o budowie geologicznej okolic Opatowa. Biul. Inst. Geol., 296: 167-200.
22. KOWALCZEWSKI Z., KULETA M., LISIK R., MOCZYDŁOWSKA M. 1986 - Nowe dane o skałach kambru i dolnego ordowiku z okolic Wiśniówki w Górach Świętokrzyskich. Kwart. Geol., 30: 201-228.
23. KOWALCZEWSKI Z., ROMANEK A., STUDENCKI M. 1990 - Mapa geologiczna odkryta paleozoiku Gór Świętokrzyskich 1 : 200 000. Nar. Arch. PIG-PIB, Kielce.
24. KOWALCZEWSKI Z., ŻYLIŃSK A.A., SZCZEPANIK Z. 2006 - Kambr w Górach Świętokrzyskich w: Procesy i zdarzenia w historii geologicznej Gór Świętokrzyskich [W:] Skąpski S., Żylińska A. (red.), 77 Zjazd Pol. Tow. Geol., Ameliówka k. Kielc, 28-30 czerwca 2006, materiały konferencyjne: 14-27.
25. MALEC J. 2007 - Uwagi o skamieniałościach kambru w formacji piaskowców z Wiśniówki. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol., 63: 91-93.
26. MALEC J. 2008 - Cambrian pseudofossils from the Holy Cross Mountains (Poland) from the collection of Włodzimierz Sedlak. [W:] 9th Paleontological Conference Warszawa, 10-11 October 2008. Abstracts: 56-57.
27. MALEC J. 2010a - Charakterystyka litologiczno-sedymentologiczna osadów kambru Gór Pieprzowych. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol., 66: 23-26.
28. MALEC J. 2010b - Sekwencja kambru w profilu Jurkowice-Opatów. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol.,66: 27-29.
29. MARTIN F., DEAN W.T. 1981 - Middle and Upper Cambrian and Lower Ordovician acritarchs from Random Island, eastern Newfoundland. Geol. Surv. Canada, Bull., 343: 1-43.
30. MARTIN F.. DEAN W.T. 1988 - Middle and Upper Cambrian acritarch and trilobite zonation at Manuels River and Random Island, eastern Newfoundland. Geol. Surv. Canada, Bull., 381: 1-91.
31. MASTELLA L., MIZERSKI W. 2002 - Budowa geologiczna jednostki łysogórskiej (Góry Świętokrzyskie) na podstawie analizy zdjęć radarowych. Prz. Geol.,50: 767-772.
32. MIZERSKI W. 1979 - Tectonics of the Łysogóry unit in the Holy Cross Mts. Acta Geol. Pol., 29: 1-38.
33. MIZERSKI W. 1995 - Geotectonic evolution of the Holy Cross Mts, in central Europe. Biul. Państw. Inst. Geol., 372: 1-47.
34. MIZERSKI W. 1998 - Podstawowe problemy tektoniki i tektogenezy utworówpaleozoicznych Gór Świętokrzyskich. Prz. Geol., 46: 337-342.
35. MOCZYDŁOWSKA M. 1998 - Cambrian acritarchs from Upper Silesia, Poland; biochronology and tectonic implications. Fossils and Strata, 30: 1-121.
36. MOLYNEUX S. G. 2009 - Acritarch (marine microphytoplankton) diversity in an Early Ordovician deep-water setting (the Skiddaw Group, northern England): Implications for the relationship between sea-level change and phytoplankton diversity. Palaeogeogr. Palaeoclimatol. Palaeoecol., 275: 59-76.
37. ORŁOWSKI S. 1964 - Kambr środkowy w Górach Świętokrzyskich. Acta Geol. Pol., 14: 547-560.
38. ORŁOWSKI S. 1968a - Upper Cambrian fauna of the Holy Cross Mts. Acta Geol. Pol., 18: 257-291.
39. ORŁOWSKI S. 1968b - Kambr antykliny łysogórskiej Gór Świętokrzyskich. Biul. Geol. UW., 10: 153-218.
40. ORŁOWSKI S. 1975 - Jednostki litostratygraficzne kambru i górnego prekambru Gór Świętokrzyskich. Acta Geol. Pol., 25: 431-448.
41. ORŁOWSKI S., MIZERSKI W. 1995 - Jeszcze raz o budowie geologicznej Góry Wiśniówki (Góry Świętokrzyskie). Prz. Geol., 43: 11-14.
42. PALACIOS T. 2015 - Acritarch assemblages from the Oville and Barrios Formations, northern Spain: A pilot proposal of a Middle Cambrian (Series 3) acritarch biozonation in northwestern Gondwana. Rev. Palaeobot. Palynol., 219: 71-105.
43. PALACIOS T., JENSEN S., BARRS.M., WHITE C.E. 2009 - Acritarchs from the MacLean Brook Formation, south eastern Cape Breton Island, Nova Scotia, Canada: New data on Middle Cambrian-Lower Furongian acritarch zonation. Palaeogeogr., Palaeoclimatol., Palaeoecol., 273:123-141.
44. PARSONS M.G., ANDERSON M.M. 2000 - Acritarch microflora succession from the Late Cambrian and Ordovician (early Tremadoc) of Random Island, eastern Newfoundland, and its comparison to coeval microfloras, particularly those of the East. Am.Assoc. Stratigr. Palynologists, Contribut. Series, 38: 1-123.
45. RIBECAI C., VANGUESTAINE M. 1993 - Latest Middle-Late Cambrian acritarchs from Belgium and northern France. Spec. Pap. Palaeontol., 48: 45-55.
46. SALWA S. 2006 - Wstępna charakterystyka strukturalno-petrograficzna fyllitów z Podmąchocic w regionie łysogórskim Gór Świętokrzyskich. Prz. Geol., 54: 513-520.
47. SALWA S. 2009 - Tektonika skał staropaleozoicznych regionu łysogórskiego Gór Świętokrzyskich. [W:] Ludwikowska-Kędzia M., Wiatrak M. (red.), Znane fakty - nowe interpretacje w geologii i geomorfologii Gór Świętokrzyskich. Mat. Konf., Kielce 2009: 72-74.
48. SAMSONOWICZ J. 1916 - Kambr i kambrosylur Gór Świętokrzyskich. Materiały do geologii Gór Świętokrzyskich. Spraw. TNW, 9: 321-351.
49. SAMSONOWICZ J. 1934 - Objaśnienie arkusza Opatów. Ogólna Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 100 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 1-117.
50. SEDLAK W. 1975 - Some aspects on the stratigraphy and taxonomy of Cambrian fauna on Lysa Góra (the Świętokrzyskie Mountains, Central Poland). [W:] Second symposium international sur les coraux et recife corallines fossils. Paris, September 1975: 42-48.
51. SEDLAK W. 1980 - Cambrian megascopic alga - like forms accompanying Corallicyathida in quartzite beds of Łysa Góra. Acta Palaeont. Pol., 25: 669-670.
52. STUPNICKA E. 1988 - Charakter i geneza dyslokacji świętokrzyskiej. Prz. Geol., 36: 40-46.
53. SZCZEPANIK Z. 1997 - Preliminary results of thermal alteration investigations of the Cambrian acritarchs in the Holy Cross Mts. Geol. Quart., 41: 257-264.
54. SZCZEPANIK Z. 2000 - The Cambrian of the western part of the Pomeranian Caledonides foreland, Peribaltic Syneclise; microfloral evidence. Geol. Quart., 44: 261-273.
55. SZCZEPANIK Z. 2001 - Acritarchs from Cambrian deposits of the southern part of the Łysogóry Unit in the Holy Cross Mountains, Poland. Geol. Quart., 45: 117-130.
56. SZCZEPANIK Z. 2007 - Regionalny gradient paleotermiczny w zapisie palinologicznym starszego paleozoiku i dewonu Gór Świętokrzyskich. [W:] Żylińska A. (red.), XX Konf. Nauk. Paleobiologów i Biostratygrafów PTG, Św. Katarzyna pod Łysicą 10-13 września 2007: 129-132.
57. SZCZEPANIK Z. 2009 - Biostratygrafia akritarchowa kambru świętokrzyskiego-raport wstępny. [W:] Ludwikowska-Kędzia M., Wiatrak M. (red.), Znane fakty - nowe interpretacje w geologii i geomorfologii Gór Świętokrzyskich, Mat. Konf., Kielce 2009: 21-38.
58. SZCZEPANIK Z. 2010 - Succession of the acritarchs assemblages in Cambrian of the Holy Cross Mts. (Central Poland). CIMP Joint Meeting Spores/Pollen and Acritarch Subcomissions, Abstracts. Warsaw, Poland: 70-75.
59. SZCZEPANIK Z. 2014 - Acritarch assemblages in Cambrian mudrocks from the Holy Cross Mountains (Poland) and their stratigraphic significance. Geoshale - Book of Abstracts, Warsaw, Polish Geological Institute - National Research Institute: 82.
60. SZCZEPANIK Z. 2015 - Stratygrafia utworów furongu na podstawie mikroflory akritarchowej. [W:] Pacześna J., Sobień K. (red.), Profile Głęb. Otw. Wiert. Państw. Inst. Geol., 143, Narol IG 1, PIG 2: 76-95.
61. SZCZEPANIK Z., ŻYLIŃSKA A., SALWA S. 2004 - Nowe stanowisko utworów kambru górnego w zachodniej części regionu łysogórskiego Gór Świętokrzyskich. Prz. Geol., 52: 131-134.
62. TOMCZYKOWA E. 1968 - Stratygrafia osadów najwyższego kambru w Górach Świętokrzyskich. Pr. Inst. Geol., 54: 1-85.
63. TRELA W. 2006 - Litostratygrafia ordowiku w Górach Świętokrzyskich. Prz. Geol., 54:622-631.
64. TRELA W., MALEC J., PODHALAŃSKA T., SZCZEPANIKZ. 2015a - Profil litologiczno-stratygraficzny otworu wiertniczego Wilków 1. [W:] Trela W. (red.), Profile Głęb. Otw. Wiert. Państw. Inst. Geol., 147, Wilków 1, DarominIG 1: 14-18.
65. TRELA W., MALEC J., PODHALAŃSKA T., SZCZEPANIKZ. 2015b - Profil litologiczno-stratygraficzny otworu wiertniczego Daromin IG 1. [W:] Trela W. (red.), Profile Głęb. Otw. Wiert. Państw. Inst. Geol., 147, Wilków 1, Daromin IG 1: 19-22.
66. VANGUESTAINE M. 1974 - Especes zonales d’Acritarches du Cambro-Tremadocien de Belgique et de l’Ardenne francaise. Rev. Palaeobot. Palynol., 18: 63-82.
67. VANGUESTAINE M., LEONARD R. 2005 - New biostratigraphic and chronostratigraphic data from the Sautou Formation and adjacent strata (Cambrian, Givonne Inlier, Revin Group, Northern France) and some lithostratigraphic and tectonic implications. Geol. Belg., 8: 131-144.
68. VANGUESTAINE M., VAN LOOY J. 1983 - Acritarches du Cambrien moyen de la vallée de Tcheddir (Haut-Atlas Maroc) dans le cadre d’une nou velle zonation du Cambrien. Ann. Soc. Géol. Belg., 106: 69-85.
69. VOLKOVA N. 1990 - Akritarkhi srednego i verknego kembriya vostoch-noevropejskoy platformy. Nauka, Moskwa: 1-114.
70. VOLKOVA N.A., KIRYANOV V.V. 1995 - Regionalnaya stratigraficheskaya skhema sredne-verhnekembriiskikh otlozhenii vostochno-evropeyskoy platformy. Stratigr. Geol. Correlation, 3: 66-74.
71. WELSCH M. 1986 - Die Acritarchen der hoheren Digermul-Gruppe, Mittelkambrium bis Tremadoc, Ost-Finmark, Nord-Norwegen. Palaeontographica B, 201: 1-109.
72. ZNOSKO J. 1962 - W sprawie nowego nazewnictwa jednostek tektonicznych Gór Świętokrzyskich. Prz. Geol., 9: 455-456.
73. ZNOSKO J. 1988 - O niektórych interpretacjach tektonicznych Gór Świętokrzyskich. Prz. Geol., 36: 597-601.
74. ZNOSKO J. 1996 - Tectonic style of the Early Paleozoic sequences in the Holy Cross Mountains. Geol. Quart., 40: 1-21.
75. ŻYLIŃSKA A. 2001 - Late Cambrian trilobites from the Holy Cross Mountains, Central Poland. Acta Geol. Pol., 51: 333-38.
76. ŻYLIŃSKA A. 2002 - Stratigraphic and biogeographic significance of Late Cambrian trilobites from the Holy Cross Mountains (Central Poland). Acta Geol. Pol., 52: 217-238.
77. ŻYLIŃSKA A., Szczepanik Z. 2002 - Korelacja pomiędzy poziomami akritarchowymi i trylobitowymi w górnym kambrze Gór Świętokrzyskich-wstępne dane. Prz. Geol., 50: 1228-1229.
78. ŻYLIŃSKA A.., Szczepanik Z., SALWA S. 2006 - Cambrian of the Holy Cross Mountains, Poland; biostratigraphy of the Wiśniówka Hill succession. Acta Geol. Pol., 56: 443-461.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-175c1851-ca3d-4979-a5a8-1c417b4299b6