Sukcesja pyłkowa z profilu Czarnucha (Równina Augustowska) i jej znaczenie dla stratygrafii dolnego plejstocenu północno-wschodniej Polski

• Autorzy: Winter H.

Warianty tytułu

EN

A pollen succession from the Czarnucha section (Augustów Plaine) and its significance for the Lower Pleistocene stratigraphy of northeastern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Metodą analizy pyłkowej zbadano serię osadów z głębokości 93,10-126,00 m z profilu wiertniczego Czarnucha. W sukcesji pyłkowej wyróżniono 26 lokalnych poziomów pyłkowych L PAZ, które stanowią podstawę do rozważań palinostratygraficznych oraz pozwalają na odtworzenie historii roślinności. Zapis sukcesji dokumentuje dwa ciepłe okresy - interglacjały i poziomy z florą pyłkową reprezentującą zlodowacenie/ochłodzenie. Starszy interglacjał obrazuje schyłek sukcesji z dominacją borealnej flory pyłkowej i udziałem Azolla filiculoides Lam. foss. W młodszym pojawia się pyłek Carpinus i zarejestrowany jest rozwój lasów liściastych z udziałem Ulmus, Acer, Fraxinus i Corylus. W okresie chłodnym rozdzielającym interglacjały wyraźnie zaznacza się flora pyłkowa charakteryzująca ciepły interstadiał. Sukcesja pyłkowa z Czarnuchy i jej charakterystyczne cechy pozwalają na jej korelację z sukcesją augustowską.

EN

Palynological analysis was used to study deposits in the Czarnucha section at the depth of 93.10-126.00 m, where 26 Local Pollen Assemblage Zones (L PAZ) have been distinguished within the pollen succession. The zones are a basis for palynostratigraphic considerations and allow for a reconstruction of the vegetation history. The pollen succession recorded in this section provides an evidence of two warm interglacial periods and a number of horizons with pollen flora suggesting a glacial age. The older warm interglacial illustrates a decline of the succession with dominant boreal pollen flora and the presence ofAzolla filiculoides Lam. foss. The younger warm period is characterized by the occurrence of Carpinus and the development of deciduous forests with abundant Ulmus, Acer, Fraxinus and Corylus. In the cool interval separating the interglacials, a pollen flora typical of a warm interstadial is observed. The Czarnucha pollen succession and its characteristics allow for a correlation with the Augustów succession.

Słowa kluczowe

PL

analiza pyłkowa; sukcesja augustowska; palinostratygrafia; Równina Augustowska

EN

pollen analysis; Augustów succession; palynostratigraphy; Augustów Plain

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2009
• Tom: nr 435
• Strony: 109--119
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., rys., 1 tabl.

Twórcy

autor

Winter H.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• [1] ANDERSEN S.TH., 1961 — Vegetation and its environment in Denmark in the Early Wieschelian Glacial (last Glacial). Danm. Geol. Unders., 2 ser., 75: 1-175.
• [2] BER A., 2000 — Plejstocen Polski północno-wschodniej w nawiązaniu do głębszego podłoża i obszarów sąsiednich. Pr. Państw. Inst. Geol., 170.
• [3] BER A., 2009 — Litologia i sytuacja geologiczna osadów interglacjału augustowskiego z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska). Biul. Państw. Inst. Geol. , 345: 3-22.
• [4] BER A., JANCZYK-KOPIKOWA Z., KRZYSZKOWSKI D., 1998 — A new interglacial stage in Poland (Augustovian) and the problem of the age of the oldest Pleistocene till. Quatern. Sc. Rev., 17: 761-773.
• [5] ERDTMAN G., 1960 — The acetolysis method. Svensk Botan. Tidrsks., 54, 4: 561-564.
• [6] GORETSKY G.I., GURSKIJ B.N., JELOWICZEWA Y.A. K., WIELICZKIEWICZ F.YU., DROMASHKO C.G., NAZAROV V.I., ZUBOVICH S.H.,1987 —Nizhninsky Rov, stratotipicheskii razrez shlovsk vo mezhlednikovya. Belorus. Nauka i Technika, Mińsk.
• [7] GRANOSZEWSKI W., 2003 — Late Pleistocene vegetation history and climatic changes at Horoszki Duże, Eastern Poland: a palaeobotanical study. Acta Palaeobot., Suppl., 4:1-96.
• [8] IVERSEN J., 1954 — The late glacial flora of Denmark and its relation to climate and soil. Danm. Geol. Unders., 2, 80: 87-119.
• [9] JANCZYK-KOPIKOWA Z.,1985 — Orzeczenie dotyczące próbek z miejscowości Gawrych Ruda i Zielone Królewskie, ark. Suwałki. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [10] JANCZYK-KOPIKOWA Z., 1987 — Uwagi na temat palinostratygrafii czwartorzędu. Kwart. Geol., 31: 155-162.
• [11] JANCZYK-KOPIKOWA Z., 1991 — Problemy palinostratygrafii glacjalnego plejstocenu Polski z uwzględnieniem wyników analizy pyłkowej osadów interglacjalnych z Besiekierza (środkowa Polska). Ann. Univ. MC-S., sect. B, 46: 111-128, supl. I.
• [12] JANCZYK-KOPIKOWA Z., 1996 — Ciepłe okresy w mezoplejstocenie północno-wschodniej Polski. Biul. Państw. Inst. Geol., 373: 49-66.
• [13] JANCZYK-KOPIKOWA Z., 2009 — Analiza pyłkowa międzymorenowych osadów z profilu Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie, północno-wschodnia Polska). Biul. Państw. Inst. Geol., 435: 37-46.
• [14] JEŁOWICZEWA J.K., 2001 — Ewolucja prirodnoj sredy antropogena Belarusi. Mińsk.
• [15] KHURSEVICH G., NITA M., BER A., SANKO A., FEDENYA S., 2004 — Palaeoenvironmental and climatic changes during the Early Pleistocene recorded in the lacustrine-boggy-fluvial sediments at Komorniki, NE Poland. W: Reconstruction of Quaternary palaeoclimate and palaeoenvironments and their abrupt changes (red. H. Winter, J. Przasnyska). Abstracts and field trip guide-book: 11-13. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [16] KONDRATIENE O., 1996 — Sratigrafija i paleografija kwatera Litwy po paleobotaniczeskim dannym. Academia, Wilno.
• [17] KUSZELL T., 1997 — Palinostratygrafia osadów interglacjału eemskiego i wczesnego vistulianu w południowej Wielkopolsce i na Dolnym Śląsku. Acta Univ. Wratisl. Pr. Geol. Miner., 60: 1-70.
• [18] LISICKI S, 2009 — Paleośrodowisko sedymentacji osadów między- morenowych z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnu- cha (Równina Augustowska), północno-wschodnia Polska. Biul. Państw. Inst. Geol., 435: 47-56.
• [19] LISICKI S., WINTER H., 1994 — Rewizja pozycji stratygraficznej osadów dolnego i środkowego plejstocenu północno-wschodniej Polski. Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. T. 4, Ser. Geogr., 68: 259-283.
• [20] MAMAKOWA K., 1989 — Late Middle Polish Glaciation, Eemian and Early Vistulian vegetation at Imbramowice near Wrocław and the pollen stratigraphy of this part of the Pleistocene of Poland. Acta Palaeobot., 29, 1: 11-176.
• [21] MAMAKOWA K., RYLOVA T.B., 2007 — The interglacial from Korchevo in Belarus in the light of new paleobotanical studies. Ącta Paleobot., 47, 2: 245-453.
• [22] PIDEK I.A., 2003 — Mesopleistocene vegetation history in the northern foreland of the Lublin Upland based on palaeobotanical studies of the profiles from Zdany and Brus sites. Maria Curie-Skłodowska Univ. Press., Lublin.
• [23] STACHOWICZ-RYBKA R., 2009 - Stratygrafia makroszczątków roślin ze stanowiska Czarnucha (Równina Augustowska, północno-wschodnia Polska). Biul. Państw. Inst. Geol., 435: 97-108.
• [24] SZAFER W., 1953 - Stratygrafia plejstocenu w Polsce na podstawie florystycznej. Rocz. Pol. Tow. Geol., 22, 1: 1-99.
• [25] TOBOLSKI K., 1976 — Przemiany klimatyczno-ekologiczne w okresie czwartorzędu a problem zmian we florze. Phytocenosis, 5, 3/4: 187-197.
• [26] TOMANEK J., 1994 — Botanika leśna. PWRiL, Warszawa.
• [27] WIELICZKIEWICZ F.Ju., 1986 — O rannieplejstocenowoj mieżliednikowoj florie razrieza Korczewo na nowogrudskoj wozwyszennosti. Dokłady Akademii Nauk, 30, 3: 255-258.
• [28] VELICHKEVICH [WIELICZKIEWICZ] F.Yu., KHURSEVICH G.K., RYLOVA T.B., LITVINYUK G.I., 1997 —K stratigrafii srednevo pleystosenaBelarusi. Stratigrafiya. Geologicheskaya korrelyatsiya, 5, 4: 68-84.
• [29] WINTER H., 1999 — Opracowanie dotyczące wyników analizy palinologicznej próbek z wiercenia Czarnucha, Domuraty i Cisów – ark. Sztabin. Arch. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [30] WINTER H., 2001— Nowe stanowisko interglacjału augustowskiego w północno-wschodniej Polsce. UAM, Ser. Geogr., 64: 439-450.
• [31] WINTER H., 2003 — Analiza palinologiczna jako podstawa do odtworzenia roślinności i klimatu interglacjału augustowskiego i interstadiału z Domurat. W: I Polska Konferencja Paleobotaniki Czwartorzędu, Białowieża 22-24 maja: 60-61. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [32] WINTER H., 2004 — Climatic variability and reconstruction of palaeoenvironments inferred from early Pleistocene long pollen sequences (north-eastern Poland). W: Reconstruction of Quaternary palaeoclimate and palaeoenvironments and their abrupt changes (red. H. Winter, J. Przasnyska). 29 september 2 october, Białowieża. Abstracts and field trip guide-book: 44-45. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [33] WINTER H., 2008 — Zapis palinologiczny zmian roślinności i klimatu interglacjału augustowskiego w profilu Żarnowo (Równina Augustowska, północno-wschodnia Polska). Prz. Geol., 56, 11: 1011-1018.
• [34] WINTER H., JANCZYK-KOPIKOWA Z., 2006 — Zapis palinologiczny sukcesji augustowskiej w profilach Polski północno-wschodniej. Pr. Komisji Paleogeografii PAU, 4: 103-109.
• [35] ZAGWIJN W., 1961 — Vegetation, climate and radiocarbon datings in the Late Pleistocene of the Netherlands. Eemian and Early Wischelian. Mem. Geol. Found Netherl. N 5.,14:15-45.
• [36] ZAGWIJN W.H.,1985 — An outline of the Quaternary stratigraphy of the Netherlands. Geologie en Mijnbouw, 64: 17-24.
• [37] ZAGWIJN W.H.,1996 — The Cromerian Complex Stage of the Netherlands and correlation with other areas in Europe. W: The Early Middle Pleistocene in Europe (red. C. Turner): 145-180. Balkema, Rotterdam.
• [38] ZAGWIJN W.H., VAN MONTFRANS H.M. , ZANDSTRA J.G., 1971 — Subdivision of the Cromerian in the Netherlands, pollenanalysis, palaeomagnetism and sedimentary petrology. Geologie en Mijnbouw, 50: 41-58.