Industrial open-air museums in Poland – adaptation to the expectations and requirements of a modern audience

• Autorzy: Drożdż-Szczybura Małgorzata

Identyfikatory

DOI

10.24427/aea-2022-vol14-no2-03

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The subject of open-air museums has been and continues to be extensively researched in Poland. The world’s first open- -air museum called ‘Skansen’ was established in 1891 on the Stockholm island of Djurgården. The oldest open-air museum in Poland, the Teodora and Izydor Gulgowski Kashubian Ethnographic Park in Wdzydze Kiszewskie, was founded in 1906. Initially, open-air museums presented exclusively heritage facilities related to rural culture. Gradually, the exhibitions were supplemented with examples of small-town, worker, manor and industrial buildings. Over time, industrial open-air museums began to be established. Open-air museums can be divided into three categories. The first comprises displays of ethnographic items with the focus on folk culture. The second category comprises museums of technology and industry. In the third group there are ethnographic museums with separate sections of industrial exhibitions as well as museums displaying industrial equipment and machinery against the background of ethnographic heritage facilities. The aim of this treatise is to present the diversity of Polish open-air industrial museums, classify them, present their activities, evaluate them and discuss the conditions to be met so that open-air industrial museums can be recognised as a tourist product. Polish museums of technology and industry in the open air or with industrial outdoor exhibitions can be divided into museums related to sailing, shipbuilding and fishing, military, aviation, railway, firefighting, road building, beekeeping and mining, and others. The financial standing of outdoor museums of technology and industry varies, but is usually bad. In order to make open-air museums profitable it is necessary to modernise their offer. Since the traditional, static model of presenting museum resources is the least attractive nowadays, it is necessary to shift away from passive displays towards active dissemination.

PL

Tematyka muzeów na wolnym powietrzu była i jest w Polsce przedmiotem szerokich badań. Pierwsze w świecie muzeum na wolnym powietrzu o nazwie „Skansen” powstało w 1891 r. na sztokholmskiej wyspie Djurgården. Najstarsze muzeum na wolnym powietrzu w Polsce, Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich, został założony w 1906 r. Początkowo muzea na wolnym powietrzu prezentowały wyłącznie zabytkowe obiekty związane z kulturą wiejską. Stopniowo ekspozycje uzupełniano o przykłady budownictwa małomiasteczkowego, robotniczego, dworskiego i przemysłowego. Z czasem zaczęto tworzyć przemysłowe muzea na wolnym powietrzu. Muzea na wolnym powietrzu można podzielić na trzy kategorie. Pierwsza z nich to ekspozycje obiektów etnograficznych, skupione na kulturze ludowej. Drugą kategorię stanowią muzea techniki i przemysłu. W trzeciej grupie znajdują się muzea etnograficzne, w których wydzielone są kwartały ekspozycji przemysłowych czy też muzea prezentujące urządzenia i maszyny przemysłowe na tle zabytków etnograficznych. Celem pracy jest przedstawienie różnorodności polskich przemysłowych muzeów na wolnym powietrzu, dokonanie ich klasyfikacji, prezentacja realizowanych działań oraz ocena i podanie warunków pozwalających na uznanie przemysłowych muzeów na wolnym powietrzu za produkt turystyczny. Polskie muzea techniki i przemysłu na wolnym powietrzu czy też posiadające przemysłowe ekspozycje plenerowe można podzielić na muzea: związanie z żeglugą i przemysłem okrętowym, rybołówstwa, wojskowe, lotnictwa, kolejnictwa, pożarnictwa, drogownictwa, pszczelarstwa, górnictwa, inne. Muzea techniki i przemysłu na wolnym powietrzu są w różnej, najczęściej złej kondycji finansowej. Niezbędnym warunkiem uzyskania dochodowości przez muzea na wolnym powietrzu jest uwspółcześnienie ich oferty. Tradycyjny, statyczny model prezentowania zasobów jest dziś najmniej atrakcyjny. Konieczne jest odejście od biernego udostępniania na rzecz czynnego upowszechniania.

Słowa kluczowe

EN

open-air museum; industry; types of museums; profitability; attractiveness

PL

muzea na wolnym powietrzu; przemysł; typy muzeów; dochodowość; atrakcyjność

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Architecturae et Artibus
• Rocznik: 2022
• Tom: Vol. 14, no. 2
• Strony: 29--40
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., fot.

Twórcy

autor

Drożdż-Szczybura Małgorzata

• Cracow University of Technology, Faculty of Architecture, 24 Warszawska St., 31-155 Cracow

• https://orcid.org/0000-0002-0642-8177

Bibliografia

• 1. Bednarek M. (2007), Doskonalenie systemów zarządzania: nowa droga do przedsiębiorstwa lean, Difin, Warszawa.
• 2. Czajkowski J. (1984), Muzea na wolnym powietrzu w Europie historia - dzień dzisiejszy – perspektywy, Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów-Sanok, Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów-Sanok. ISBN: 83-03-00527-8.
• 3. Czerwiński T. (2006), Etnograficzne muzeum na wolnym powietrzu – pomnik przeszłości, instytucja kultury czy produkt turystyczny? Garść refleksji na okoliczność Jubileuszu 10-lecia Kaszubskiego Parku Etnograficznego w Wdzydzach, [in:] 100-lecie polskiego muzealnictwa etnograficznego na wolnym powietrzu, „Biuletyn Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce”, No. 9, Wdzydze, pp. 67-73. ISSN 1509-2453.
• 4. Drożdż-Szczybura M. (1998), Ordynacje rodowe XIX i pierwszej połowie XX w. Wielkie posiadłości ziemskie i kształt prawno-organizacyjny w Polsce porozbiorowej na przykładzie ordynacji łańcuckiej, Politechnika Krakowska, Kraków. ISBN: 83-903878-0-8.
• 5. Kasperska E. (2011), Muzea etnograficzne na wolnym powietrzu a ich wartość marketingowa dla regionu, [in:] „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” No. 663, Ekonomiczne Problemy Usług No 75, Szczecin, pp. 336-351. ISSN: 1896-382X.
• 6. Mokras-Grabowska J. (2007), Kultura ludowa w polskiej turystyce – autentyczność czy komercja?, [in:] A. Stasiak (red.), Kultura i turystyka – razem czy oddzielnie?, Wyd. Wyższej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa, Łódź, pp. 257-274.
• 7. (2019) Przestrzeń alternatywna dla działań artystycznych, Wydawnictwo Naukowe UP, Muzeum Żup Krakowskich, Kraków-Wieliczka. ISBN: 978-83-8084-299-1
• 8. Romanow-Kujawa M. (2002), Wsi spokojna, wsi wesoła. Wielkopolski Park Etnograficzny wobec oczekiwań i tęsknot zwiedzających, „Biuletyn Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu” No. 4, Toruń, pp. 63-67. ISSN: 1509-2453.
• 9. Sadkowski T. (2002), „… Bestia, która była ale nie jest …” (AP 17,11) w sprawie poszerzonej definicji muzeów na wolnym powietrzu, „Biuletyn Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu” No. 4, Toruń. ISSN: 1509-2453.
• 10. (2021), Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Wydawnictwo PWN, Warszawa, ISBN: 9788301123659.
• 11. Stasiak A. (1996), Muzea na wolnym powietrzu w Polsce i możliwości ich wykorzystania dla celów turystycznych, „Turyzm” Vol. 6, J. 2, Łódź, pp. 67-94. ISSN: 0867-5856.
• 12. Śliwiński W. (2002), „Paramuzealne” zespoły skansenowskie – pożądane współcześnie rozwinięcie, czy profanacja idei muzeów na wolnym powietrzu, „Biuletyn Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu” No. 4, pp. 45-50, Toruń. ISSN: 1509-2453.
• 13. Wołodźko M. (2005), Muzea etnograficzne w świetle świata zewnętrznego, „Biuletyn Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu” No. 8, Wdzydze, ISSN: 1509-2453.
• 1. Act of 29 June 2007 on amending the law on museums, Dz. U. of 29 June 2007 No. 136 item 956.
• 2. Convention on the Rights of Persons with Disabilities, Article 2, Journal of Laws of the Republic of Poland of 15 October 2012, item 1169, Convention on the Rights of Persons with Disabilities, drawn up in New York on 13 December 2006.
• 3. Notice of the Speaker of the Sejm of the Republic of Poland of 23 March 2018 on the announcement of the uniform text of the Act on museums, Polish D.U. of 12 April 2018, item 720.
• 1. Kolber D., Event marketing – historia i systematyka,trademarketer.pl/index.php?option=com _content&view=article&id=32:event-marketinghistoria-i-systematyka&catid=35:bt [accessed:20.06.2022].
• 2. Słownik Języka Polskiego, PWN, https://sjp.pwn.pl/html [accessed: 31.03.2022]
• 3. Wielki słownik języka polskiego, PAN, https://wsjp.pl/[accessed: 31.03.2022]

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).