Czy za snem kryje się chemia?

• Autorzy: Kalisz Paulina , Kosińska Edyta

Warianty tytułu

EN

Is there chemistry behind sleep?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Sen ma fundamentalne znaczenie dla emocjonalnego i fizycznego zdrowia człowieka. Jego nieodpowiednia ilość jest znanym czynnikiem ryzyka zachorowania na otyłość, cukrzycę, choroby serca oraz depresję. Dorosły człowiek poświęca mu około jednej trzeciej swojego życia. Jednak skąd organizm wie, kiedy powinien zapaść w sen? Badania pokazują, że wiele części mózgu bierze udział w procesach produkcji hormonów i substancji chemicznych, które regulują zarówno sen jak i czuwanie. W niniejszym artykule opisano wpływ rytmu dobowego, melatoniny, adenozyny, neuroprzekaźnika GABA oraz kofeiny na ten stan fizjologiczny.

EN

Sleep is fundamental to a person's emotional and physical health. Its insufficient quantity is a known risk factor for obesity, diabetes, heart disease and depression. An adult devotes about one-third of his or her life to it. However, how does the body know when it should fall asleep? Research shows that many parts of the brain are involved in the production of hormones and chemicals that regulate both sleep and wakefulness. This article describes the effects of diurnal rhythm, melatonin, adenosine, the neurotransmitter GABA, and caffeine on this physiological state.

Słowa kluczowe

PL

sen; melatonina; adenozyna; kofeina; neuroprzekaźnik GABA; niedobór snu; chemia snu

EN

dream; melatonin; adenosine; caffeine; GABA neurotransmitter; sleep deficiency; sleep chemistry

• Wydawca: Katedra Chemii Analitycznej, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Czasopismo: Analit
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 13
• Strony: 46--49
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys.

Twórcy

autor

Kalisz Paulina

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Polska

autor

Kosińska Edyta

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Polska

Bibliografia

• [1] W. Szelenberger, Neurobiologia Snu, Advances in Respiratory, Medicine 75 (2007), 3-8
• [2] A.K. Patel, V. Reddy, K.R. Shumway, J. F. Araujo, Physiology, Sleep Stages, StatPearls Publishing, (2022)
• [3] S. McLeod, Maslow’s hierarchy of needs, Simply psychology, (2007), 1-18
• [4] M. Walker, Dlaczego śpimy. Okrywanie potęgi snu i marzeń sennych, Wydawnictwo Marginesy Sp. z.o.o, Warszawa, (2017)
• [5] https://www.ninds.nih.gov/health-information/public-education/brain-basics/brain-basics-understanding-sleep (odwiedzona: 9.05.2023)
• [6] https://www.healthline.com/health/sleep-deprivation/effects-on-body (odwiedzona:9.05.2023)
• [7] https://pl.wikipedia.org/wiki/Rytm_dobowy (odwiedzona:9.05.2023)
• [8] https://www.chemistryislife.com/the-chemistry-of-sleep (odwiedzona:9.05.2023)
• [9] M. Samsel, K. Dzierzbicka, P. Trzonkowski, Adenozyna, jej analogi i konugaty, Index Copernicus International 67, (2013), 1189-1203
• [10] https://www.acs.org/education/resources/highschool/chemmatters/past-issues/archive-2014-2015/the-science-of-sleep.html (odwiedzona:9.05.2023)
• [11] https://poweronpoweroff.com/blogs/longform/the-neurochemistry-of-sleep?fbclid=IwAR10yq0CsAYnccmoTwwdsIabfUMarjqCpseiO4F0Tl8Tkv6fbb845MRRWQs (odwiedzona:9.05.2023)

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).