The deconstructivist trend in Polish architecture of the 21th century – selected examples

• Autorzy: Węcławowicz-Gyurkovich Ewa

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc220202

Warianty tytułu

PL

Nurt dekonstruktywistyczny w polskiej architekturze XXI w. – wybrane realizacje

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article is devoted to the presentation and analysis of the aesthetics of the forms and structures of several selected realisations in Polish architecture, which represent a very elitist trend called Deconstruction. This trend appeared in world architecture mainly at the beginning of the 1980s. It arrived in Poland with a long delay of several decades, as it was only in the 2^nd decade of the 21^st century that several new cultural objects were realised. After outlining the most important features of this trend, the author analysed and discussed the following selected examples based on an analysis of realisations in Western Europe and the USA: the Fire Museum in Żory (opened in 2014), the Jordanki Cultural and Congress Centre in Toruń (opened in 2015) and the Museum of the World War II in Gdańsk (opened in 2017). In each realisation, as can be observed in the examples of well-known Western creators, the individual philosophy of the architects is important. The article presents the statements of the creators of these buildings. The author also pointed out that at the end of the 1990s, individual realisations of detached houses, private production workshops and interiors appeared in our country as part of this trend. In each case, the aesthetic analysis of these works showed that the selected buildings are representative of the discussed trend, implementing its avant-garde premises, depicting the emotions and moods of deconstruction.

PL

Artykuł poświęcono przedstawieniu i analizie estetyki form i struktur kilku wybranych realizacji w polskiej architekturze, które reprezentują bardzo elitarny nurt zwany dekonstrukcją. Ten kierunek pojawił się w światowej architekturze głównie na początku lat 80. XX w. Do Polski dotarł z dużym, bo kilkudziesięcioletnim opóźnieniem, albowiem dopiero w drugiej dekadzie XXI w. zostało zrealizowanych kilka nowych obiektów kultury. Po nakreśleniu najważniejszych cech tego nurtu, na podstawie analizy realizacji w Europie Zachodniej i w USA autorka artykułu omówiła wybrane przykłady: Muzeum Ognia w Żorach (otwarte w 2014 r.), Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki w Toruniu (otwarte w 2015 r.) oraz Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku (otwarte w 2017 r.). W każdej realizacji, podobnie jak obserwować to można w przykładach znanych zachodnich twórców, istotna jest indywidualna filozofia architektów – autorów tych realizacji. W artykule przedstawione zostały wypowiedzi twórców tych obiektów. Autorka zwróciła także uwagę, że z końcem lat 90. XX w. pojawiły się w naszym kraju w ramach tego nurtu pojedyncze realizacje domów jednorodzinnych, prywatnych warsztatów produkcyjnych oraz wnętrz. W każdym wypadku analiza estetyczna tych dzieł wykazała, że wybrane obiekty są reprezentatywne dla omawianego nurtu, realizują jego awangardowe hasła, obrazujące emocje i nastroje dekonstrukcji.

Słowa kluczowe

EN

deconstruction; realisation; aesthetic; structure of form

PL

dekonstrukcja; realizacje; estetyka; struktura formy

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 2 (70)
• Strony: 17--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., il.

Twórcy

autor

Węcławowicz-Gyurkovich Ewa

• Faculty of Architecture, Cracow University of Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-3920-445X

Bibliografia

• [1] Węcławowicz-Gyurkovich E., Architektura najnowsza w historycznym środowisku miast europejskich, Wydawnictwo PK, Kraków 2018.
• [2] Turowski A., W kręgu konstruktywizmu, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1979.
• [3] Architect. The Pritzker Prize Laureates in their own words, R. Peltason, G. Ong-Yan (eds.), Thames & Hudson, London 2010.
• [4] Wąs C., W stronę dekonstrukcji w architekturze. Przypadek Petera Eisenmana i Bernarda Tschumiego, Instytut Historii Sztuki UWr, Wrocław 2015.
• [5] Kozłowski T., Tendencje ekspresjonistyczne w architekturze współczesnej, Wydawnictwo PK, Kraków 2013.
• [6] Krajewska A., Dekonstrukcja jako problem estetyki (na przykładzie dramatycznego dyskursu Jacques’a Derridy), “Przestrzenie Teorii” 2006, nr 6, 19–29, doi: 10.14746/pt.2006.6.2.
• [7] van Berkel B., Bos C., Niepoprawni wizjonerzy, Murator, Warszawa 2000.
• [8] Wigley M., Jacques Derrida and Architecture: The Deconstructive Possibilities of Architectural Discourse, PhD Thesis, Auckland University of Technology, Auckland 1994.
• [9] Węcławowicz-Gyurkovich E., Przemiany stylistyczne w twórczości Zahy Hadid / Stylistic transformation in the works of Zaha Hadid, “Teka Komisji Urbanistyki i Architektury” 2020, t. 48, 101–119.
• [10] Deconstruction Omnibus Volume, A. Papadakis, C. Cook, A. Benjamin (eds.), Academy Editions, London 1989.
• [11] Eisenman P., Koniec klasyczności – koniec końca, koniec początku, teoriaarchitektury.blogspot.com/2010/11/peter-eisenman-koniec-klasyczności.html [accessed: 22.04.2022].
• [12] Motak M., Architektura Krakowa w kontekście miasta historycznego, Wydawnictwo PK, Kraków 2007.
• [13] [n.a.], Historia miasta Żory, http://www.zory.pl/miasto/historia-miasta-zory [accessed: 24.04.2022].
• [14] tm, Muzeum Ognia w Żorach – ciekawa historia projektu pracowni OVO Grąbczewscy Architekci, “Archinea” 2016, 26.10.2016, http://www.archinea.pl/muzeum-ognia-zorach-projektu-ovo-grabczewscy-architekci [accessed: 1.06.2022].
• [15] Cymer A., Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki w Toruniu, http://www.culture.pl/pl/dzielo/centrum-kulturalno-kongresowe-jordanki-w-toruniu [accessed: 1.05.2022].
• [16] Gyurkovich M., Rola światła w architekturze na przykładzie ikonicznych obiektów kultury. Wybrane przykłady, “Środowisko Mieszkaniowe” 2017, nr 18, 95–105.
• [17] http://www. architektura.muratorplus.pl/realizacje/miedzy-tradycja-i-nowoczesnoscia-o-projekcie-ckk-jordanki-w-toruniu-fernandomenis_5703.html [accessed: 2.05.2022].
• [18] Mozga-Górecka M., Rozmowa z Fernandem Menisem, autorem CKK Jordanki w Toruniu, 9.01.2016, https://architektura.muratorplus.pl/architekci/zawodarchitektmenis_5641.html [accessed: 27.04.2022].
• [19] http://www.kierunekteneryfa.com/osrodek-sztuki-i-kongresow-magma/ [accessed: 3.05.2022].
• [20] [n.a.], Kościół na Teneryfie – nowa realizacja Menis Arquitectos, http://www.architektura.muratorplus.pl/realizacje/kosciol-na-teneryfie-nowa-realizacja-menis-arquitectos_9821.html [accessed: 28.04.2022].
• [21] Kozień-Woźniak M., Teatry Interferencji. Współczesna architektura teatralna a nieformalna przestrzeń teatru, Wydawnictwo PK, Kraków 2015.
• [22] Matusik A., Tożsamość stoczni – nowe obiekty kultury w poprzemysłowym krajobrazie Gdańska, “Wiadomości Konserwatorskie” 2018, nr 55, 16–23.
• [23] Gyurkovich J., Współczesne interpretacje klimatu miejsca, “Wiadomości Konserwatorskie” 2018, nr 55, 96–104.
• [24] Juzwa N., Świerzawski J., Myśli, marzenia, miejsca. Architektura polska w innowacyjnej współczesności, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, Warszawa 2021.
• [25] Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Rozmowa Marty Kulawik z Jackiem Droszczem, “A&B” 2017, https://www.architekturaibiznes.pl/muzeum-ii-wojny-swiatowej-w-gdansku,2718.html [accessed: 4.05.2022].
• [26] Muzeum II Wojny Światowej otwarte, https://sztuka-architektury.pl/article/9774/muzeum-ii-wojny-swiatowej-w-gdansku [accessed: 4.05.2022].
• [27] Sołoducha K., Życie na trzech poziomach – wywiad, [rozmowa z A. Kwiecińskim, Z. Kowalewskim], https://sztuka-architektury.pl/article/10301/muzeum-drugiej-wojny-zycia-na-trzech-poziomach [accessed: 2.05.2022].
• [28] http://www.architektura.muratorplus.pl/galeria/przeszlosc-zamknieta-w-podziemiu-o-projekcie-muzeum-ii-wojny-swiatowej-bazyli-domsta,7332/4273/40440/ [accessed: 20.05.2022].
• [29] red, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, http://www.bryla.pl/bryla/7,85301,21536310,muzeum-ii-wojny-swiatowej-w-gdansku-już-otwarte.html [accessed: 2.05.2022].
• [30] Gadamer H.G., Aktualność piękna, Wydawnictwo Oficyna Naukowa, Warszawa 1993.
• [31] Futagawa Y., Studio Talk: Interview with 15 Architects, [Gehry], A.D.A. Editors, Tokyo 2002, 24–29.
• [32] Dyckhoff T., Epoka spektaklu. Perypetie architektury i miasta XXI wieku, Karakter, Kraków 2018.