Analiza dostępności przestrzennej za pomocą technologii GIS na przykładzie obiektów użyteczności publicznej w Toruniu

• Autorzy: Burdziej J.

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.16.004.6302

Warianty tytułu

EN

Analysis of spatial accessibility using GIS technology on the example of public buildings in Torun

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dostępność przestrzenna określa łatwość, z jaką można dotrzeć z miejsca A do miejsca B. W kontekście obiektów użyteczności publicznej w mieście, wpływa ona na możliwość skorzystania z określonych dóbr i usług przez mieszkańców danego obszaru. Lepsza dostępność oznacza krótsze dojazdy, niższe koszty, a tym samym ma istotny wpływ na jakość życia. Celem niniejszego artykułu jest analiza zróżnicowania przestrzennego dostępności do wybranych usług na obszarze miejskim, na przykładzie Torunia. W pracy zaprezentowana została procedura badawcza, bazująca na wykorzystaniu otwartych danych z serwisu Open Street Map, a także analiz sieciowych i technologii GIS do obliczenia dostępności czasowej. Zaprezentowano metodykę polegającą na analizie dostępności w siatce sześciokątnych pól testowych, dzięki czemu możliwe było ukazanie przestrzennego zróżnicowania czasów dojazdu do określonych usług. Metodyka ta została wykorzystana do oceny dostępności przestrzennej do 16 kategorii obiektów użyteczności publicznej w Toruniu.

EN

Spatial accessibility determines how easily certain places can be reached. In the context of public amenities in urban areas, it affects the ability to use certain goods and services by residents of this area. Better accessibility means shorter commutes, lower costs, and thus has a significant impact on quality of life. The main aim of this paper is an attempt to assess the distribution of spatial accessibility to selected public amenities in urban areas, with an example of the city of Toruń (Poland). The paper presents detailed research procedures, based on Open Street Map data, as well as network analysis and GIS technology used for calculating travel time accessibility. Additionally, a new methodology for analyzing the accessibility in a hexagonal grid of test fields is proposed, which allows for seamless analysis and visualization of travel times across city area. The proposed methodology has been used for assessing spatial accessibility to 16 different categories of public amenities in Toruń.

Słowa kluczowe

PL

dostępność przestrzenna; system informacji geograficznej; analiza sieciowa

EN

spatial accessibility; geographical information system; network analysis

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2016
• Tom: nr 19(1)
• Strony: 43--51
• Opis fizyczny: Bibliogr. 51 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Burdziej J.

• Katedra Geomatyki i Kartografii, Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Lwowska 1, 87-100 Toruń

Bibliografia

• [1] Aliu I.R., Ajala A.O., 2014, Intra-city polarization, residential type and attribute importance: A discrete choice study of Lagos, Habitat International, 42, 11–20. (DOI:10.1016/j. habitatint.2013.10.002).
• [2] Alshuwaikhat H.M., Nassef K., 1996, A GIS-based spatial decision support system for suitability assessment and land use allocation, Arabian Journal for Science and Engineering, 21, 525–544.
• [3] Arampatzis G., Kiranoudis C.T., Scaloubacas P., Assimacopoulos D., 2004, A GIS-based decision support system for planning urban transportation policies, European Journal of Operational Research, 152(2), 465–475.
• [4] Baja Z., 1948, Problem izochron Polski, Przegląd Komunikacyjny, 2, 55–62.
• [5] Balfour R., Allen J., 2014, Local action on health inequalities: Improving access to green spaces, Public Health England, UCL Institute of Health Equity.
• [6] Bartholomew 1889, Atlas of Commercial Geography (Atlas), John Bartholomew and Son, Edinburgh.
• [7] Bertolini L., Le Clercq F., Kapoen L., 2005, Sustainable accessibility: a conceptual framework to integrate transport and land use plan-making. Two test-applications in the Netherlands and a reflection on the way forward, Transport policy, 12(3), 207–220.
• [8] Bielecka E., Filipczak A., 2010, Zasady opracowywania map dostępności, Roczniki Geomatyki, 6(42), 29–39.
• [9] BIQdata, 2014, Jak daleko potrafimy dojeżdżać do pracy? Sprawdziliśmy, http://biqdata.pl/dojazdy-do-pracy-polakow. [10.10.2016]
• [10] Burdziej J., 2009, Multi-criteria spatial analysis of land accessibility for seismic operations, Roczniki Geomatyki, 7(2), 23–31.
• [11] Burdziej J., 2012, A Web-based spatial decision support system for accessibility analysis–concepts and methods, Applied Geomatics, 4(2), 75–84.
• [12] Burns C.M., Inglis A.D., 2007, Measuring food access in Melbourne: access to healthy and fast foods by car, bus and foot in an urban municipality in Melbourne, Health & place, 13(4), 877–885.
• [13] Chiesura A., 2004, The role of urban parks for the sustainable city, Landscape and Urban Planning, 68(1), 129–138. (DOI:10.1016/j.landurbplan.2003.08.003).
• [14] Cho-Yam J.L., 2010, Public transport and job-seeking range of the poor in older urban districts in Hong Kong, Habitat International, 34, 406–413.
• [15] Comber A., Brunsdon C., Green E., 2008, Using a GIS-based network analysis to determine urban greenspace accessibility for different ethnic and religious groups, Landscape and Urban Planning, 86(1), 103–114.
• [16] Dai F.C., Lee C.F., Zhang X.H., 2001, GIS-based geo-environmental evaluation for urban land-use planning: a case study, Engineering Geology, 61(4), 257–271.
• [17] Florczak M., 2013, GIS jako narzędzie badania dostępności przestrzennej transportu zbiorowego, Transport Miejski i Regionalny, 5, 22–27.
• [18] Galton F., 1881, On the construction of isochronic passage charts. Proceedings of the Royal Geographical Society, 3, 657–658.
• [19] Gawryszewski A., Pietkiewicz S., 1966, Zmiany dostępności czasowej obszaru Polski z Warszawy w okresie 1952-1962, Przegląd Geograficzny, 38(2), 223–238.
• [20] Guzik R., 2014, Dostępność transportowa wybranych miast Małopolski 2014-2023, Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego, Kraków.
• [21] Guzik R., 2003a, Przestrzenna dostępność szkolnictwa ponadpodstawowego, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• [22] Guzik R., 2003b, Interpretacja przestrzennej dostępności szkół ponadpodstawowych w oparciu o metodę ilorazu potencjałów, [w:] Rogacki H. (red.), Problemy interpretacji wyników metod badawczych stosowanych w geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarce przestrzennej, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań, 101–110.
• [23] Ingram D., 1978, Distance and the decision to visit an emergency department, Social Science and Medicine, 12, 55–62.
• [24] Komornicki T., Śleszyński P., Pomianowski W., Rosik P., Siłka P., Stępniak M., 2008, Opracowanie metodologii liczenia wskaźnika międzygałęziowej dostępności transportowej terytorium Polski oraz jego oszacowanie, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
• [25] Kubijowicz W., 1923, Izochrony południowej Polski, Prace Instytutu Geograficznego UJ, 1.
• [26] Lee G., Hong I., 2013, Measuring spatial accessibility in the context of spatial disparity between demand and supply of urban park service, Landscape and Urban Planning, 119, 85–90. (DOI:10.1016/j.landurbplan.2013.07.001).
• [27] Lovett A., Haynes R., Sünnenberg G., Gale S., 2002, Car travel time and accessibility by bus to general practitioner services: a study using patient registers and GIS, Social Science & Medicine, 55(1), 97–111.
• [28] Lijewski T., 1985, Układy komunikacyjne województw, Dokumentacja Geograficzna, 1.
• [29] Michniewicz-Ankiersztajn H., 2014, Rola zieleni w kształtowaniu przestrzeni miast europejskich w kontekście jakości życia ich mieszkańców, Journal of Health Sciences, 4(13), 130-140. (doi:10.5281/zenodo.13264).
• [30] Namysłowski J., 1977, Dojazdy do szkół ponadpodstawowych w głównych ośrodkach aglomeracji bydgosko-toruńskiej, Prace Wydziału Nauk Humanistycznych, 19, 9–25.
• [31] Nelson A., 2008, Estimated travel time to the nearest city of 50,000 or more people in year 2000, Global Environment Monitoring Unit-Joint Research Centre of the European Commission, Ispra, Italy.
• [32] Oh K., Jeong S., 2007, Assessing the spatial distribution of urban parks using GIS, Landscape and urban planning, 82(1-2), 25–32.
• [33] Olvera L.D., Plat D., Pochet P., 2003, Transportation conditions and access to services in a context of urban sprawl and deregulation. The case of Dar es Salaam, Transport policy, 10(4), 287–298.
• [34] Penck A., 1887, Isochronenkarte der österreichisch-ungarischen Monarchie [w:] Die deutsche Rundschau für Geographie und Statistik, Bd. IX, S. 337. Wiedeń, A. Hartleben’s Verlag.
• [35] Ratajczak W., 1992, Dostępność komunikacyjna miast wojewódzkich Polski w latach 1948-1988, Współczesne problemy geografii społeczno-ekonomicznej Polski, 55, 173–203.
• [36] Rewieńska W., 1929, Izochrony Wilna, Prace Zakładów Geologii i Geografii Uniwersytetu im. S. Batorego w Wilnie, 4, 1–20.
• [37] Rosik P., 2012, Dostępność lądowa przestrzeni Polski w wymiarze europejskim, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, Warszawa.
• [38] Rowicki M., 1934, Izochrony Warszawy, Wiadomości Służby Geograficznej, 8, 435–466.
• [39] Spiekermann K., Neubauer J., 2002, European accessibility and peripherality: Concepts, models and indicators, Nordregio WP 9, s. 43.
• [40] Stępniak M., 2013, Wykorzystanie metody 2SFCA w badaniach dostępności przestrzennej usług medycznych, Przegląd Geograficzny, 85 (2), 199–218. (DOI:10.7163/PrzG.2013.2.3.).
• [41] Stryjek B., Warakomska K., 1980, Zasięg oddziaływania wybranych ośrodków przemysłowych w Polsce w świetle izochrony jednogodzinnej, Przegląd Geograficzny, 52, 321–338.
• [42] Śleszyński P., 2014, Dostępność czasowa i jej zastosowania, Przegląd Geograficzny, 86(2), 171–215. (DOI:10.7163/PrzG.2014.2.2).
• [43] Taylor Z., 1999, Przestrzenna dostępność miejsc zatrudnienia, kształcenia i usług a codzienna ruchliwość ludności wiejskiej, Continuo, Wrocław.
• [44] Tyrväinen L., Mäkinen K., Schipperijn J., 2007, Tools for mapping social values of urban woodlands and other green areas, Landscape and Urban Planning, 79(1), 5–19. (DOI:10.1016/j.landurbplan.2006.03.003).
• [45] Warakomska K., 1992, Zagadnienie dostępności w geografii transportu, Przegląd Geograficzny, 64, 67–76.
• [46] Warakomska K., 1993, Izochrony zmodyfikowane jako kartograficzna metoda przedstawiania dostępności ludności do miasta wojewódzkiego (na przykładzie województwa lubelskiego), Polski Przegląd Kartograficzny, 25, 66–71.
• [47] Wielebski Ł., 2013, Wizualizacja kartograficzna dostępności czasowej dla służb ratowniczych. Pragmatyka w kartografii, Prace i Studia Kartograficzne, 4, 151–162.
• [48] Wielebski Ł., Medyńska-Gulij B., 2013, Cartographic visualization of firehydrants accessibility for the purpose of decision making, Geodesy and Cartography, 62(2), 183-198. (DOI:10.2478/geocart-2013-0011).
• [49] Zhu X., Liu S., 2004, Analysis of the impact of the MRT system on accessibility in Singapore using an integrated GIS tool, Journal of Transport Geography, 12(2), 89–101.
• [50] Zhu X., Liu S., Yeow M.C., 2006a, Accessibility analysis for housing development in Singapore with GIS and multi-criteria analysis methods, Applied GIS, 2(2), 13–13.
• [51] Zhu X., Liu S., Yeow M.C., 2006b, A GIS-based multi-criteria analysis approach to accessibility analysis for housing development in Singapore, Retrieved Oct.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).