Możliwe źródła zaopatrzenia w paliwo potencjalnych elektrowni jądrowych w Polsce

• Autorzy: Smakowski T. , Wołkowicz S. , Miecznik J. B.

Warianty tytułu

EN

Possible sources of nuclear fuel supply for potential nuclear power plants in Poland

• Konferencja: XXIII Konferencja z cyklu: Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi : Zakopane, 6–8 listopada 2013
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Plany rozwoju energetyki jądrowej w Polsce spowodowały kolejną falę zainteresowania występowaniem rud uranu w Polsce. Obecnie uran nie jest traktowany jako surowiec strategiczny i Polska potencjalnie może go pozyskać na zasadach rynkowych. Stąd też niniejsza analiza geologiczno-gospodarcza wystąpień uranu w Polsce nawiązuje ściśle do aktualnych światowych trendów w geologii i gospodarce uranem. Postępujący rozwój technologii odzysku uranu i nacisk na efektywność ekonomiczną przedsięwzięć górniczo-przeróbczych spowodowały, że zainteresowanie budzą przede wszystkim złoża występujące na powierzchni terenu lub na bardzo małych głębokościach (złoża kalkretowe, w granitach/alaskitach i typu metasomatycznego) nadające się do taniej eksploatacji metodą odkrywkową, złoża typu piaskowcowego nadające się do eksploatacji metodą podziemnego ługowania, występujące do głębokości 500 m, oraz bardzo bogate złoża związane z niezgodnościami proterozoicznymi lub polimetaliczne złoża w brekcjach hematytowych. Dotychczas największymi producentami uranu były Kanada i Australia, ale od 2008 r. największym producentem został Kazachstan, dynamicznie rozwijający produkcję żółtego keku ze złóż w piaskowcach metodą ługowania in situ. Także państwa afrykańskie, przede wszystkim Namibia i Niger, oraz Rosja i Uzbekistan należą do poważnych producentów światowych. Natomiast kraje Europy środkowo-zachodniej, będące w przeszłości ważnymi dostawcami uranu (Francja, b. Czechosłowacja, b. NRD) praktycznie zaprzestały wydobycia na swoim terenie, co było spowodowane wyczerpaniem się zasobów złóż z jednej strony i restrykcyjnymi względami środowiskowymi z drugiej. Wystąpienia uranu w Polsce znane są z dolnoordowickich łupków dictyonemowych obniżenia podlaskiego (typ łupków czarnych) i triasowych piaskowców syneklizy perybałtyckiej (złoża typu piaskowcowego). Głębokość występowania, niskie zawartości (łupki ordowiku), bardzo duża zmienność okruszcowania (piaskowce triasu) powodują, że nie mają one złożowego znaczenia i mogą być klasyfikowane co najwyżej jako wystąpienia rud U o niewielkich zasobach o charakterze prognostycznym lub perspektywicznym, występujące w trudnych warunkach geologiczno-górniczych oraz środowiskowo-krajobrazowych.

EN

The latest plans to develop a nuclear energy industry in Poland led to revival of interest in domestic uranium reserves. However, in the meantime uranium lost its status of a strategic raw material which opened possibilities to import that commodity. This makes it necessary to conduct geological-economic analysis of Polish uranium deposits in close reference to current world trends in development and management of uranium resources. The recent developments in technology ot uranium production and market requirements for economic efficiency of mining operations and processing focus on deposits occurring at the surface or shallow depths (calcrete deposits, those related to granites/alaskites or of the metasomatic type) suitable for inexpensive open-pit mining, deposits of the sandstones type at depths not greater than 500 m and suitable for mining by underground leaching, and very rich deposits related to Proterozoic unconformities or hematite breccias. Canada and Australia had been the main uranium producers until 2008 when the first place has been taken over by Kazakhstan thanks to dynamic growth of its production of yellow cake from sandstone uranium deposits mined by in situ leaching. The other leading producers include Namibia, Niger and some other African countries, as well as Russia and Uzbekistan. In turn, several important suppliers from the past (as e.g. France, former Czechoslovakia or former East Germany) have practically ceased out the production due to exhaustion of economic resources and/or environmental restrictions. In Poland uranium mineralization has been found in Lower Ordovician Dictyonema Shale in the Podlasie Depression (deposit of the black shale type) and Triassic Sandstones in the Peribaltic Syneclise (deposit of the sandstone type). The depth of burial combined with low concentrations of uranium (Ordovician Shale) and very high variability in mineralization (Triassic sandstones) make these deposits uneconomic and classifiable as uranium ore occurrences with limited resources and of prognostic or perspective importance, additionally limited by geological-mining conditions and environmental restrictions.

Słowa kluczowe

PL

geologia gospodarcza; złoża uranu; elektrownia jądrowa; paliwo jądrowe

EN

economic geology; uranium deposits; nuclear power plants; nuclear fuel

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 85
• Strony: 295--307
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz.

Twórcy

autor

Smakowski T.

• Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Wołkowicz S.

• Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Miecznik J. B.

• Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

Bibliografia

• 1, Banaś M., 1965 — Przejawy mineralizacji w metamorfiku Śnieżnika Kłodzkiego. Prace Geol. Komis. Nauk. Geol. PAN w Krakowie, 27, 7-82.
• 2. Dahlkami F.J., 1979 -- Classification of uraniom deposits. Mineralium Deposita, 13.
• 3. Depciuch T., 1968 - Geochemia i geneza koncentracji uranu w górnokarbońskich osadach klastycznych niecki śródsudeckicj. Biul. Inst. Geo1., 214, 75—180.
• 4. Frąckiewicz K., Kiegiel K., Herdzik-Koniecko I., Chajduk E., Zakrzewska-Trznadel G., Wołkowicz S., Chwastowska J., Bartosiewicz I., 2012 - Exstraction of uranium from low-grade Polish ores: dictyonemic shales and sandstones. Nukleonika, vol. 58, nr 4, 451-459.
• 5. Grotek I., Klimuszko E., Wolkowicz S., Miecznik J.B., 2013 — Gcochemistry of organic matter from Lower Ordovician Dictyonema Shale (Podlasie Depression, NE Poland). Mineralogical Magazine, str. 1221.
• 6. Jaskólski S., 1965 — Polimetaliczna mineralizacja tlenkowo-siarczkowa w granitognejsach Gór Izerskich ( Dolny Śląsk ) i jej pochodzenie. Prace Geol. Komis. Nauk Geol. PAN w Krakowie, 43, 7-78.
• 7. Jeliński A., 1965 — Geochemia uranu w granitowym masywie Karkonoszy z uwzględnieniem innych masywów granitoidowych Dolnego Śląska. Biul. Inst Geol., 193, 5-110.
• 8. Jęczalik A., 1970 — Geochemia uranu w uranonośnych węglach kamiennych w Polsce. Biul. Inst. Geol., 224, 103-204.
• 9. Kaniewski J., 2008 - Bezpieczeństwo dostaw paliwa dla elektrowni jądrowych. Postępy Techniki Jądrowej, vol. 51, z. 2, 13-27.
• 10. Kita-Badak M., Badak J., Sałdan M., 1965 — Charakterystyka łupków uranonośnych serii menilitowęj w Karpatach Środkowych. Kwart. Geol., 9, l, 137-156.
• 11. Klementowski R., 2010 -- W cieniu sudeckiego uranu. Kopalnictwo uranu w Polsce w latach 1948-1973. Oddz. IPN we Wrocławiu. Wrocław.
• 12. Klimuszko E., Wolkowicz S., Miccznik J.B., 2013 — Geochemistry of organic matter from Triassic U-bearing sandstones of Peribaltic Syneclise (N Poland). Mineralogical Magazine, str. 1478.
• 13. Landais P., Connan J., I980 — Relation uranium-matiere organique dans deux bassins permiens francais: Lodeve (Herault) et Cerilly-Bourbon-I'Archambault (Allier). Bull. SNEA, 4, 709-757.
• 14. Lis J., Sylwestrzak H., 1977 — O występowaniu rozproszonego uraninitu w granitach Karkonoszy. Prz. Geol. XXV, nr 6, 297-300.
• 15. Lis J., Przeniosło S., 1987 - Badania geologiczno-poszukiwawcze złóż rud uranu w masywie Karkonoszy. CAG Państwowy Instytut Geologiczny, nr arch. 72/83.
• 16. Lis J., Stępniewski M., Sylwestrzak H., 1965 — Branneryt i minerały współwystępujące w żyle kwarcowej z Wpłowej Góry k/Kowar (Sudety). Biul. Inst. Geol., 193, 207-228.
• 17. Miecznik J.B., 1989 — Utwory wyższego silezu i autunu dolnego północno-wschodniego skrzydła depresji śródsudeckiej. Biul. Państw. Inst. Geol., 363, 5-39.
• 18. Miecznik J.B., 1990 — Koncentracje uranu w utworach karbonu górnego i permu depresji śródsudeckiej. Biul. Państw. Inst. Geol., 364, 61-95.
• 19. Miecznik J.B., Strzelecki R., Wołkowicz S., 2011 — Uran w Polsce — historia poszukiwań i perspektywy odkrycia złóż. Przegl. Geol., Vol. 59, nr 10, 688-697.
• 20. Mochnacka K., 1966 -- Minerały kruszcowe polimetalicznego złoża w Kowarach (Dolny Śląsk). Prace Mineralogiczne PAN, 4, 7-71.
• 21. Mochnacka K., 1975 — Mineralizacja skał metamorficznych części Pogórza Izerskiego. Prace Geol. Komis. Nauk Geol. PAN w Krakowie, 89, 7-87.
• 22. Nielubowicz B., Wróblewski T., 1963 — Przyczynek do rozpoznania okruszcowania uranowego w węglach warstw radwanickich na Dolnym Śląsku Kwart. Geol. 7, 1, 114-130.
• 23. OECD-NEA&IAEA 2012 — Uranium 2011: Resources, Production and Demand. 486 str.
• 24. Paulo A., Piestrzyński A., 1991 — Surowce energetyczne. [W:] Materiały do ćwiczeń o złożach i geologii gospodarczej, cz. I, 261-283. Skrypt uczelniany AGH 1270. Wyd. AGH, Kraków.
• 25. Przeniosło S., 1970 -- Geochemia uranu w aluwiach wschodniej części obszaru metamorfiku Lądka i Śnieżnika Kłodzkiego. Biul. Inst. Geol., 224, 205-298.
• 26. Sałdan M., 1965 — Metalogeneza uranu w utworach karbońskich Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Biul. Inst. Geol., 193, 111-169.
• 27. Sałdan M., Strzelecki R., 1980 — Uranium in the Bunter Sediments in the Polish Area. Biul. Inst. Geol., 328.
• 28. Strzelecki R., 1988 - Mineralizacja uranowa utworów środkowego pstrego piaskowca na obszarze syneklizy perybałtyckicj (praca doktorska). CAG Państwowy Instytut Geologiczny.
• 29. Strzelecki R., Wołkowicz S., 2011 -Uran. [W:] Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 3l XII 2009 r. 71-75. PIG-PIB, Warszawa.
• 30. Sylwestrzak H., 1972 - Geochemia uranu w młodopaleozoicznych wulkanitach Dolnego Śląska na tle ogólnego zróżnicowania geochemicznego tych skał. Biul. Inst. Geol., 259, 5-92.
• 31. Uberna J., 1970 - Występowanie uranu w Górach Świętokrzyskich. CAG Państwowy Instytut Geologiczny, nr arch. 4531 /865.
• 32. Wołkowicz S., 1988 - O sedymentacji dolnopermskich łupków walchiowych z Ratna Dolnego (depresja śródsudecka). Przegl. Geol., Vol. 36, nr 4, 214-218.
• 33. Wołkowicz S., 1992 - Geneza mineralizacji uranowej w dolnopermskich łupkach walchiowych (depresja śródsudecka ) na tle wykształcenia litofacjalnego. Prz. Geol., XL, 4, 212-216.
• 34. Zdulski M., 2000 - Źródła do dziejów kopalnictwa uranowego w Polsce. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych. Wyd. DiG, Warszawa.