Charakterystyka toksyn produkowanych przez sinice

• Autorzy: Gałczyński Ł. , Ociepa A.

Warianty tytułu

EN

Toxins characteristic produced by cyanoprokaryota

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Coraz częstszym problemem w ekotoksykologii są toksyny naturalne. W ciągu kilku ostatnich lat szczególnie aktualnym problemem stała się obecność toksyn sinicowych w silnie zanieczyszczonych wodach jezior i zbiorników zaporowych o dużym stopniu eutrofizacji. Toksyny wytwarzane przez sinice można sklasyfikować według ich właściwości toksykologicznych. Wyróżniamy m.in. neurotoksyny (np. anatoksyna-a, anatoksyna-a(s), saksytoksyna i neosaksytoksyna); wywołujące nowotwory (np. mikrocystyny, lipopolisacharydy); dermatotoksyny (np. lyngbyatoksyna-a, aplysiatoksyna i lipopolisacharydy); hepatotoksyny (mikrocystyny, nodularyny i cylindrospermopsyna). Do gatunków produkujących toksyny zaliczmy np. Microcystis, Anabaena, Nostoc, Nodularia, Aphanizomenon. Najczęściej występującą toksyną jest zaliczana do hepatotoksyn - mikrocystyna. Obecnie znanych jest ponad 70 różnych struktur tych związków. Hepatotoksyny, do których zaliczamy mikrocystyny i nodularyny, są odpowiedzialne za zatrucie zwierząt i ludzi, mających kontakt z toksycznymi zakwitami. Są one bardzo stabilne w wodzie ze względu na swoją strukturę chemiczną. Obecnie znanych jest kilka metod oznaczania toksyn sinicowych w wodzie. Metodą najczęściej stosowaną do jakościowej i ilościowej analizy toksyn sinicowych jest wysokosprawna chromatografia cieczowa z detekcją diodową (HPLC-DAD). Toksyny sinicowe występują powszechnie na świecie. W około 60÷90% zakwitów sinicowych występujących w zbiornikach wodnych na świecie wykazano obecność mikrocystyn. Reasumując, sinice mogą być groźne dla zdrowia i życia. Nie lekceważmy więc zakazów spowodowanych ich pojawieniem się w wodzie, choćby zakazem kąpieli.

EN

Natural toxins cause in ecotoxicology more and morę problems. Compounds (PAH, dioxins, PCB, pesticides, heavy metals, etc.) introduced to the natural environment as a result of industrial and agricultural activity of the man were in a facus of interests of ecologists through the long time. The particularly current problem, since a few last years, is a presence of cyanoprokaryota toxins in polluted waters of lakes and barrage containers with high eutrophication. Toxins are produced by cyanoprokaryota may be categorized according to their toxicological properties. Thus the categories arę neurotoxins (anatoxin-a, anatoxin-a(s), saxitoxin and neosaxitoxin); the tumor promoters (microcystins, lipopolysaccharides); the deematoxins/irritant toxins(lyngbytoxin A, aplysiatoxins and lipopolysaccharides); hepatotoxins (microcystins, nodularins and cylindrospermopsin). Cyanotoxins produced by members of several cyanobacterial genera including Microcystis, Anabaena, Nostoc, Nodulana, Aphanizomenon. There are currently known more than 70 stmctural variations of microcystins (hepatotoxins). Hepatotoxins such as microcystins and nodularins have been responsible for the poisoning of both animals and humans who ingest or come into contact with toxic blooms. They are extremely stable in water due to their stable chemical structure and can tolerate radical changes in water chetnistry, including pH and salinity. There are a few methods of meaning cyanoprokaryota toxins determination in water chemistry. Cyanoprokaryota toxins analysis were carried out by high performance liquid chromatography (HPLC) with photo-diode array detection. It was demonstrated that about the 60÷90% cyanoprokaryota blooms entering into water reservoirs in world were - microcystins. Recapitulating, cyanoprokaryota, they are organisms they can be dangerous to the health and the life.

Słowa kluczowe

PL

toksyny sinicowe; mikrocystyny; nodularyny; hepatotoksyny; neurotoksyny; legislacja

EN

cyanobacterial toxins; microcystins; nodularins; hepatotoxins; neurotoxins; legislation

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Proceedings of ECOpole
• Rocznik: 2008
• Tom: Vol. 2, No. 1
• Strony: 177--179
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., tab.

Twórcy

autor

Gałczyński Ł.

• Instytut Inżynierii Środowiska, Politechnika Częstochowska, ul. Brzeźnicka 60a, 42-200 Częstochowa

autor

Ociepa A.

• Instytut Inżynierii Środowiska, Politechnika Częstochowska, ul. Brzeźnicka 60a, 42-200 Częstochowa

Bibliografia

• [1] Kabziński A.K.M.: Badanie obecności toksyn sinicowych w wodach powierzchniowych Polski. Przegląd Geolog., 2005,53(11), 1067-1068.
• [2] http://www.who.int/docstore/water_sanitation_health/toxicyanobact/begin.htm
• [3] Bednarska A.: Sinice i ich wpływ na roślinożerne zwierzęta planktonowe. Wiad. Ekol., 2006,2(2), 59-87.
• [4] Msagati T.A.M., Siame B.A. i Shushu D.D.P: Evaluation of methods for the isolation, detection and quantification of cyanobacterial hepatotoxins. Aquat. Toxicol., 2006, 78(7), 382-39.
• [5] Traczewska T.M.: Wpływ bioróżnorodności środowiska wodnego na właściwości organoleptyczne wody. Ochr. Środow., 2005, (4), 13-18.
• [6] Sivonen K.: Cyanobacterial toxins and toxin production. Phycologia, 1996, 35(6), 12-24.
• [7] Jurczak T., Tarczyńska M. i Meriluoto J.: Występowanie i różnorodność hepatotoksyn sinicowych, [w:] Mikrozanieczyszczenia w środowisku czlowieka. Częstochowa 2003, 50-59.
• [8] www.aquanet.pl/o_firmie/?pid=61
• [9] www.wcwi.pVindex.php?option=com_content&task=view&id=541&Itemid=50