Tendencje w stosowaniu standardów urbanistycznych a założenia specustawy mieszkaniowej w Polsce

• Autorzy: Tomczak Anna Aneta , Warsza Robert

Identyfikatory

DOI

10.2478/he-2024-0022

Warianty tytułu

EN

Trends in the application of urban planning standards and the assumptions of the Special Housing Act in Poland

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest przedstawienie badań dotyczących polskich standardów urbanistycznych obowiązujących od 2018 roku. Badania zostały wykonane w ramach monitoringu działania przepisów specustawy mieszkaniowej sporządzonego na rzecz Ministerstwa Rozwoju i Technologii. Sprawdzono, w jakim stopniu gminy skorzystały z możliwości przyjmowania lokalnych przepisów, a w nich ustalenia obowiązku dostępności do komunikacji zbiorowej, szkół podstawowych, terenów zieleni oraz infrastruktury technicznej. Elementem badań była również analiza zasad kształtowania ładu przestrzenno-funkcjonalnego w gminach w zakresie maksymalnej wysokości zabudowy mieszkaniowej oraz dostępności do usług i handlu. Badania miały charakter jakościowy na poziomie krajowym i ilościowym na poziomie lokalnym. Wykorzystano uchwały gmin wprowadzające lokalne standardy urbanistyczne pozyskane z aktualnych Dzienników Urzędowych wszystkich 16 województw w Polsce oraz dane pochodzące z baz Głównego Urzędu Statystycznego. Założono, że standardy urbanistyczne powinny kształtować lepszą jakość życia, w tym gwarantować dostępność do usług społecznych i ład przestrzenny. Badania wykazały, że nie spełniły one w pełni założonego celu. Powodem były opracowane na poziomie krajowym parametry niedostosowane jakościowo do aktywności pieszej człowieka, a na poziomie lokalnym marginalna liczba uchwał, przyjęta w ciągu pięciu lat jedynie przez 3,5% wszystkich gmin w Polsce.

EN

This article aims to present research on Polish urban planning standards in effect as of 2018. The research was carried out as part of the monitoring of the operation of the provisions of the Special Housing Act compiled for the Ministry of Development and Technology. The extent to which municipalities have taken advantage of the possibility of adopting local regulations, and in them establishing the obligation of accessibility to public transportation, elementary school, green areas and technical infrastructure was checked. An element of the research was also an analysis of the principles of shaping spatial-functional order in municipalities in terms of the maximum height of residential buildings and accessibility to services and commerce. The research was qualitative at the national level and quantitative at the local level. Resolutions of municipalities introducing local urban planning standards, obtained from the current Official Journals of all 16 voivodeships in Poland, and data from the databases of Statistics Poland were used. The assumption was that urban planning standards should shape a better quality of life, including guaranteeing accessibility to social services and spatial order. The research showed that they did not fully meet the stated goal. The reason was the parameters developed at the national level were not qualitatively adapted to human pedestrian activity, and at the local level the marginal number of resolutions, adopted over a five-year period by only 3.5% of all municipalities in Poland.

Słowa kluczowe

PL

standardy urbanistyczne; jakość życia; dostępność; ład przestrzenny; polityka mieszkaniowa; specustawa

EN

urban standards; quality of life; accessibility; spatial order; housing policy; special act; special housing act

• Wydawca: Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechniki Krakowskiej
• Czasopismo: Środowisko Mieszkaniowe
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 48
• Strony: 36--54
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Tomczak Anna Aneta

• Wydział Budownictwa, Architektury iInżynierii Środowiska, Politechnika Łódzka

• https://orcid.org/0000-0001-7436-5027

autor

Warsza Robert

• Wydział Budownictwa, Architektury iInżynierii Środowiska, Politechnika Łódzka

• https://orcid.org/0000-0001-9813-8232

Bibliografia

• [1] Chmielewski, J.M., 1996, Teoria urbanistyki. Wybrane zagadnienia, PW.
• [2] Dąbrowska-Milewska, G., 2007, Propozycja klasyfikacji standardu zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej w odniesieniu do zasobów powstałych w Polsce po roku 1990, Problemy Rozwoju Miast, 3, s. 56–65.
• [3] Dąbrowska-Milewska, G., 2010a, czy w Polsce potrzebne są krajowe standardy urbanistyczne dla terenów mieszkaniowych?, Architecturae et Artibus, 2(1), s. 12–16.
• [4] Dąbrowska-Milewska, G., 2010b, standardy urbanistyczne dla terenów mieszkaniowych – wybrane zagadnienia, Architecturae et Artibus, 2(1), s. 17–31.
• [5] Dąbrowska-Milewska, G., 2010c, standardy urbanistyczne jako narzędzie racjonalnej gospodarki terenami w mieście, Czasopismo Techniczne. Architektura, 107(6-A/1), s. 7–24.
• [6] Dembowska, Z., 1998, standardy urbanistyczne jako instrument kształtowania struktury funkcjonalno-przestrzennej gmin, Człowiek i Środowisko, 1(22), s. 47–70.
• [7] Gehl, J., Svarre, B., 2021, Jak studiować życie w przestrzeni publicznej, NIAiU, Warszawa, s. 30.
• [8] Grudziński, A., 1998, standard urbanistyczny zabudowy mieszkaniowej, Człowiek i Środowisko, 1(22), s. 95–110.
• [9] Jeleński, T., 2010, Urbanistyka i gospodarka przestrzenna, W: J. Kronenberg, T. Bergier, red., Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce, Kraków: Fundacja Sendzimira, s. 235-264.
• [10] Korzeniewski, W., 1980, Normatyw urbanistyczny i mieszkaniowy 1974, Informator, Warszawa: centralny ośrodek Informacji Budownictwa.
• [11] Kuncewicz, A., szymkiewicz, G., 1937, zasady sporządzania planów zabudowania, Warszawa: Związek Miast Polskich.
• [12] Leszczyński, M., 2019a, Urbanistyczny standard oświatowy w specustawie mieszkaniowej, W: J.H. szlachetko, red., specustawa mieszkaniowa a samodzielność planistyczna gminy. Dylematy Prawników I Urbanistów, Instytut Metropolitalny.
• [13] Leszczyński, M., 2019b, Urbanistyczny standard oświatowy w specustawie mieszkaniowej, W: J.H. Szlachetko, red., specustawa mieszkaniowa a samodzielność planistyczna gminy. Dylematy Prawników I Urbanistów, Instytut Metropolitalny.
• [14] Nowak, M.J., 2018, Specustawa mieszkaniowa, cz. III: standardy lokalizacji i realizacji inwestycji mieszkaniowych, Świat Nieruchomości 12, 8.
• [15] Nowak, M.J., Blaszke, M., 2019,bLokalne standardy urbanistyczne a zagadnienie niesprawności władz publicznych, World of Real Estate Journal/Świat Nieruchomości, 107.
• [16] Nowak, M.J., Śleszyński, P., 2021, standardy urbanistyczne w polityce przestrzennej: analiza wybranych doświadczeń i propozycje, Samorząd Terytorialny, 7–8, s. 127–146.
• [17] Nowakowski, M., 1998, Gospodarka przestrzenna a standardy urbanistyczne w krajach Unii Europejskiej, Człowiek i Środowisko, 1(22), s. 71–84.
• [18] Ratajszczak, A., 2018, standardy lokalizacji i realizacji inwestycji mieszkaniowych i towarzyszących a dotychczasowe przepisy planistyczne – kontrowersje urbanistyczne, Lex.
• [19] Szlachetko, J., 2019, Udział mieszkańców w postępowaniu w sprawie sporządzenia i uchwalenia projektu uchwały o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej. W: specustawa mieszkaniowa a samodzielność planistyczna gminy. Dylematy Prawników I Urbanistów, Gdańsk: Instytut Metropolitalny.
• [20] Szlachetko, k., Skorczyńska, E., Szlachetko, J.H., 2021, Ustawa o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących. Komentarz, Gdańsk: Instytut Metropolitalny.
• [21] Szymkiewicz, G., 1934, Prawo budowlane i zabudowanie osiedli.
• [22] Zarządzenie nr 118, 1964, ministra Budownictwa i Przemysłów Budowlanych z dnia 15 czerwca 1964 r. w sprawie wskaźników wykorzystania terenów zainwestowania miejskiego (Dz. Bud. nr 14, poz. 40).
• [23] Zarządzenie nr 9, 1974, ministra Gospodarki Terenowej i ochrony Środowiska z dnia 29 stycznia 1974 r. w sprawie wskaźników i wytycznych dla terenów mieszkaniowych w miastach (Dz. Bud. nr 2, poz. 2).
• [24] Zarządzenie nr 15, 1961, Przewodniczącego Komitetu Budownictwa, Urbanistyki i Architektury z dnia 31 lutego 1961 r. w sprawie głównych wskaźników do projektowania osiedli mieszkaniowych w latach 1961–1965.
• [25] Zelewski, D., 2019, standardy urbanistyczne według specustawy mieszkaniowej w ujęciu teoretycznym, historycznym i funkcjonalnym, Gdańsk: Instytut Metropolitalny.
• [26] Ziobrowski, z., 2012, Urbanistyczne wymiary miast, Instytut Rozwoju miast.
• [27] Zuziak, Z.K., 1998, strefowanie przez standardy w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego, Człowiek i Środowisko, 1(22), s. 85–93.
• ŹRÓDŁA INTERNETOWE/ONLINE SOURCES
• [1] Sejm, 2018, Ustawa o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących, https://orka.sejm.gov.pl/opinie8.nsf/nazwa/2667_u/$file/2667_u.pdf [dostęp: 15. 07. 2023].
• [2] MRPiT, 2020, Monitoring ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących, https://wartowiedziec.pl/attachments/article/58840/Prezentacja%20monitoring%20specustawy%20mieszkaniowej.pdf [dostęp: 10. 01. 2024].
• [3] MRiT, 2020, Monitoring ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących, https://wartowiedziec.pl/attachments/article/58840/Prezentacja%20monitoring%20specustawy%20mieszkaniowej.pdf [dostęp: 27. 06. 2023].
• [4] MRiT, 2023, Badania statystyczne – Lokalne planowanie i zagospodarowanie przestrzenne https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/badanie-statystyczne-lokalne-planowanie-i-zagospodarowanie-przestrzenne [dostęp: 15. 07. 2023].
• [5] Sejm, 2023, Ustawa o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230000803/o/D20230803.pdf [dostęp: 15. 07. 2023].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).