n-Heksanal

• Autorzy: Miranowicz-Dzierżawska K.

Warianty tytułu

EN

n-Hexanal

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

n-Heksanal jest bezbarwną cieczą o silnym i charakterystycznym zapachu przypominającym zapach owoców lub świeżej trawy. Narażenie zawodowe na n-heksanal występuje: w przemyśle gumowym, przy produkcji barwników, syntetycznych żywic, insektycydów oraz w przetwórstwie tworzyw sztucznych. n-Heksanal w organizmie człowieka i zwierząt może być związkiem zarówno egzogennym, jak i endogennym, gdyż powstaje jako jeden z produktów peroksydacji lipidów (ω-6-niena-syconych kwasów tłuszczowych). Jako związek egzogenny jest również pobierany z wodą do picia i z pożywieniem (znaleziono go w: mięsie, rybach, mleku, nasionach soi i innych produktach spożywczych). n-Heksanal w warunkach zawodowych wchłania się do organizmu przez drogi oddechowe i skórę. Jest związkiem działającym drażniąco na błony śluzowe oczu i górnych dróg oddechowych. Wyznaczona w doświadczeniu na myszach Swiss-Webster wartość RD50 n-heksanalu wyniosła 4290 mg/m3. Związek o stężeniu 1000 mg/l podawany zwierzętom doświadczalnym z wodą do picia powodował zmiany histopatologiczne w wątrobie i nerkach. Biorąc pod uwagę wartość LD50 dla szczura przy podaniu dożołądkowym, którą wyznaczono na poziomie 4890 mg/kg m.c., n-heksanal nie jest zaliczany do substancji niebezpiecznych. n-Heksanal nie wykazywał działania mutagennego w testach z Salmonella typhimurium i Escherichia coli. Nie stwierdzono też działania rakotwórczego n-heksanalu. Podstawą proponowanej wartości NDS n-heksanalu jest działanie drażniące związku. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) na poziomie 40 mg/m3 została zaproponowana jako 0,01 RD50 wyznaczonej w doświadczeniu na myszach Swiss-Webster. Ponieważ opisywano przypadki podrażnienia błon śluzowych oczu u człowieka po krótkotrwałym narażeniu na n-heksa-nal o stężeniu 100 mg/m3 za wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) n-heksanalu zaproponowano przyjęcie stężenia 80 mg/m3. Proponuje się także oznakowanie normatywu literą „I” – substancja o działaniu drażniącym. Nie znaleziono podstaw do ustalenia wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) n-heksanalu.

EN

n-Hexanal (CAS No 66-25-1) is a liquid with a characteristic odour. This substance is used in rubber industry, pigment manufacturing, synthetic resins, insecticides and plastics processing. n-Hexanal is absorbed through the skin but inhalation is the main way of occupational exposure to n-hexanal. n-Hexanal is irritating to the eyes, skin and upper respiratory tract. In animals n-hexanal is characterized by low acute toxicity: the LD50 value is 4890 mg/kg body weight for rats orally exposed. n-Hexanal did not display mutagenic effects in Salmonella typhimurium and Escherichia coli. There was no evidence of carcinogenic, fetotoxic and teratogenic effects. The recommended 8-hour TWA was 40 mg/m3 as a 0.01 RD50 obtained in an experiment on Swiss-Webster mice and the MAC-STEL of 80 mg/m3 were recommended to prevent exposure to irritating levels. Notation “I” is recommended. There are no data supporting a BEI value.

Słowa kluczowe

PL

n-heksanal; 1-heksanal; aldehyd kapronowy; wartości normatywne; NDS

EN

n-hexanal; 1-hexanal; caproic aldehyde; capronaldehyde; exposure limits; MAC; rritation

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2009
• Tom: Nr 2 (60)
• Strony: 79--91
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., tab.

Twórcy

autor

Miranowicz-Dzierżawska K.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

Bibliografia

• 1.CESARS, Chemical Evaluatio Search and Retrieval System (2003) Canadian Centre for Occupational Health and Safety, Issue 2 (May).
• 2.Chang J., Guo Z. (2003) Emissions of odorous aldehydes from alkyd paint. [http://epa.gov/ appcdwww/iemb/abstracts/source.htm].
• 3.Corradi M. i in. (2003) Aldehydes in exhaled breath condensate of patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am. J. Respir. Crit. Care Med. 167, 10, 1380–1386.
• 4.CRC, Handbook of food additives. [Red.] T.E. Furia. 2nd ed. Cleveland, The Chemical Rubber Co. 865.
• 5.De Haan L. i in. (1994) Effect of lipids and aldehydes on gap-junctional intercellular communication between human smooth muscle cells. Carcinogenesis 15, 2, 253–256.
• 6.Frampton M.W. i in. (1999) Aldehydes in rat and human lavage fluid after ozone exposure. Cambridge, Health Effects Institute, Research Report 90.
• 7.Frankel E.N., Hu M.L., Tappel A.L. (1989) Rapid headspace gas chromatography of hexanal as a measure of lipid peroxidation in biological samples. Lipids 24, 11, 976–981.
• 8.Furia T.E., Bellanca N. (1975) Fenaroli’s Handbook of flavor ingredients. Vol. 2. 2nd ed. Cleveland, OH, The Chemical Rubber Co. 244 i 654.
• 9.Genium’s Handbook of safety, health, and environmental data for common hazardous substances (1999) N.Y., Genium Publishing Corporation 2, 2271.
• 10.Grant W.M. (1986) Toxicology of eye. 3rd ed. Springfield, Charles C. Thomas Publisher. 11.Guicheit R., Schulting F.L. (1985) Sci. Total. Environ. 43, 193–219.
• 12.Hawley’s condensed chemical dictionary (1993) [Red.] R.J. Lewis. 12th ed. New York, Van Nostrand Rheinhold Co., 598.
• 13.HSDB, Hazardous Substance Data Bank (2006) [komputerowa baza danych].
• 14.Jaar V., Ste-Marie L., Montgomery J.A. (1999) Striatal metabolism of hexanal, a lipid peroxidation product, in the rat. Metab. Brain Dis. 14, 2, 71–82.
• 15.Kato F. i in. (1989) Mutagenicity of aldehydes and diketones. Mutat. Res. 216, 366–367. 16.Komsta E. i in. (1988) Results of a short-term toxicity study for three organic chemicals found in niagara river drinking water. Bull. Environ. Contam. Toxicol. 41, 515–522. 91
• 17.Marinari U.M. i in. (1984) DNA-damaging activity of biotic and xenobiotic aldehydes in Chinese hamster ovary cells. Cell. Biochem. Funt. 2, 243–248.
• 18.Marnett L.J. i in. (1985) Naturally occuring carbonyl compounds are mutagens in Salmonella tester strain TA104. Mutat. Res. 148, 25–34.
• 19.Martelli A. i in. (1994) Cytotoxic and genotoxic effects of five n-alkanals in primary cultures of rat and human hepatocytes. Mutat. Res. 323, 3, 121–126.
• 20.Moody D.E., Reddy J.K. (1982) Serum trigiceryde and cholesterol contents in male rats receiving diets containing plasticizers and analogues of the ester 2-ethylhexanol. Toxicol. Lett. 10, 4, 379–383.
• 21.Parmeggiani L. (1983) Encyclopedia occupational health and safety. 3rd ed. Geneva, International Labour Office 112–113.
• 22.Patty's industrial hygiene and toxicology (1981) 3rd ed. New York, Interscience, Vol. II A. 23.Richardson M.L., Gangolli S. (1993) The dictionary of substances and their effects. Cambridge, Royal Society of Chemistry 4, 824–825.
• 24.Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem. Załącznik. DzU nr 201, poz. 1674. 25.RTECS (2006) National Institute for Occupational Safety and Health. Sax’s dangerous properties of industrial materiale (2000) [Red.] N.J.
• 26.Sax, R.J. Lewis. 10th ed. New York, Van Nostrand Reinhold 2, 1428.
• 27.Steinhagen W.H., Barrow C.S. (1984) Sensory irritation structure-activity study of inhaled aldehydes in B6C3F1 and Swiss-Webster mice. Toxicol. Appl. Pharm. 72, 495–503.
• 28. Umegaki K. i in. (1999) Increses in 4-hydroxynonenal and hexanal in bone marrow of rats subjected to total body X-ray irradiation: association with antioxidant vitamins. Bone Marrow Transpl. 23, 173–178.
• 29.Yazdanpanah M. i in. (1997) Cytotoxic aldehydes as possible markers for childhood cancer. Free Radic. Biol. Med. 23, 6, 870–878.
• 30.Yoshino K. i in. (1993) Accumulation of (E)-4-hydroxy-2-nonenal and n-hexanal, degradation products of lipid peroxides, in mouse lung and Liver. Biol. Phar. Bull. 16, 1, 84–86.