Początki Instytutu Nafty i Gazu – historia dziewięćdziesięciu lat rozwoju

• Autorzy: Lubaś Jan

Identyfikatory

DOI

10.18668/NG.2021.11.07

Warianty tytułu

EN

The beginnings of the Oil and Gas Institute: the history of ninety years of development

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł przedstawia atmosferę i okoliczności, jakie towarzyszyły powstaniu i rozwojowi Instytutu Naftowego w Polsce. Projekt powołania Polskiego Instytutu Naftowego zgłoszono w 1927 roku na I Zjeździe Naftowym. Został on podjęty przez Izbę Pracodawców w Przemyśle Naftowym, gdy w 1931 roku w Krośnie założono Instytut Przemysłu Naftowego – chociaż jego działalność obejmowała tereny Zachodniego Zagłębia Naftowego. Pracę Instytutu przerwały lata wojny, w roku 1944 decyzją Państwowego Urzędu Naftowego powołano Instytut Naftowy, zlokalizowany w tym samym miejscu co przedwojenny Instytut Przemysłu Naftowego. Do czasów współczesnych historia Instytutu Nafty i Gazu nie nawiązywała do jednostki badawczej założonej w 1931 roku i rozpoczynano ją od przełomu lat 1944/1945, tzn. od listopadowej decyzji Państwowego Urzędu Naftowego. Autor w prezentowanym artykule przedstawia związki obu jednostek, ich podobną tematykę badawczą, pierwotnie ten sam zasięg i miejsce działania. Upoważnia to do sugestii, że pomimo przerwy w okresie wojennym jest to tożsama jednostka badawcza, a historia jej działalności powinna być liczona od roku 1931. W publikacji przywołano nazwiska i biografię trzech naftowców, którzy mieli szczególny udział w powstaniu i restytucji Instytutu, a mianowicie: Ludwika Stockera, przewodniczącego Izby Pracodawców w Przemyśle Naftowym i inicjatora powstania Instytutu; inż. Augusta Nieniewskiego, geologa i żołnierza, pierwszego kierownika nowo powstałego Instytutu; a także prof. Józefa Wojnara, założyciela powojennego Instytutu, a z perspektywy lat współczesnych – odnowiciela jego działalności. W dalszej części publikacji przedstawiono kolejne zmiany organizacyjne i strukturalne Instytutu, rozwój jego bazy zasobowej, infrastruktury badawczej i kadrowej. Kończący się „wiek nafty” stawia przed Instytutem przełomowe wyzwania z zakresu niskoemisyjnej i odnawialnej transformacji energetycznej.

EN

This article presents the atmosphere and circumstances surrounding the establishment and development of the Oil Institute in Poland. The proposal for establishing the Polish Oil Institute was submitted in 1927 at the First Oil Convention. It was taken up by the Chamber of Oil Industry Employers when the Oil Industry Institute was founded in Krosno in 1931, although it concerned the area of the Western Oil Basin. The work of the Institute was interrupted by the war, but in 1944 the Oil Institute was established by a decision of the National Oil Office, in the same location as the pre-war Oil Industry Institute. The history of the Oil and Gas Institute began at the end of 1944 with the November decision of the National Oil Office and, until modern times, did not refer to the research unit founded in 1931. In this article, the author presents the relationship of the two units, their similar research areas and (originally) the same range and location of activity. These facts give rise to the suggestion that, despite the break in continuity during the war, this is the same research unit, and its history should be counted from 1931. The article presents the names and biographies of three oilmen who played a special role in the establishment and restitution of the Institute: Ludwik Stocker, chairman of the Chamber of Oil Industry Employers and initiator of the Institute’s establishment, August Nieniewski, geologist, soldier and the first head of the newly established Institute, and Prof. Józef Wojnar, founder of the post-war Institute and, from the contemporary perspective – the one responsible for reviving its activities. The subsequent organisational and structural changes within the Institute and the development of its resource base, research infrastructure and human resources are presented in the following part of the publication. As the ‘Oil Age’ draws to a close, the Institute is facing groundbreaking challenges in the transition to low-carbon and renewable energy.

Słowa kluczowe

PL

instytut naukowy; paliwa kopalne; przemysł naftowy

EN

research institute; fossil fuels; oil industry

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2021
• Tom: R. 77, nr 11
• Strony: 765--776
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys.

Twórcy

autor

Lubaś Jan

• Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy

Bibliografia

• Duran S., 2017. Wspomnienia o inż. Ludwiku Stockerze (1879–1932) – współtwórcy polskiego przemysłu naftowego w 85. rocznicę śmierci. Wiek Nafty, 2(97): 13–19.
• Energy Institute, 2019. Energy insight: A very brief history of the Energy Institute. <https://knowledge.energyinst.org/search/record?id=113123> (dostęp: 12.10.2021).
• Hynowski B. (red.), 2015. Słownik biograficzny techników polskich. Jubileuszowe wydanie specjalne. Naczelna Organizacja Techniczna Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych: 178. ISBN: 9788385001379.
• Jamróz S., 1928. Organizacja pracy badawczej w przemyśle naftowym. Przemysł Naftowy, 3: 65–68.
• Jaracz C., Froński A., Kostecki A., Pawłoski L., Raczkowski J., Wolwowicz R., 2005. 60 lat Instytutu Nafty i Gazu. Instytut Nafty i Gazu, Kraków: 1–143.
• Kowalewski K., 1927. Uruchomienie państwowych terenów naftowych. Dwutygodnik Naftowy, 8: 193–196. Księga Pamiątkowa Instytutu Nafty i Gazu, ul. Armii Krajowej 3, 38-400 Krosno.
• Lubaś J., 2007. Możliwości wzrostu stopnia sczerpania karpackich złóż ropy naftowej. Wiadomości Naftowe i Gazownicze, 5(109): 4–8.
• Lubaś J., 2017. Wkład Instytutu Nafty i Gazu w rozwój naftowego szkolnictwa zawodowego w Polsce. Nafta-Gaz, 7: 518–522. DOI: 10.18668/NG.2017.07.10.
• Nieniewski A., 1984. Pamiętniki. Buenos Aires (maszynopis w zbiorach autora).
• Praca zbiorowa, 1970. Dwadzieścia pięć lat działalności Instytutu Naftowego 1944–1969. Wydawnictwo Śląsk, Katowice: 20–22.
• Praca zbiorowa, 2015. Z pasji do węglowodorów… 70-lecie Instytutu Nafty i Gazu – Państwowego Instytutu Badawczego 1945–2015. Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy, Kraków: 1–367.
• W dwudziestopięciolecie S.A. „Gazolina” 1912–1937. [1937]. Książnica-Atlas, Lwów, s. 50.
• Wais T., 2012. August Nieniewski – kierownik Instytutu Przemysłu Naftowego Jasielskiego Okręgu Naftowego w Krośnie (1931–1939). Wiek Nafty, 2: 31.
• Wolwowicz R., 1995. Historia Polskiego Przemysłu Naftowego. Muzeum Regionalne PTTK w Brzozowie. T. 2: 320–351. ISBN: 23-901139-9-6.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).