XIX-wieczne kompendium wiedzy o chorobach zakaźnych Patologia i terapia szczegółowa - pierwszy podręcznik w polskim tłumaczeniu

• Autorzy: Urbanek Bożena , Sobolewski Jarosław

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.23.047.18789

Warianty tytułu

EN

A 19th-century compendium on infectious diseases: Patologia i terapia szczegółowa (‘Pathology and Detailed Therapy’) - the first textbook in Polish translation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The development of medical sciences in the 19th c. forced contemporary medical doctors to constantly improve their knowledge. The easiest way was to acquaint oneself with current problems presented in medical periodicals and book publications. Most of them were addressed to researchers. A deficit of such literature was observed in the further education for physicians practising in the provincial areas. In the partitioned areas, doctors relied on books written in German or French. This article presents the first Polish translation of the three-volume work titled Patologia i terapia szczegółowa (‘Pathology and Detailed Therapy’) and discusses the thematic focus of this publication. The three-volume edition initiated the process of developing Polish contributions in this field, heralded by the first entirely Polish textbook published in 1900 by Władysław Biegański titled Wykład o chorobach zaraźliwych, ostrych (‘Lecture on contagious, acute diseases’).

Słowa kluczowe

PL

historia chorób zakaźnych; podręczniki medyczne; historia publikacji medycznych

EN

history of infectious diseases; medical textbooks; history of medical publications

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2023
• Tom: T. 68, nr 4
• Strony: 153--163
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz.

Twórcy

autor

Urbanek Bożena

• Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN

• https://orcid.org/0000-0002-4526-6887

autor

Sobolewski Jarosław

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/0000-0002-0044-6956

Bibliografia

• Źródła
• Konopka S., Polska bibliografia lekarska dziewiętnastego wieku 1801-1900, t. 2, Warszawa 1975.
• Biegański W., Wykład o chorobach zaraźliwych, ostrych, t. 1, Częstochowa 1900.
• Cholera jej dawniejsze epidemie u nas. Przyczyny, objawy, zapobieganie i leczenie, oprac. B. Dzierżanowski, O. Hewelke, W. Janowski, J. Zawadzdki, Warszawa 1892.
• Patologia i terapia szczegółowa, t. 1, choroby zaraźliwe ostre, tłum. H. Łuczkiewicz, Warszawa 1875.
• Patologia i terapia szczegółowa, t. 2, choroby zakaźne, tłum. W. Kosmowski, Warszawa 1876.
• Patologia i terapia szczegółowa, t. 3, choroby zaraźliwe, chroniczne, tłum. L. Pogorzelski, Warszawa 1875.
• Wyszyński J., Tasiemiec (Taenia solium, soliter), [w:] Encyklopedyja powszechna, t. 22, red. S. Orgelbrand, Warszawa 1866, s. 158-160.
• Literatura przedmiotu
• Biographisches Lexikon der hervorragend Ärzte aller Zeiten und Völker, red. A. Hirsch, München, Berlin 1962.
• Biographisches Lexikon hervorragender Ärzte der letzten fünfzig Jahre, red. A. Hirsch, München, Berlin 1962.
• Boruc A., Katalogi księgarskie i wydawnicze drugiej połowy XIX w jako źródło informacji o książce. Wiek XIX, „Rocznik Towarzystwa Literackiego im Adama Mickiewicza” 2012, r. 5, nr 47, s. 561-575.
• Dzierżanowski R., Słownik chronologiczny dziejów medycyny i farmacji, Warszawa 1983.
• Gajda Z., Historia medycyny dla każdego, Warszawa 2011.
• Gryglewski R.W., Historia medycyny w sześciu niepełnych odsłonach, cz. 1, Kraków 2021.
• Kwiatkowska M., Warszawskie edycje podręczników medycznych w XIX i na początku XX w., „Forum Bibliotek Medycznych” 2011, r. 4, nr 1 (7), s. 234-249.
• Ostrowska T., Historia czasopiśmiennictwa medycznego i jego udział w rozwoju towarzystw naukowych i nauk medycznych w Polsce, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1989, t. 28, nr 4, s. 1-21.
• Ruffie J., Sournia J.Ch., Historia epidemii. Od dżumy do AIDS, tłum. B.A. Matusiak, Warszawa 1996.
• Shah S., Epidemia. Od dżumy przez AIDS i ebolę po COVID-19, tłum. M. Rost, Kraków 2020.
• Urbanek B., Kształtowanie się specjalności lekarskich na ziemiach polskich w latach 1860-1914, Warszawa 2010.
• Wnęk J., Krytyka naukowa polskich książek medycznych na przełomie XIX i XX w, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny 2015, nr 78, s. 75-88.
• Strony internetowe
• Choroby pasożytnicze, www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/choroby-pasozytnicze/ [dostęp 11.08.2023].
• Nosacizna, www.veterynaria.pl/news/hodowcy-artykuly/nosacizna [dostęp 11.08.2023].
• Schmidt-Pospuła D.M., Girsztowt Polikarp, www.polskipetersburg.pl/hasla/girsztowt-polikarp [dostęp 11.08.2023]
• Sydenham Thomas, encyklopedia.pwn.pl/haslo/Sydenham-Thomas;3981831.html [dostęp 11.08.2023].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).