Nowe spojrzenie na budowę geologiczną brzeżnej części Karpat i ich podłoża (SE Polska) w oparciu o interpretację profili sejsmicznych 2D

• Autorzy: Urbaniec A.

Warianty tytułu

EN

New insights into the geological structure of the marginal part of the Outer Carpathians and their basement (SE Poland) based on 2D seismic interpretation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Obszar badań usytuowany jest w południowo-wschodniej Polsce, w brzeżnej części nasunięcia karpackiego. Rejon ten cechuje się stosunkowo dużym stopniem skomplikowania budowy geologicznej, gdyż poza obecnością licznych stref nasunięć w obrębie utworów jednostek karpackich i miocenu sfałdowanego, mamy tutaj do czynienia z krzyżowaniem się kilku dużych stref dyslokacyjnych, o różnych kierunkach przebiegu. Dotychczasowy stan rozpoznania wgłębnej budowy geologicznej analizowanego obszaru jest bardzo nierównomierny. Brak jest rozpoznania otworowego przede wszystkim z obszarów obniżonych tektonicznie, gdzie strop podłoża neoproterozoicznego zalega na dużych głębokościach (tj. poniżej 4500m). Wyniki prezentowane w ramach niniejszego artykułu uzyskano w oparciu o interpretację dziewięciu profili sejsmicznych 2 D (Rysunek 1), które zarejestrowane zostały w terenie przy zastosowaniu metody wibratorowo-dynamitowej. Jednocześnie jeden z analizowanych profili sejsmicznych poddany był reprocessingowi w Zakładzie Sejsmiki Instytutu Nafty i Gazu – Państwowego Instytutu Badawczego (Bajewski i in. 2016), a wyniki uzyskane na podstawie tego reprocessingu zostały uwzględnione w trakcie interpretacji geologicznej materiałów sejsmicznych. Zaprezentowany model strukturalno-tektoniczny obrazuje znaczny stopień skomplikowania budowy geologicznej analizowanego rejonu, a przede wszystkim podkreśla wieloetapowość zachodzących w poszczególnych okresach zjawisk tektonicznych, mających wpływ na współczesny obraz geologiczny. Obecny obraz strukturalny w analizowanym rejonie jest tak naprawdę kompilacją efektów szeregu procesów, zachodzących w kolejnych epokach geologicznych, stopniowo nakładających się na siebie. Konsekwencją tego są duże trudności, a czasami wręcz brak możliwości odtworzenia kolejności zachodzących w poszczególnych etapach zjawisk tektonicznych.

EN

The study area is located in south-eastern Poland, in the marginal part of the Outer Carpathians. The series of Neoproterozoic anchimetamorphic sedimentary rocks of the Małopolska Massif form the basement of the Carpathian Foredeep in the analyzed region. The complex of the Miocene sediments, characterized by variable total thickness (from 150 m to more than 3300 m) and facies variability, is the middle stage of study area. The youngest stage consists of allochtonous tectonic units (Stebnik, Boryslav-Pokutya and Skole) of the Carpathian orogen. The results presented in this article are based on the interpretation of the nine 2D seismic sections. One of the analyzed seismic profiles had been reprocessed in Oil and Gas Institute - National Research Institute (Bajewski et al.2016) and results have been taken into account in the geological interpretation. The presented tectonic model emphasizes the complexity of the geological structure in the analyzed area. Presented concept assumes that some of the major fault zones are very old tectonic lines (related to the Variscan orogenesis, and maybe even older), which have been repeatedly reactivated under different stress conditions. The diagonal collision of the Carpathian orogen and the basement elevations induced a reactivation of the major faults. Strike-slip faults and out-of-sequence thrusts were generated within the Carpathian units. The final phase of the large faults reactivation took place after the latest thrusting of the Carpathians.

Słowa kluczowe

PL

Karpaty; podłoże Karpat; profile sejsmiczne 2D; budowa geologiczna Karpat

EN

Carpathians; Carpathians basement; 2D seismic interpretation

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Inżynierów i Techników Przemysłu Naftowego i Gazowniczego
• Czasopismo: Wiadomości Naftowe i Gazownicze
• Rocznik: 2017
• Tom: R. 20, Nr 2 (220)
• Strony: 4--12
• Opis fizyczny: Bibliogr. 62 poz., rys.

Twórcy

autor

Urbaniec A.

• Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy

Bibliografia

• 1.Alexandrowicz S.W, Garlicki A, Rutkowski J., 1982 - Podstawowe jednostki litostratygraficzne miocenu zapadliska przedkarpackiego. Kwart. Geolog., 26(2): 470•471.
• 2.Andreyeva-Grigolovich A.S., Oszczypko N, Savitskaya N.A., Ślączka A., Trofimovich N.A., - 2003 - Correlation of Late Badenian salts of the Wieliczka, Bochnia and Kalush areas (Polish and Ukrainian Carpathian Foredeep), Ann. Soc. Geol. Pol., 73(2): 67-89.
• 3.Andreyeva-Grigorovich A.S., Oszczypko N., Ślączka A., Oszczypko-Clowes M., Savitskaya N.A., Trofimovich N.A., - 2008 - New data on the stratigraphy of the folded Miocene Zone at the front of the Ukrainian Outer Carpathians. Acta Geologica Polonica, 58(3): 325-353.
• 4.Bajewski Ł., Urbaniec A., Wilk A., Bartoń R., 2016 - Zwiększenie dokładności odwzorowania ośrodka geologicznego z obszaru Karpat na podstawie przetwarzania sejsmiki powierzchniowej 2D i otworowej. Praca statutowa. Archiwum Instytutu Nafty i Gazu- Państw. Inst. Bad., Kraków.
• 5.Baran U., Jawor E., 2009 – Sejsmogeologiczna dokumentacja perspektyw odkrycia nowych złóż gazonośnych w piaskowcach mioceńskich pod nasunięciem karpackim między Husowem a Przemyślem. Geologia (Kwartalnik AGH),35(4/1): 223-253.
• 6.Bukowski K, Leeuw A., Gonera M, Kuiper K.F., Krzywiec P., Peryt D., 2010 - Badenian tuffite levels within the Carpalhian orogenic front (Gdów - Bochnia area, Southem Poland): radio-isotopic dating and stratigraphic position. Geological Quarterly, 54(4): 449•464.
• 7.Buła Z., Żaba J., Habryn R., 2008 - Regionalizacja tektoniczna Polski - Polska południowa (blok górnośląski i małopolski). Przegląd Geologiczny, 56(10): 912-920.
• 8.Czarnocki J., Kowalewski K., 1935 - O prasarmacie i o dyluwium w okolicach Medyki na podstawie zdjęć wykonanych w południowo-zachodnim końcu arkusza Mościska. Posiedz. Nauk. Państw. Inst. Geol., 42: 63-66.
• 9.Dudek K., Bukowski K., Wiewiórka J., 2004 - Datowania radiometryczne badeńskich osadów piroklastycznych z okolic Wieliczki i Bochni. [W]: Michalik M., Jacher-Śliwczyńska K., Skiba M., Michalik J. (red.) - Datowanie Minerałów i Skał, VIII Ogólnopolska Sesja Nauk.: 9-26.
• 10.Dziadzio P., Jachowicz M., 1996 – Budowa podłoża utworów mioceńskich na SW od wyniesienia Lubaczowa. Przegląd Geologiczny, 44(11): 1124-1130.
• 11.Dziadzio P., Maksym A., Olszewska B., 2006 - Sedymentacja utworów miocenu we wschodniej części zapadliska przedkarpackiego. Przegląd Geologiczny, 54(5): 413-420.
• 12.Garecka M., Jugowiec M., 1999. Wyniki badań biostratygraficznych miocenu zapadliska przedkarpackiego na podstawie nanoplanktonu wapiennego. Prace Państw. Inst. Geol., 168: 29-42.
• 13.Garecka M., Olszewska B., 1997 - O stratygrafii jednostki stebnickiej w Polsce. Przegląd Geologiczny, 45(8): 793-798.
• 14.Gaździcka E., 1994 – Nabnoplankton stratigraphy of the Miocene deposits in Tarnobrzeg area (northeastern part of the Carpathian Foredeep). Geological Quarterly, 38: 553-570.
• 15.Głowacki E., 1964 - Aktualny przekrój geologiczny przez jednostkę stebnicką na południe od Przemyśla. Geofizyka i Geologia Naftowa, 10-12: 319-324.
• 16.Głowacki E., Jurkiewicz H. Karnkowski P., 1966 - Geologia rejonu Przemyśla w świetle głębokich wierceń. Kwartalnik Geologiczny, 10(1).211-249.
• 17.Głowacki E., Karnkowski P., 1964 – Warunki akumulacji bituminów w strefie miocenu przykarpackiego między Przemyślem a Tarnowem. Przegląd Geologiczny, 12(3): 126-129.
• 18.Galonka J., Pietsch K., Marzec P., Stefaniuk M., Waśkowska A., Cieszkowski M., 2009 - Tectonics of the western part of the Polish Outer Carpathians. Geodinamica Acta, 22(1-3):127-143.
• 19.Jachowicz-Zdanowska M., 2011 - Organic microfossil assemblages from the late Ediacaran rocks of the Małopolska Block, southeastern Poland. Geological Quarterly, 55(2): 85-94.
• 20.Jankowski L., 2015 - Nowe spojrzenie na budowę geologiczną Karpat - ujęcie dyskusyjne. Prace Nauk. Inst. Nafty i Gazu• Państw Inst. Badaw., 202: 11- 154.
• 21.Jankowski L., Kopciowski R., Ryłko W., (ed) 2004 - Geological map of the Outer Carpathians: Borderlands of Poland, Ukraine and Slovakia, 1:200 000. Wydawnictwo Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 22.Jankowski L., Kopciowski R., Ryłko W., Danysh V., Tsarnenko P.N., Hnylko O., 2012a- Lithostratigraphic correlationof the Outer Carpathian borderlands of Poland, Ukraine, Slovakia and Romania. Biul. Państw. Inst. Geol., 449:87-98.
• 23.Jankowski L., Margielewski W., 2015 – Pozycja tektoniczna Roztocza w świetle historii rozwoju zapadliska przedkarpackiego. Biul. Państw. Inst. Geol., 462: 7-28.
• 24.Jankowski L, Probulski J., 2011 - Rozwój tektoniczno-basenowy Karpat zewnętrznych na przykładzie budowy geologicznej zlóż Grabownica, Strachocina i Łodyna oraz ich otoczenia. Geologia (Kwart. AGH), 37(4): 555-583.
• 25.Jasionowski M., 1997 - Zarys litostratygrafii osadów mioceńskich wschodniej części zapadliska przedkarpackiego. Biul. Państw. Inst. Geol., 375: 43-60.
• 26.Kotlarczyk J., 1988 - Geologia Karpat przemyskich - ,,szkic do portretu”. Przegląd Geologiczny, 36(6)- 325-333.
• 27.Kotlarczyk J., Jerzmańska A., Świdnicka E., Wiszniowska T., 2006 - A framework of ichthyofaunal ecostrarigraphy of the Oligocene Early Miocene strata of the Polish Outer Carpathian basin. Ann. Soc. Geol. Pol., 76(1): 1-111.
• 28.Kowalska S., 2012 - Granica diageneza/anchimetamorfizm w skalach najwyższego proterozoiku i kambru ze wschodniej części bloku małopolskiego wyznaczona na podstawie badań minerałów ilastych. Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu, 187: 8-152.
• 29.Krzywiec P., Jochym P., 1997 - Charakterystyka mioceńskiej strefy subdukcji Karpat Polskich na podstawie wyników modelowań ugięcia litosfery. Przegląd Geologiczny, 45(8): 785-192.
• 30.Krzywiec P., Wysocka A., Oszczypko N., Mastalerz K., Papiernik B., Wróbel G., Oszczypko-Clowes M., Aleksandrowski P., Madej K., Kijewska S., 2008 - Ewolucja utworów mioceńskich zapadliska przedkarpackiego w rejonie Rzeszowa (obszar zdjęcia sejsmicznego 3D Sokołów - Smolarzyny). Przegląd Geologiczny, 56(3): 232-244.
• 31.Kuśmierek J., 2010 – Subsurface structure and tectonic style of the NE Outer Carpathians (Poland) on the basis of integrated 2D interpretation of geological and geophysical images. Geologica Carpathica, 61(1): 71-85.
• 32.Kuśmierek J., Baran U., 2008 – Wgłębna budowa Karpat w strefie sigmoidy przemyskiej: interpretacja profili sejsmicznych i ocena prognoz naftowych. Geologia (Kwart. AGH), 34(3): 365-384.
• 33.Kuśmierek J., Baran U., 2016 - Structure and tectonic evolution of the NE segment of the Polish-Ukrainian Carpathians during the Late Cenozoic: subsurface cross-sections and palinspastic models. Geologica Carpathica, 67(4):347-370.
• 34.Kuśmierek J., Maćkowski T., Szczygieł M., Baran U., Pieniądz K., 2006 - Budowa struktur wgłębnych w strefie sigmoidy przemyskiej- przegląd modeli interpretacyjnych. Technika Poszukiwań Geologicznych, Geotermia, Zrównoważony Rozwój, (2): 31-34.
• 35.Łydka K., Moryc W., 2000 - Transformations of deep burried sedimentary rocks from Kuźmina and Czudec (SE Poland). Archiwum Mineralogiczne, 53(1-2): 25-60.
• 36.Malata T., 1996 - Analysis of standard lithostratigraphic nomenclature and proposal of division for Skole unit in the Polish Flysch Carpathians. Geological Quarterly, 40(4): 543-554.
• 37.Malata T., Żytko K. [red.], 2006 - Kuźmina 1. Profile Głębokich Otworów Wiertniczych Państwowego Instytutu Geologicznego, 110.
• 38.Moryc W., 2006 - Budowa geologiczna podłoża miocenu w rejonie Kraków - Pilzno. Część 1. Prekambr i paleozoik (bez permu). Nafta Gaz, 62(5): 197-216.
• 39.Moryc W., Jachowicz M., 2000 - Utwory prekambryjskie w rejonie Bochnia - Tarnów - Dębica. Przegląd Geologiczny, 48(7): 601-606.
• 40.Moryc W., Łydka K., 2000 – Sedimentation and tectonics of the Upper Proterozoic – Lover Cambrian deposits of the southern Małopolska Massif (SE Poland). Geological Quarterly, 44(1): 47-58.
• 41.Ney R., 1957 - O miocenie na przedgórzu Karpat między Przemyślem a Chyrowem. Przegląd Geologiczny, 5(1): 12-18.
• 42.Ney R., 1958 - Niektóre problemy z tektoniki Przedgórza i brzegu Karpat na południe od Przemyśla. Nafta, 14(3): 59-65.
• 43.Ney R., 1965 - Warstwy przemyskie w jednostce stebnickiej- Geofizyka i Geologia Naftowa, 7-9: 235-243.
• 44.Ney R., 1968 - Rola rygla krakowskiego w geologii zapadliska przedkarpackiego i rozmieszczeniu złóż ropy i gazu. Prace Geol. Kom. Nauk Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 45: 1-82.
• 45.Niedźwiedzki J., 1901 - Przyczynek do geologii pobrzeża Karpat przemyskich. Kosmos, Lwów, 26: 224-231,538-555.
• 46.Olszewska B., 1999. Biostratygrafia neogenu zapadliska przedkarpackiego w świetle nowych danych mikropaleontologicznych. Prace Państw. Inst. Geol., 168: 9-28.
• 47.Oszczypko N., 1998 - The Western Carpathian foredeep - development of the foreland basin in front of the accretionary wedge and its burial history (Poland). Geologica Carpathica, 49: 1-18.
• 48.Oszczypko N., Krzywiec P., Popadyuk I., Peryt T. 2006 - Carpathian Foredeep Basin (Poland and Ukraine) - its sedimentary, structural and geodynamic evolution. Memoir AAPG, 84:239-350.
• 49.Oszczypko N., Uchman A., Bubniak I.,2014 The Dobrotiv Formation (Miocene) in the Boryslav-Pokuttya and Sambir nappes of the Ukrainian Carpathians: a record of sedimentary environmental change in the development of the Carpathian Foredeep Basin. Geological Quarterly., 58(3): 393-408.
• 50.Oszczypko N., Uchman A., Bubniak I., 2016- The Stebnyk Formation (Miocene) in the Boryslav-Pokuttya and Sambir nappes of the Ukrainian Carpathians: a record of environmental change in the Carpathian Foredeep. Geological Quarterly., 60(2): 473-492.
• 51.Oszczypko-Clowes M., Lelek D., Oszczypko N., 2012 - Sarmatian paleoecological environment of The Machów Formation based on the quantitative Nannofossil analysis – case study from Sokołów area (Polish Carpathian Foredeep). 2nd International Conference ,,Alpine-Petrol 2012”; Book of Programme and Abstracts: 55-56.
• 52.Peryt D., 1999 - Calcareous nannoplankton assemblages of the Badenian evaporites in the Carpathian Foredeep. Biuletyn Państw. Inst. Geol., 387l: 158-161.
• 53.Petryczenko O.I., Panow G.M., Peryt T.M., Srebrodolski B.I., Pobereźski A.W., Kowalewicz W.M., 1994 - Zarys geologii mioceńskich formacji ewaporatowych ukraińskiej części zapadliska przedkarpackiego. Przegląd Geologiczny, 42(9). 734-737.
• 54.Pietsch K., Golonka J., Marzec P., 2007 – Stosunek podłoża do fliszu Karpat zewnętrznych pomiędzy Wadowicami a Babią Górą w świetle refleksyjnych badań sejsmicznych. Geologia (Kwartalnik AGH), 33(4/1): 197-210.
• 55.Połlowicz S., 2004 - Jednostki stebnicka i zgłobicka w budowie Karpat Polskich. Geologia (Kwartalnik AGH), 30(1). 85-110.
• 56.Stefaniuk M., 2003 - Regionalne badania magnetotelluryczne w polskich Karpatach wschodnich. Geologia (Kwartalnik AGH), 29(3-4): 131-168.
• 57.Stefaniuk M., Ostrowski C., Targosz P., Wojdyła M., 2009 - Wybrane problemy magnetotellurycznych i grawimetrycznych badań strukturalnych we wschodniej części polskich Karpat. Geologia (Kwartalnik AGH), 35(4/1): 7-46.
• 58.Wdowiarz S., Jucha S., 1981 - North-Western extension of the Borislav-Pokutse zon of deepseated folds in the Polish Carpathians. Biul. Inst. Geol., 335: 7-22.
• 59.Wiśniowski T., 1908 - Atlas geologiczny Galicji, arkusz Dobromil (tekst do z. 21). Komisja Fizjograficzna Polskiej Akademii Umiejętności, Kraków.
• 60.Zieliński J.J., 1963 - Odkrycie fliszowego fałdu wgłębnego w rejonie Przemyśla. Rocznik Pol. Tow. Geol., 33(3) 387-395.
• 61.Żelaźniewicz A., Aleksandrowski P., Buła Z., Karnkowski P.H., Konon A., Oszczypko N., Ślączka A., Żaba J., Żytko K., 2011 – Regionalizacja tektoniczna Polski. Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław.
• 62.Żelaźniewicz A., Buła Z, Fanning M., Seghedi A., Żaba J., 2009 - More evidence on Neoproterozoic terranes in southern Poland and southeastern Romania. Geological Quarterly., 53(1):93-124.