Late modern park high above the city - space composition of the 50 years old Jubileum Park in Budapeszt

• Autorzy: Bakay E. , Varró D.

Warianty tytułu

PL

Nowoczesny park wysoko nad miastem - kompozycja 50-letniego Parku Jubileum w Budapeszcie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the 19th and in the first half of the 20th century numerous parks were built all over Europe, which, though different in many aspects, still show certain similarities in space structure and composition. The question is, whether late modern public parks, built in the second half on the 20th century follow the classical design and composition „rules”? How did the extremely functionalist design approach of the era after WW2 influence park design? The answer is the result of a detailed analysis on space structure and composition principles of the parks built in these times. In this research I analyzed according to specific criteria the Jubileum Park in Budapest, one of the most prominent work of the late modern period in Hungary. The 12 ha Jubileum Park (built in 1965) is located in the heart of Budapest, on the top of Gellért Hill, next to river Danube. Laying high above the city on an exposed hillside, the park offers a broad view of the whole city. The structure of the park is basically determined by the extreme topography, and one of the great value of the park is the natural looking grading, which determines the space structure and fits to the natural terrain very nicely, and the walkway system, which fits to the contour lines and explores the whole site. Fitting to the windy and exposed hilltop position, in space division the terrain in the most appealing, the plantation is only secondary. From formal point an interesting feature is the dominance of two dimensional elements with characteristic shape, like flowerbeds or ornamental pools and the curves of the walkway system. Though the main function of the park is to underline the fantastic visual potential with providing viewpoints, there are some playgrounds as well. For the visitor of today the specialty of the park celebrating the 50th anniversary this year, is, that – disregarding some minor changes - there were no alterations since it exists. As a first step I analyzed the space structure of the park, putting an extra emphasis on the existence or lack of any axis, on the accentuation of the park entrances, on the space organization inside the park and on the existence/lack of hierarchy. Important aspect of analysis was the connection of the park to connecting urban fabric and green surfaces nearby. The next step was to compare the results with other parks built in former times, but having similar natural setting. The goal of the research is to determine, how much the spatial composition of Jubileum Park is different from the spatial composition of classical parks. The results might help to realize, what kind of spatial composition and space structure is typical of late modern parks. It would be important to preserve these space structural specialties of the Jubileum Park during a more and more urgent renovation.

PL

W XIX i 1. połowie XX wieku w całej Europie powstały liczne parki, które choć różnią się pod wieloma względami, wykazują jednak pewne podobieństwa w strukturze przestrzennej i kompozycji. Pytanie brzmi, czy późne nowoczesne parki publiczne, wybudowane w 2. połowie XX wieku posiadają cechy klasycznego designu i „zasady” kompozycyjne? Jak oddziałuje ekstremalnie funkcjonalne podejście na projektowanie parków ery po II wojnie światowej? Odpowiedź jest wynikiem szczegółowej analizy w zakresie struktury powierzchni i zasad kompozycyjnych parków wybudowanych w tych czasach. W badaniach analizowano, według przyjętych kryteriów, Park Jubileum w Budapeszcie, jedną z najbardziej znanych, współczesnych realizacji na Węgrzech. 12 ha Park Jubileum (zbudowany w 1965 roku) znajduje się w samym sercu Budapesztu, na szczycie Góry Gellerta, obok Dunaju. Lokalizacja wysoko nad miastem, na odsłoniętym zboczu, daje możliwość szerokich panoram widokowych na całe miasto. Układ parku jest zasadniczo zależy od mocno urozmaiconej topografii, a jednym z jego największych walorów jest naturalisty wygląd zbocza, które określa strukturę przestrzeni i wpisuje się w naturalny teren, a także system ścieżek poprowadzonych wzdłuż linii konturów. Z formalnego punktu widzenia, ciekawą cechą jest dominacja obiektów dwuwymiarowych, o charakterystycznych kształ- tach, jak rabaty kwiatowe lub ozdobne baseny oraz układ systemu ścieżek. Pomimo, iż główną funkcją parku jest podkreślenie fantastyczny walorów widokowych, istnieje także kilka placów zabaw. Dla współczesnych użytkowników, główną zaletą parku, który w tym roku obchodzi 50-lecie istnienia, jest fakt, iż – pomimo kilku niewielkich elementów – od czasu jego powstania, nie wprowadzano w nim zasadniczych zmian. W pierwszym kroku analizie poddana została struktura przestrzenna parku, stawiając dodatkowy nacisk na istnienie lub brak jakiejkolwiek osi, na zaakcentowaniu wejść, organizację przestrzeni wewnątrz parku i na istnieniu/braku hierarchii. Ważnym elementem analizy był aspekt połączenie parku z tkanką miejską i terenami zieleni znajdującymi się w pobliżu. Następnym krokiem było porównanie wyników z innych parków powstałych przed laty, ale o podobnym otoczeniu przyrody. Celem przeprowadzonych badań jest określenie, jak bardzo kompozycja przestrzenna Parku Jubileum różni się od kompozycji przestrzennej w klasycznych parkach. Wyniki mogą pomóc zrozumieć, jakiego rodzaju kompozycja i struktura przestrzenna jest typowa dla nowoczesnych parków. Byłoby ważne, aby zachować te specjalne miejsca i struktury Parku Jubileum, podczas coraz bardziej pilnego remontu.

Słowa kluczowe

EN

late modern; spatial structure; repetition of elements; terraces

PL

nowoczesność; powtarzalność elementów; struktura przestrzenna; taras

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 44
• Strony: 181--185
• Opis fizyczny: Bibliogr. 4 poz., zdj.

Twórcy

autor

Bakay E.

• Szent István University, Faculty of Landscape architecture and Urbanizm

autor

Varró D.

• Szent István University, Faculty of Landscape architecture and Urbanizm

Bibliografia

• 1. Bakay E., Retroterek, retroparkok, TERC, Budapest, 2013.
• 2. Csepeli-Knorr L., Korai modern szabadtérépítészet (Early modern openspace design), PhD thesis, Budapest Corvinus University, 2011.
• 3. Hauxner M., Open to sky, The Danish Architectural Press, 2003.
• 4. Internationale Kongress: Grünräume der 1950er- und 1960er-Jahre zwischen Verlust, Schutz und neuer Wertschätzung (Symposium on green areas of the 1950s and 1960s) Vienna, 26-28. 09. 2014.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).