Obywatelskie inicjatywy kobiet na rzecz poprawy sytuacji bytowej rodzin górników, którzy ulegli wypadkom śmiertelnym i ciężkim

• Autorzy: Gadowska K. , Majer M.

Warianty tytułu

EN

Civil initiatives of women towards the improvement of the living situation of families of miners, who met with fatal and serious accidents

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł poświęcono problematyce skutków wypadków przy pracy w kopalniach w odniesieniu do sytuacji materialno-bytowej rodzin. Punkt wyjścia stanowiła analiza pamiętników członków rodzin górników, którzy ulegli wypadkowi śmiertelnemu lub ciężkiemu przy pracy, zebranych w wyniku konkursu zorganizowanego w ramach projektu „Bezpieczna praca – bezpieczna rodzina. Promocja Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw w aspekcie bezpieczeństwa i higieny pracy”. Jej wyniki wskazały na drastyczne pogorszenie sytuacji materialno-bytowej większości rodzin, dla których podstawowym źródłem dochodu pozostają świadczenia emerytalne i rentowe, w niewielkim stopniu praca zarobkowa. Kobiety mają poważne problemy z odnalezieniem się na rynku pracy. Wprowadzona w 1998 r. zmiana zasad przyznawania świadczeń emerytalno-rentowych ogranicza uprawnienia do pobierania dożywotnich rent przez wdowy po górnikach. Zmiany prawa, przenoszące punkt ciężkości na konieczność znalezienia zatrudnienia, bez odpowiednich rozwiązań wspierających praktyczną realizację postulatu podjęcia pracy przez wdowy po górnikach nie tworzą realnych form wsparcia. Wiele z obowiązujących rozwiązań i świadczonych form wsparcia można scharakteryzować jako działania pozorne, nie wpływające w sposób istotny na zmianę trudnej sytuacji rodzin. Zrodziło to oddolne obywatelskie inicjatywy kobiet na rzecz modyfikacji aktualnie obowiązujących rozwiązań celem poprawy sytuacji bytowej rodzin. W artykule omówiona została działalność Stowarzyszenia Górniczych Wdów.

EN

The article has been devoted to problems of effects of industrial accidents in mines in relation to the financial-living situation of families. The point of departure constituted the analysis of diaries of family members of miners, who met with a fatal or serious industrial accident, collected as a result of a competition organized in the framework of the project “Safe work – safe family. Promotion of Social Responsibility of Business in the aspect of industrial safety”. Its results indicate drastic worsening of the financial-living situation of the majority of families, for which the basic source of income remain pension and rent benefits, to a small extent professional work. In accordance with the traditional model of a mining family, the decided majority of widows before husband’s death were not professionally engaged, and took up household keeping and education of children. These women have serious problems on the labour market. The introduced in 1998 changes of rules of granting of pension-rent benefits restrict the rights to receive lifelong rents by miners’ widows. The changes of the law, displacing the centre of gravity to the necessity to find employment, without suitable solutions supporting the practical realization of the postulate of undertaking work through miners’ widows, do not create real support forms. Many of the solutions being in force and rendered support forms can be characterized as ostensible actions, which do not influence in an essential manner the change of the difficult situation of families. This situation gave rise to grass-roots civil initiatives of women with respect to the modification of solutions currently being in force in order to improve the living situation of families. In the article the activity of the Miners’ Widows Association has been discussed.

Słowa kluczowe

PL

sytuacja materialna rodzin; ofiara wypadku; wypadki w górnictwie; kopalnia węgla kamiennego; renta rodzinna; renta wypadkowa; metoda biograficzna; działania pozorne; Stowarzyszenie Górniczych Wdów

EN

financial situation of families; casualty; accidents in mining; hard coal mine; family rent; accident rent; biographic method; ostensible action; Miners Widows Association

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 68, nr 3
• Strony: 148--157
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz.

Twórcy

autor

Gadowska K.

• Uniwersytet Jagielloński, Kraków

autor

Majer M.

• Główny Instytut Górnictwa, Katowice

Bibliografia

• 1. Bernatt M.: Społeczna odpowiedzialność biznesu. Wymiar konstytucyjny i międzynarodowy. Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2009.
• 2. Czyżewski M.: „Działania >neopozorne<. Uwagi na temat przeobrażeń komunikowania publicznego i życia naukowego”. Przegląd Socjologiczny tom LVIII/1, 2009.
• 3. Gadowska, K., Majer M., Martyka J., Nowak K., Tausz K.: „Położenie rodziny górniczej po wypadku śmiertelnym przy pracy”, WUG Bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie 7(191)/2010.
• 4. Jarosławska-Sobór S. (red).: Niebezpieczna praca – silna rodzina. Życie po wypadku w kopalni. Wydawnictwo Agencji Artystycznej PARA, Katowice, 2011.
• 5. Jarosławska-Sobór S.: „Społeczna Odpowiedzialność Przedsiębiorstw (CRS) – istota i rozwój idei” [w:] Sylwia Jarosławska-Sobór (red). Niebezpieczna praca – silna rodzina. Życie po wypadku w kopalni. Wydawnictwo Agencji Artystycznej PARA, Katowice, 2011.
• 6. Leoński J.: „Metoda biograficzna” [w:] Encyklopedia socjologii t. 2, praca zbiorowa pod red. Władysława Kwaśniewicza 1999. Oficyna Naukowa, Warszawa.
• 7. Lutyński J.: „Działania pozorne” [w:] Ewa Murynowicz-Hetka i Jacek Piekarski (wybór i opracowanie) Wokół problemów działania społecznego, Biblioteka Pracownika Socjalnego, Wydawnictwo Śląsk, 1998. Katowice.
• 8. Martyka J., Majer M., Nowak K., Tausz K.: „Społeczna Odpowiedzialność Biznesu w świetle pamiętników nadesłanych na konkurs Moje życie po wypadku” [w:] Sylwia Jarosławska-Sobór (red). Niebezpieczna praca – silna rodzina. Życie po wypadku w kopalni, 2011. Wydawnictwo Agencji Artystycznej PARA, Katowice.
• 9. Męcfal S., Jabłoński W.: „Konferencja »Działania pozorne - wczoraj, dziś, jutro«”. Kultura i Społeczeństwo 2008. nr 4. Sytuacja kobiet na śląskim rynku pracy. Raport z badania. 2010. Wojewódzki Urząd Pracy, Katowice.
• 10. Tausz K. (red.).: Losy rodzin górników, którzy zginęli w wypadkach przy pracy. Wydawnictwo Głównego Instytutu Górnictwa, 2009. Katowice.
• 11. William I. Thomas Znaniecki, Florian.: Chłop polski w Europie i Ameryce. Tom 1-5. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1976. Warszawa.
• Akty prawne
• 12. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz.1227 z późn. zm.)
• 13. Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz.1322, z późn. zm.)
• 14. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)
• 15. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.)
• 16. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.)
• 17. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.)