Age of terrace levels and palaeomeander systems in the light of overestimated radiocarbon datings (the case study of the Dniester River valley, West Ukraine)

• Autorzy: Gębica Piotr , Jacyšyn Andrij
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the Dniester valley within the Halyč-Bukačivci Basin, there are the Late Vistulian terrace, 6.5–5.5 m high (above the riverbed), large palaeomeander from the Late Vistulian decline (Younger Dryas) and two Holocene terraces 4–5 m and 3–4 m high. The results of conventional radiocarbon dating admittedly indicate a consistent and logical arrangement from the oldest dates (13.01–12.45 ka BP) for the Late Vistulian terrace and the large palaeomeander to more and more younger ones (8.6–7.89 ka BP) for the distinguished systems of the Holocene palaeomeanders; however, they are generally significantly older compared with findings from palynological analyses. The overestimation of the age of sediments is much greater for the Subboreal and Subatlantic generations of palaeomeanders than for the Late Vistulian large palaeomeander of the Dniester river. The error of radiocarbon dates may be caused by the admixture of older re-deposited organic material or, more likely in the case of the profiles concerned, by the reservoir effect (hard water effect) associated with the presence of old carbonates. Based on the presented analysis, there is a reasonable supposition that some of the existing radiocarbon dating of the Late Vistulian palaeomeander fills may be significantly overestimated.

Słowa kluczowe

EN

old radiocarbon dates; palaeomeanders; palynological analysis; Dniester River Basin

• Wydawca: Polska Akademia Umiejętności
• Czasopismo: Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 55
• Strony: 99--128
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Gębica Piotr

• Institute of Archaeology, Rzeszów University, Poland

autor

Jacyšyn Andrij

• Department of Geomorphology Ivan Franko Lviv National University, Ukraine

Bibliografia

• Berglund B.E., Ralska-Jasiewiczowa M., 1986. Pollen analysis and pollen diagrams. [in:] Berglund B.E. (ed.), Handbook of Holocene Palaeoecology and Palaeohydrology. New York, 455–484.
• Borisova O., Sidorczuk A., Panin A., 2006. Palaeohydrology of the Seim river basin, Mid-Russian Plain, based on palaeochannel morphology and palynologycal data. Catena 66, 53–73.
• Folk R.L., Ward W.C., 1957. Brazos river bar, a study in the significance of grain-si size parameters. Journal of Sedimentary Petrology 29, 3–27.
• Gerlach T., Gębica P., Szczepanek K., Nalepka D., Walanus A., 2019. Origin and evolution of basins in the eastern part of Jasło-Sanok Depression (Polish Carpathians) in the Late Vistulian and Holocene. Studia Quaternaria 36, 2, 171–194.
• Gębica P., Jacyšyn A. 2013. Geomorphological description of the study area [in:] K. Harmata, J. Machnik, M. Rybicka (eds.), Natural environment and man on the upper Dnister – region of the Halyč-Bukačivci Basin- in prehistory and early Mediaeval period. Prace Komisji Prehistorii Karpat PAU 6, 17–38.
• Gębica P., Szczepanek K., Wieczorek D., 2009. Late Vistulian alluvial filling in the San river valley in the Carpathian Foreland (north of Jarosław town). Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 43, 39–61.
• Gębica P., Jacyszyn A., Krąpiec M., Budek A., Czumak N., Starkel L., Andrejczuk W., Ridush B., 2016. Stratigraphy of alluvia and phases of the Holocene floods in the valleys of Eastern Carpathians foreland. Quaternary International 415, 55–66.
• Gębica P., Czopek S., Michno A., Sobucki M., Superson S., Wacnik A., Kołaczek P., Klimek M., 2017. Ewolucja doliny Sanu w rejonie Stubna – Nakła (Kotlina Sandomierska) w późnym vistulianie i holocenie – wstępne wyniki. [in:] M. Dłużewski, E. Rojan, E. Smolska, I. Tsermegas (eds.), XI Zjazd Geomorfologów Polskich. Naturalne i antropogeniczne uwarunkowania rozwoju rzeźby, Warszawa 13–15 IX 2017. SGP, WGiSR Uniwersytet Warszawski, Warszawa, 56–57.
• Harmata K., Machnik J., Rybicka M., (eds.), 2013a. Natural environment and man on the Upper Dnister- region of the Halyč-Bukačivci Basin – in prehistory and early Mediaeval period. Prace Komisji Prehistorii PAU 6, 1–349.
• Harmata K., Madeja J., Kołaczek P., 2013b. The locality Łuka – palinological analysis. [in:] K. Harmata, J. Machnik, M. Rybicka (eds.), Natural environment and man on the upper Dnister – region of the Halyč-Bukačivci Basin- in prehistory and early Mediaeval period. Prace Komisji Prehistorii Karpat PAU 6, 42–49.
• Harmata K., Szczepanek K., Cywa K., Madeja J., Kołaczek P., 2013c. The locality Čvitova – palinological analysis. [in:] K. Harmata, J. Machnik, M. Rybicka (eds.), Natural environment and man on the upper Dnister – region of the Halyč-Bukačivci Basin- in Prehistory and Early Mediaeval Period. Prace Komisji Prehistorii Karpat PAu 6, 49–62.
• Huhmann M., Brückner H., 2002. Holocene terraces of the upper Dnister. Fluvial morphodynamics as a reaction to climate change and human impact. Zeitschrift für Geomorphologie N.F. (Suppl.) 27, 67–80.
• Kalicki T., 2006. Zapis zmian klimatu oraz działalności człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolucji dolin środkowoeuropejskich. Prace Geograficzne IGiPZ PAN 204, 1–348.
• Kalinovyč N., 2013. The locality Žuriv – palynological analysis. [in:] K. Harmata, J. Machnik, M. Rybicka (eds.), Natural environment and man on the upper Dnister – region of the HalyčBukačivci Basin- in Prehistory and Early Mediaeval Period. Prace Komisji Prehistorii Karpat PAu 6, 62–67.
• Kalinovyč N., Budek A., Starkel L., 2006. Peat-bog in the Bystrycia river valley near Ozerne (now Łuka) [in:] K. Harmata, J. Machnik, L. Starkel (eds.), Environment and man at the Carpathian Foreland in the upper Dnister catchment from Neolithic to early Medieval period. Prace Komisji Prehistorii Karpat PAU 3, 44–51.
• Kasse C., Bohncke S.J.P, Vandenberghe J., Gabris G., 2010. Fluvial style changes during the last glacial-interglacial transition in the middle Tisza valley (Hungary). Proceedings of the Geologists’ Association 121, 180–194.
• Kasse C., Hoek W.Z., Bohncke S.J.P., Konert M., Weijers J.W.H., Cassee M.L., Van der Zee R.M., 2005. Late Glacial fluvial response of the Niers-Rhine (western Germany) to climate and vegetation change. Journal of Quaternary Science 20, 4, 377–394.
• Klimek K., Łanczont M., Bałaga K., 1997. Późnovistuliańskie i holoceńskie wypełnienie paleomeandru Sanu koło Stubna. [in:] Seminarium terenowe „Glacjał i peryglacjał Kotliny Sandomierskiej i przedgórza Karpat w okolicy Przemyśla”, Krasiczyn 22–24 IX 1997. 60–71.
• Kołaczek P., Gałka M., Apolinarska K., Gębica P., Superson S., Michno A., Harmata K., Szczepanek K., Płóciennik M., Gąsiorowski M., Karpińska-Kołaczek M., 2017. Lost in dating – Problems with the absolute chronologies and sedimentation rates of Late Glacial and Early Holocene oxbow lake deposits in Central Europe. Quaternary Geochronology 41, 187–201.
• Kozarski S., Gonera P., Antczak B., 1988. Valley floor development and palaeohydrological changes: The Late Vistulian and Holocene history of the Warta River (Poland). [in:] G. Lang, C. Schlüchter (eds.), Lake, Mire and River Environments, Balkema, Rotterdam, 185–203.
• Kravčuk J., 1998. Geomorfologia Przedkarpacia. Mercator, Lviv.
• Machnik J., Pawliw D., Petehyrycz W., 2013. Results of archaeological survey in the area of palynologically examined peat bogs in Luka and Čvitova, Kaluš district, on the upper Dnister. [in:] K. Harmata, J. Machnik, M. Rybicka (eds.), Natural Environment and man on the upper Dnister – region of the Halyč-Bukačivci basin – in prehistory and early Mediaeval period. Prace Komisji Prehistorii Karpat PAU 6, 106–113.
• Okuniewska I., Tobolski K., 1981. Wstępne wyniki badań paleobotanicznych z dwóch paleomeandrów w dolinie Warty koło Poznania. Badania Fizjograficzne Nad Polską Zachodnią, seria A, Geogr. Fiz. 31, 149–160.
• Reimer P.J., Bard E., Bayliss A., Beck J.W., Blackwell P.G., Ramsey C.B., Buck C.E., Cheng H., Edwards R.L., Friedrich M., Grootes P.M., Guilderson T.P., Haflidason H., Hajdas I., Hatté C., Heaton T.J., Hoffmann D.L., Hogg A.G., Hughen K.A., Kaiser K.F., Kromer B., Manning S.W., Niu M., Reimer R.W., Richards D.A., Scot E.M., Southon J.R., Staff R.A., Turney C.S.M., van der Plicht J., 2013. IntCal13 and Marine13 radiocarbon age calibration curves 0–50,000 Years cal BP. Radiocarbon 55, 1869–1887.
• Schroeder M., 2019. The history of European hemp cultivation. Dissertations in Geology at Lund University, Bachelor’s thesis, no 567, Department of Geology, Lund University.
• Starkel L., (ed.), 1981. The evolution of the Wisłoka valley near Dębica during the Late Glacial and Holocene. Folia Quaternaria 53, 1–91.
• Starkel L., 2002. Younger Dryas – Preboreal transition documented in the fluvial environment of Polish rivers. Global and Planetary Change 35, 157–167.
• Starkel L., 2014. O niektórych prawidłowościach rozwoju rzeźby gór i ich przedpoli (na przykładzie wybranych gór Eurazji. Sedno Wydawnictwo Akademickie, Instytut Geografii i PZ PAN, Warszawa.
• Starkel L., Granoszewski W., 1995. The Younger Dryas paleomeander of the Wisłoka river at Wola Żyrakowska near Dębica. [in:] Evolution of the Vistula river valley during the last 15,000 years. Part V. Geographical Studies, Special Issue 8, 91–100.
• Szczepanek K., 2001. Anthropogenic vegetation changes in the region of the Dukla Pass, the Lower Beskid Mountains. Prace Komisji Prehistorii Karpat PAU 2, 171–182.
• Walanus A., Goslar T., 2009. Datowanie radiowęglowe. Wydawnictwo AGH, Kraków.
• Wójcicki K., 2013. Osady biogeniczne w środowisku depozycyjnym starorzeczy (warunki akumulacji i wymowa paleośrodowiskowa na przykładach z dorzecza górnej Odry. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• www.adamwalnus.pl/datowanie/p7.html

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).