Wykorzystanie i zarządzanie usługami współdzielonej mobilności w Polsce: uwarunkowania i perspektywy rozwoju

• Autorzy: Kubera Marcin

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.25.004.22667

Warianty tytułu

EN

The use and management of shared mobility service in Poland: conditions and development prospects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest identyfikacja psychologicznych czynników wpływających na korzystanie z usług współdzielonej mobilności w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem świadomości ekologicznej, kompetencji technologicznych oraz postaw wobec dzielenia się zasobami. Na podstawie danych ankietowych (N = 1296) przeprowadzono analizy ilościowe, obejmujące testy ANOVA, korelacje Pearsona oraz analizę zachowań użytkowników. Wyniki wskazują, że to nie deklarowana świadomość ekologiczna, lecz przede wszystkim biegłość cyfrowa i otwartość na innowacje stanowią kluczowe determinanty korzystania z usług współdzielonych. Pomimo powszechnego deklarowania działań prośrodowiskowych (np. segregacji odpadów), ekologia rzadko stanowi bezpośredni motyw wyboru środka transportu. Zidentyfikowano trzy wyraźne profile użytkowników: techno-entuzjastów, tradycyjnych użytkowników oraz oportunistów - różniące się pod względem częstotliwości użycia, celów podróży i relacji z technologią. Artykuł wskazuje na potrzebę projektowania zróżnicowanych strategii wdrażania i promowania mobilności współdzielonej - dopasowanych do specyfiki różnych grup użytkowników. W szczególności rekomenduje się uproszczenie aplikacji mobilnych, edukację opartą na danych środowiskowych oraz wzmacnianie zaufania społecznego. Badanie stanowi wkład w krajową debatę nad transformacją miejskiej mobilności w kierunku bardziej zrównoważonych i inkluzyjnych rozwiązań transportowych.

EN

The aim of this article is to identify the psychological factors influencing the use of shared mobility services in Poland, with particular emphasis on environmental awareness, technological competence, and attitudes toward resource sharing. Based on survey data (N = 1296), quantitative analyses were conducted, including ANOVA tests, Pearson correlations, and behavioral profiling of users. The results show that digital competence and openness to innovation, rather than declared environmental awareness, are the key determinants of shared mobility adoption. Although respondents frequently declare environmentally friendly actions (e.g., waste segregation), ecological concerns rarely serve as a direct motivation when choosing a transport mode. Three distinct user profiles were identified: tech enthusiasts, traditional users, and opportunists - differing in frequency of use, travel purposes, and their relationship with technology. The article highlights the need for differentiated strategies for implementing and promoting shared mobility - tailored to the specific characteristics of various user groups. Recommendations include simplifying mobile applications, providing data-driven environmental education, and strengthening social trust. The study contributes to the national debate on the transformation of urban mobility towards more sustainable and inclusive transport solutions.

Słowa kluczowe

PL

mobilność współdzielona; zarządzanie transportem; zrównoważony rozwój; ekonomia współdzielenia; nowa mobilność

EN

shared universal mobility; transport management; sustainable development; community economy; new mobility

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 28(1)
• Strony: 36--52
• Opis fizyczny: Bibliogr. 65 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kubera Marcin

• Pomorska Szkoła Wyższa, Tadeusza Kościuszki 112, 83-250 Starogard Gdański

• https://orcid.org/0000-0002-6163-0650

Bibliografia

• [1] Airbnb, 2024, Fast facts. https://news.airbnb.com/fast-facts/ [dostęp: 23.07.2025].
• [2] Ajzen I., 2020, The theory of planned behavior: Frequently asked questions, Human Behavior and Emerging Technologies, 2(4), 314-324.
• [3] Autopay, Postawy ekologiczne Polek i Polaków 2023, https:// autopay.pl/ekoreport [dostęp: 23.06.2025].
• [4] Bąk A., Nawrocka E. D., Jaremen D. E., 2022, “Sustainability” as a Motive for Choosing SharedMobility Services: The Case of Polish Consumers of Uber Services, Sustainability, 14(10), 6352.
• [5] Bieliński T., Ważna A.B., Antonowicz P., 2024, Shared Micro mobility Market Disturbances: the Polish Bike Sharing Market in Light of Z-score Analysis, Schmalenbach J Bus Res, 76, 463-481.
• [6] BiznesAlert/PwC, Carsharing wesprze elektromobilność w Polsce, https://biznesalert.pl/carsharing-elektromobilnosc-polska-pwc/ [dostęp: 23.06.2025].
• [7] Bucsky, P., 2022, Is car ownership reduction impact of car sharing lower than expected? A Europe-wide empirical evidence. Case Studies on Transport Policy, 10(4), 2032-2042.
• [8] Burinskienė A., Grybaitė V., Lingaitienė O., 2024, Sharing Economy Development: Empirical Analysis of Technological Factors, Sustainability, 16(4), 1702.
• [9] CBOS, 2022, Zaufanie społeczne. Komunikat z badań, 37/2022.
• [10] CEO.com.pl, Opinia Polaków o nowych formach mobilności, https://ceo.com.pl/nowe-formy-mobilnosci [dostęp: 23.06.2025].
• [11] Cylwik S., Gabryelczyk R., Chlebus M., 2020, Ridesharing in the Polish Experience: A Study using Unified Theory of Acceptance and Use of Technology, Central European Economic Journal, 7(54), 279-299.
• [12] Deloitte Insights, 2024, Planning for change: Significant payments opportunities in the evolving mobility ecosystem, Deloitte.
• [13] Doszczeczko B., 2022, Motywacje korzystania z roweru miejskiego w polskich miastach, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 59, 109-122.
• [14] Dyba W., Kisiała W., 2024, Carsharing users: socio-demographic characteristics, travel behaviour patterns and consumer preferences. A case study of the city of Poznań, Poland, Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 66(66), 153-168.
• [15] Fortune Business Insights, 2025, Shared mobility market size, share & industry analysis, by vehicle type (passenger vehicle, commercial vehicles, and two-wheelers), by business model (ride-hailing, car-sharing, peer peer rental, and others), by propulsion type (electric and conventional engine), and regional forecast, 2024-2032, https://www.fortunebusinessinsights.com/shared-mobility-market-108416 [dostęp: 25.06.2025].
• [16] Frenken K., Schor J. B., 2017, Putting the sharing economy into perspective, Environmental Innovation and Societal Transitions, 23, 3-10.
• [17] Gąsiorowska-Mącznik E., Piotrowska-Piątek A., Witczak- -Roszkowska D., 2019, Kształtowanie relacji międzyorganizacyjnych: koopetycja-zaufanie-współpraca, Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej, Kielce.
• [18] Güçlü, M. S., Erdil, O., Kitapçı, H., & Altındağ, E., 2023, How Consumer Motivations to Participate in Sharing Economy Differ Across Developed and Developing Countries: A Comparative Study of Türkiye and Canada. SAGE Open, 13(2).
• [19] Hodson M., Lockhart A., McMeekin A., 2024, How have digital mobility platforms responded to COVID-19 and why does this matter for ‘the urban’? Urban Studies, 61(7), 1452-1471.
• [20] INRIX, 2024, Global Traffic Scorecard 2023: Trends in urban mobility, INRIX, Inc. https://inrix.com/scorecard/ [dostęp: 23.06.2025].
• [21] Intergovernmental Panel on Climate Change, 2023, Climate Change 2023: Synthesis Report. Contribution of Working Groups I, II and III to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Core Writing Team, H. Lee & J. Romero (Eds.)], IPCC, https://www.ipcc. ch/report/ar6/syr/ [dostęp: 23.06.2025].
• [22] Ipsos, 2022, Global Trustworthiness Monitor.
• [23] Jaber A., Csonka B., 2023, How Do Land Use, Built Environment and Transportation Facilities Affect Bike-Sharing Trip Destinations?, Promet - Traffic&Transportation, 35(1), 119-132.
• [24] Janczewski J., Janczewska D., 2022, Modele biznesowe współdzielonej mikromobilności, Zarządzanie Innowacyjne w Gospodarce i Biznesie, 2(35)/2022.
• [25] Jiang J., Li E. Y., Tang L., 2024, A metaanalysis of antecedents and consequences of trust in the sharing economy, Internet Research, ahead-of-print.
• [26] Kłos-Adamkiewicz Z., Kowalska S., 2024, Assessment of the transport accessibility of the city’s bicycle rental system in Szczecin - GISbased analysis, European Research Studies Journal, 27(Special Issue B), 721-737.
• [27] Kubera M., 2025, Zrównoważony transport w polskich miastach, Zarządzanie mobilnością, Exante Wydawnictwo Naukowe, Wrocław.
• [28] Kubera M., Ślusarczyk B., 2023, Carsharing as an element of mobility management, Polish Journal of Management Studies, 27(2), 1-15.
• [29] Kuźma J., Połom M., Żukowska S., 2022, Rozwój mobilności współdzielonej w Polsce na tle tendencji europejskich, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 25(1), 7-22.
• [30] Maas S., Attard M., 2020, Attitudes and perceptions towards shared mobility services: Repeated cross sectional results from a survey among the Maltese population, Transportation Research Procedia, 45, 955-962.
• [31] Martínez L. M., Pritchard J. P., Crist P., 2024, Shared mobility’s role in sustainable mobility: Past, present, and future, Annual Review of Environment and Resources, 49, 191-222.
• [32] Michalak Sz., Bartkowiak P., Stachowiak-Krzyżan M., 2024, Using Structural Equation Modeling to Explore the Influence of Environmental Concern on the Willingness to Pay for Green Energy and Green Products: The Case of Poland, Marketing of Scientific and Research Organizations, 53, 3, 1-24.
• [33] Mielczarek-Mikołajów J., 2024, Out of Concern for Human Dignity, Life and Health in Terms of New Solutions in Public Transport, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica, 221-233.
• [34] Młynarski G., 2022, Postrzeganie usług mobilności współdzielonej w Polsce w kontekście globalnych wyzwań środowiskowych, Prace Naukowe/Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 129-140.
• [35] Newman P., Kenworthy J., 2015, The end of automobile dependence: How cities are moving beyond car-based planning, Island Press.
• [36] Pałka J., 2024, Mobilność współdzielona jako składowa inteligentnego transportu miejskiego. Analiza opinii użytkowników na przykładzie miasta Kielce, [w:] A. Podgórniak-Krzykacz, J. Przywojska (red.), Rozwój zrównoważonych, inteligentnych i odpornych miejskich systemów transportowych - perspektywa mieszkańców, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 117-132.
• [37] PAP/Santander Consumer Multirent, 2025, Czy Polacy są chętni dopłacić do bardziej ekologicznego auta?, https:// pap-mediaroom.pl [dostęp: 24.06.2025].
• [38] Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności. 2020. Strategia rozwoju nowej mobilności do 2030 roku. https://psnm.org.pl [dostęp: 24.06.2025].
• [39] Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności, 2024, Już prawie 1/4 Polaków rozważa przesiadkę do samochodu elektrycznego, https://psnm.org.pl [dostęp: 24.06.2025].
• [40] Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności, 2025, Barometr Nowej Mobilności, Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności, https://psnm.org.pl [dostęp: 24.06.2025].
• [41] Postorino M. N., Sarnè G. M. L., 2023, Using reputation scores to foster carsharing activities, Sustainability, 15(4), 3295.
• [42] Pouri M., Hilty L., 2021, The digital sharing economy: A confluence of technical and social sharing, Environmental Innovation and Societal Transitions, 38, 127-139.
• [43] Radzimski A., Dzięcielski M., 2021, Exploring the relationship between bike-sharing and public transport in Poznań, Poland, Transportation Research Part A: Policy and Practice, 145, 189-202.
• [44] Rasztorf R., 2022, Źródła współdzielone jako trend w zarządzaniu logistyką współczesnych miast, Gospodarka Materiałowa i Logistyka, LXXIV, 1/2022.
• [45] Research and Markets, 2024, Shared Mobility Market – Global Forecast to 2030, https://www.researchandmarkets.com/ [dostęp: 24.06.2025].
• [46] Schor J. B., Vallas S. P., 2021, The sharing economy: Rhetoric and reality, Annual Review of Sociology, 47, 369-389.
• [47] Shaheen S., Cohen A., Zohdy I., 2018, Shared mobility: Current practices and guiding principles, U.S. Department of Transportation, FHWA.
• [48] Smoliński P., Biegańska J., Środa-Murawska S., 2024, Differences in the environmental awareness of the Polish population, Acta Scientarium Polonorum Administratio Locorum, 23(2), 303-320.
• [49] Strefa Biznesu, 2024, Upadek tej usługi w Polsce. Wolimy mieć, niż pożyczać, https://strefabiznesu.pl/carsharing-w-polsce [dostęp: 24.06.2025].
• [50] Strojna N., Zalecka K., Ryciuk U., 2022, Współdzielona mikromobilność w transporcie miejskim, Akademia Zarządzania, 6(3)/2022, 363-385.
• [51] SW Research, 2024, EKObarometr – szósty pomiar świadomości ekologicznej Polaków, https://swresearch.pl [dostęp: 24.06.2025].
• [52] Szmelter-Jarosz A., Chmiel B., Nozari H., 2023, The Mobility Choices in Poland is There a Chance to Transition From Owned Cars to a Shared Ones?, European Journal of Transformation Studies, 11(1), 206-228.
• [53] Tomczyk Ł., 2024, Digital Transformation and Digital Competences of Urban and Rural Polish Youths, Politics and Governance, 12, 7381.
• [54] Trippner-Hrabi J., Podgórniak-Krzykacz A., Wójcik S., 2024, Financial determinants of mode substitution in residents’ travel behaviour: a case study of public bike-sharing in Lodz, Poland, European Spatial Research and Policy, 31(1), 79-98.
• [55] Turoń K., Tóth J., 2023, Innovations in shared mobility – Review of scientific works, Smart Cities, 6(3), 1545-1559.
• [56] Uber Technologies Inc., 2024, Annual report 2023, https:// investor.uber.com/financials/ [dostęp: 23.07.2025].
• [57] Venkatesh V., Morris M. G., Davis G. B., Davis F. D., 2023, Technology acceptance model 3: Longitudinal test of the unified theory of acceptance and use of technology, Information Systems Research, 34(1), 1-20.
• [58] Villa E., Breschi V., Ravazzi C., Tanelli M., Dabbene F., 2024, Can control aid in attaining sustainable goals? An improved data-informed framework to promote shared mobility, Control Engineering Practice, 153, Article 106106.
• [59] Warwas I., PodgórniakKrzykacz A., Wiktorowicz J., Górniak J., 2022, Demographic and generational determinants of Poles’ participation in the sharing economy: Findings from a survey data analysis, PLOS ONE, 17 (6), e0265341.
• [60] WCED, 1987, Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development, Oxford University Press, Oxford.
• [61] Wolniak R., Turoń K., 2025, Problemy współdzielenia hulajnóg w inteligentnych miastach na przykładzie województwa śląskiego w Polsce, Smart Cities, 8(1), 16.
• [62] Wolnowska A. E., Kasyk L., 2024, Study of the Demand for Ecological Means of Transport in Micromobility: A Case of Bikesharing in Szczecin, Poland, Sustainability, 16(9), 3620.
• [63] Zhang Y., Mingardo G., van Wee B., 2023, The impacts of Mobility-as-a-Service on private car ownership: A meta-analysis of European case studies, Transportation Research Part A: Policy and Practice, 175.
• [64] https://psnm.org/2022/informacja/powstala-definicja-nowej-mobilnosci-teraz-czas-na-strategie-jej-rozwoju-w-polsce-do-2030-r/ [dostęp: 23.06.2025].
• [65] https://4mobility.pl/carsharing/ [dostęp: 23.06.2025].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).