Palynology of Late Pleistocene varved clays from ice-dammed lakes at Lębork and Złocieniec (north-western Poland) - preliminary results

• Autorzy: Gedl Przemysław

Identyfikatory

DOI

10.2478/v10118-011-0004-7

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Samples collected from Late Pleistocene varved clays of the Vistulian (Weichselian) glaciation exposed at Lębork and Złocieniec (Gardno and Pomeranian phases, respectively) yielded palynological contents that are related to the different lithologies composing the varves. The dark-coloured clay units contain very small amounts of palynological material. The lighter-coloured, much thicker coarser units yielded large amounts of organic particles consisting of predominantly palynodebris of terrestrial plants, sporomorphs and aquatic palynomorphs. The latter include fresh-water and marine phytoplankton. All particles were presumably washed out from the pre-Quaternary basement or from erratic material. This is indicated by the dinoflagellate-cyst assemblages, which represent Cretaceous and Palaeogene taxa. The large amounts of organic particles in the light-coloured layers indicate high-energy meltwaters streams, which washed them out, transported them and deposited them in ice-dammed lakes. The barren layers and those with lower amounts of organic particles were deposited during calm, presumably winter, periods, when the energy of the meltwater streams was much lower.

Słowa kluczowe

EN

palynology; varved clays; palaeoenvironment; Weichselian; Pleistocene; NW Poland

PL

analiza pyłkowa; iły warwowe; paleośrodowisko; plejstocen; Polska północna

• Wydawca: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Instytut Geologii
• Czasopismo: Geologos
• Rocznik: 2011
• Tom: Vol. 17, No. 1
• Strony: 49--59
• Opis fizyczny: Bibliogr. 40 poz.

Twórcy

autor

Gedl Przemysław

• Institute of Geological Sciences, Polish Academy of Sciences, Senacka 1, 31-002 Kraków, Poland

Bibliografia

• Batten, D.J., 1996a. Colonial Chlorococcales. [In:] J. Jansonius & D.C. McGregor (Eds): Palynology: principles and applications 1, 191-203. American Association of Stratigraphic Palynologists Foundation, Dallas, Texas.
• Batten, D.J., 1996b. Palynofacies and palaeoenvironmental interpretation. [In:] J. Jansonius & D.C. McGregor (Eds): Palynology: principles and applications 3, 1011-1064. American Association of Stratigraphic Palynologists Foundation, Dallas, Texas.
• Batten, D.J. & Grenfell, H.R., 1996. Botryococcus. [In:] J. Jansonius & D.C. McGregor (Eds): Palynology: principles and applications 1, 205-214. American Association of Stratigraphic Palynologists Foundation, Dallas, Texas.
• Bradley, W.H., 1931. Non-glacial marine varves. American Journal of Science 22, 318-330.
• Brauer, A., Endres, C. & Negendank, J.F.W., 1999. Lateglacial calendar year chronology based on annually laminated sediments from Lake Meerfelder Maar, Germany. Quaternary International 61, 17-25.
• Brodzikowski, K. & Van Loon, A.J., 1991. Glacigenic sediments. Developments in Sedimentology (Elsevier, Amsterdam) 49, 674 pp.
• Calvert, S.E., 1966. Origin of diatom-rich, varved sediments from the Gulf of California. Journal of Geology 74, 546-565.
• Cieśliński, S. & Jaśkowiak, M. 1973a. Kreda dolna. Synekliza perybałtycka i wyniesienie mazursko-suwalskie. Alb [Lower Cretaceous. The peri-Baltic Syneclise and the Mazury-Suwałki Elevation. Albian]. [In:] S. Sokołowski (Ed.): Budowa geologiczna Polski, Vol. I: Stratygrafia, Part 2: Mezozoik, 551-552.
• Cieśliński, S. & Jaśkowiak, M. 1973b. Kreda górna. Niecka szczecińska i monoklina przedsudecka [Upper Cretaceous. The Szczecin Trough and Fore-Sudetic Monocline]. [In:] S. Sokołowski (Ed.): Budowa geologiczna Polski, Vol. I: Stratygrafia, Part 2: Mezozoik, 586-592.
• Cieśliński, S. & Wyrwicka, K., 1973. Osady kredy górnej w krach lodowcowych [Upper Cretaceous rocks in the ice-drift blocks]. [In:] S. Sokołowski (Ed.): Budowa geologiczna Polski, Vol. I: Stratygrafia, Part 2: Mezozoik, 640-644.
• Costa, L.I. & Davey, R.J., 1992. Dinoflagellate cysts of the Cretaceous System. [In:] A.J. Powell (Ed.): A stratigraphic index of dinoflagellate cysts. Chapman & Hall, London, 99-153.
• De Geer, G., 1912. A geochronology of the last 12,000 years. 11th Congres Géologique Internationale, Comptes Rendues, (Stockholm 1910), 241-253.
• Fedorowicz, S., Rosa, B. & Sylwestrzak, J., 1985. Wiek TL moren gardzieńskich [TL age of the Gardno Phase end moraines]. [In:] Sympozjum Paleogeografia Niziny Gardzieńsko-Łebskiej. Gdańsk.
• Goslar, T., Bałaga, K., Arnold, M., Tisnerat, N., Starnawska, E., Kuźniarski, N., Chróst, L., Walanus, A. & Więckowski, K., 1999. Climate-related variations in the composition of the Lateglacial and Early Holocene sediments of Lake Perespilno (eastern Poland). Quaternary Science Reviews 18, 899-911.
• Górska, M., 2006. Wybrane cechy teksturalne glin lodowcowych i osadów wodnolodowcowych fazy pomorskiej północno-wschodnich Niemiec [Some textural features of till and fluvioglacial deposits of the Pomeranian Phase in north-eastern Germany]. Przegląd Geograficzny 78, 69-89.
• Grabowska, I., 1996a. Gromada Chlorophyta [Division Chlorophyta]. [In:] L. Malinowska & M. Piwocki (Eds): Budowa geologiczna Polski, Vol. III: Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, Part 3a: Kenozoik, Trzeciorzęd, 1: Paleogen, 387-391.
• Grabowska, I. 1996b. Incertae sedes. [In:] L. Malinowska & M. Piwocki (Eds): Budowa geologiczna Polski, Vol. III: Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, Part 3a: Kenozoik, Trzeciorzęd, 1:Paleogen, 391-392.
• Grabowska, I., 1996c. Chlorophyta. [In:] L. Malinowska & M. Piwocki (Eds): Budowa geologiczna Polski, Vol. III: Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, Part 3a: Kenozoik, Trzeciorzęd, 2: Neogen, 774-778.
• Grabowska, I. & Ważyńska, H., 1997. Badania palinologiczne i fitoplanktonowe osadów trzeciorzędowych Pobrzeża Gdańskiego i z Bałtyku [Palynological and phytoplankton studies of Tertiary deposits of the Gdańsk Coast and the Baltic Sea]. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 375, 5-41.
• Karczewski, A., 1985. Typy morfogenetyczne form strefy marginalnej fazy pomorskiej w obszarze tzw. Lobu Parsęty na Pojezierzu Szczecineckim [Morphogenetic types of the glaciomarginal forms of the Pomeranian Phase at the Parsęta Lobe extent in the Szczecinek Lake District]. Sprawozdania PTPN 101, 29-32.
• Kozarski, S., 1986. Skale czasu, a rytm zdarzeń geomorfologicznych Vistulianu na Niżu Polskim [Timescales and the rhythm of Vistulian geomorphic events in the Polish Lowland]. Czasopismo Geograficzne 62, 2-6.
• Lindner, L., 1984. An outline of Pleistocene chronostratigraphy in Poland. Acta Geologica Polonica 34, 27-49.
• Lindner, L., 1999. Plejstocen [Pleistocene]. [In:] L. Lindner (ed.), Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. Wydawnictwo PAE, Warszawa, p. 466-613.
• Marks, L., 2005. Pleistocene glacial limits in the territory of Poland. Przegląd Geologiczny 53, 989-993.
• Merkt, J. & Müller, H., 1999. Varve chronology and palynology of the Late Glacial in Northwest Germany from lacustrine sediments of Hämelsee in Lower Saxony. Quaternary International 61, 41-59.
• Merta, T., 1978. Extraglacial varved deposits of the Warsaw ice-dammed lake (younger Pleistocene), Mazovia Lowland, central Poland. Acta Geologica Polonica 28, 241-272.
• Merta, T., 1980. Arthropod and mollusk traces in varved clays of central Poland. Acta Geologica Polonica 30, 165-173.
• Merta, T., 1986. Varve sedimentation in extraglacial ice-dammed lakes. Acta Geologica Polonica 36, 325-336.
• Morawski, W., 1989. Morfogeneza Niziny Łebskiej i Pradoliny Łeby między Lęborkiem a Łebą [Morphogenesis of the Łeba Lowland and the Łeba Pradolina between Lębork and Łeba]. Studia i Materiały Oceanologiczne 56, 163-170.
• Morawski, W., 1990. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski, 1:50 000, arkusz Lębork [Explanation to Geological Map of Poland, 1:50 000, sheet Lębork]. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 80 pp.
• Morawski, W., 1998. Late Glacial Lębork ice-dam lake. INQUA Commission on Glaciation, Field symposium on glacial geology at the Baltic Sea coast in northern Poland, Excursion guide, 87-88.
• Paluszkiewicz, Re., 2004. Warunki sedymentacji osadów rytmicznie warstwowanych w zastoisku złocienieckim na Pojezierzu Drawskim [Depositional conditions of rhythmically stratified sediments from the Złocieniec proglacial lake in the Drawsko Lakeland]. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej 34, 101 pp.
• Paluszkiewicz, Re., 2010. Stanowisko 6: Złocieniec. Zastoisko złocienieckie [Site 6: Złocieniec. Złocieniec ice-dammed lake]. [In:] J. Rotnicka, W. Szczeciński, K. Skolasińska, R. Jagodziński & J. Jasiewicz (Eds): Teraźniejszość kluczem do przeszłości: współczesne procesy sedymentacyjne i ich zapis kopalny. IV Polska Konferencja Sedymentologiczna (POKOS’4), (Smołdzino 21-26.06.2010), Streszczenia referatów i posterów, Przewodnik do wycieczek, 185-187.
• Paluszkiewicz, Ry., 2008. Cechy osadów pyrzyckiego zbiornika glacilimnicznego jako wyraz zmieniających się warunków środowiska depozycyjnego [Features of the Pyrzyce glacilacustrine deposits as a result of variable conditions of the sedimentary environment]. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej 38, 160 pp.
• Piwocki, M., 2004. Paleogen [Palaeogene]. [In:] T.M. Peryt & M. Piwocki (Eds): Budowa geologiczna Polski, Vol I: Stratygrafia. Part 3a: Kenozoik, Paleogen, Neogen. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 22-71.
• Rachlewicz, G., 2010. Stanowisko 1: Lębork. Zastoisko lęborskie [Site 1: Lębork. Lębork ice-dammed lake]. [In:] J. Rotnicka, W. Szczuciński, K. Skolasińska, R. Jagodziński & J. Jasiewicz (Eds): Teraźniejszość kluczem do przeszłości: współczesne procesy sedymentacyjne i ich zapis kopalny. IV Polska Konferencja Sedymentologiczna, 175-176.
• Ralska-Jasiewiczowa, M., Goslar, T., Różański, K., Wacnik, A., Czernik, J. & Chróst, L., 2003. Very fast environmental changes at the Pleistocene/Holocene boundary, recorded in laminated sediments of Lake Gościąż, Poland. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 193, 225-247.
• Stokes, W.L., 1964. Eolian varving in the Colorado Plateau. Journal of Sedimentary Petrology 34, 429-432.
• Stover, L.E., Brinkhuis, H., Damassa, S.P., de Verteuil, L., Helby, R.J., Monteil, E., Partridge, A.D., Powell, A.J., Riding, J.B., Smelror, M. & Williams, G.L., 1996. Mesozoic-Tertiary dinoflagellates, acritarchs and prasinophytes. [In:] J. Jansonius & D.C. McGregor (Eds): Palynology: principles and applications 2, 641-750. American Association of Stratigraphic Palynologist Foundation, Dallas, Texas.
• Tyson, R.V., 1987.The genesis and palynofacies characteristics of marine petroleum source rocks. [In:] J. Brooks & A.J. Fleet (Eds): Marine petroleum source rocks. Geological Society, London, Special Publication 26, 47-67.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).