Mity w strukturze miasta totalnego

• Autorzy: Kozaczko Mieczysław

Warianty tytułu

EN

Myths in the structure of the total city

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Mapa poznawcza – mentalny obraz środowiska życia – pozwala nam osadzić realizowane czynności w konkretnej przestrzeni. Pełni podobną funkcję do logiki, w której w zrozumiały sposób osadzamy komunikowane treści. Reguły myślenia i reguły działania są do siebie symetryczne: struktura języka przestrzeni jest odbiciem struktury języka potocznego. Miasto jest więc zbiorem szyfrów, opowieści i mitów, które zostały zapisane, spetryfikowane w materii miejskich ukształtowań. Parafrazując słynną formułę Wittgensteina, czy może zawężając ją nieco: „granice mego języka są granicami mego miasta”. Konstrukcja przestrzeni, podobnie jak konstrukcja języka, może organizować ludzkie odczucia i działania. Struktura miasta zawiera implicite treści kształtujące jego mieszkańców. Ten psychologiczny mechanizm był programowo wykorzystywany przez niegdysiejsze totalitarne reżimy. Pamiątki totalizmów, obecne w strukturach wielu miast, straciły już – na szczęście – swój mroczny wydźwięk, lecz sny o złowrogich potęgach tkwią w dalszym ciągu w konstrukcji wielu miast europejskich, stanowiąc ich ciemną materię. Współczesne metody przetwarzania informacji pozwalają sięgnąć w głąb języka przestrzeni. Stąd już tylko krok do zdemaskowania miejskich mitów. W artykule omówiono niektóre z nich, wszczepione w tkankę urbanistycznych struktur w czasach narodowego socjalizmu. Matematyka stosowana dysponuje efektywnymi narzędziami służącymi do unieszkodliwiania i konwersji tych mitów, otwierając skażone przestrzenie miast na nowoczesność.

EN

The cognitive map – a mental synthesis of the living environment – allows to embed activities in a specific time and specific space. The cognitive map plays a similar role to the logic by means of which we organize meanings in an understandable way. The rules of thinking and the rules of action are symmetrical to each other: the structure of the language of space is a mirror image of the structure of everyday language. The city is therefore a collection of codes, stories and myths that have been recorded, petrified in the matter of urban formations. Paraphrasing Wittgenstein's famous formula, or perhaps narrowing it down a bit: "the limits of my language are the limits of my city." Space, like language, can organize human feelings and actions. The structure of the city implicitly contains the content shaping its inhabitants. This psychological mechanism was used programmatically by former totalitarian regimes. Mementos of totalitarianism, present in the structures of many cities, have - fortunately - lost their dark overtones, but dreams of ominous powers are still embedded in the construction of many European cities. constituting their dark matter. Modern methods of information processing allow us to reach deep into the urban language. From here it is only a step to unmasking urban myths. The article discusses some of them, implanted in the fabric of urban structures implemented in the times of national socialism. Applied mathematics has effective tools to neutralize and convert these myths, opening old spaces of cities to modernity.

Słowa kluczowe

PL

niezmienniki struktury; miejskie mity; mapa poznawcza

EN

urban structure invariants; urban myths; cognitive map

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz
• Rocznik: 2023
• Tom: Z. 16
• Strony: 67--75
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys.

Twórcy

autor

Kozaczko Mieczysław

• Politechnika Poznańska, Wydział Architektury, Instytut Architektury, Urbanistyki i Ochrony Dziedzictwa

• https://orcid.org/0000-0003-1252-8796

Bibliografia

• 1. Domański R., 1984, Przestrzenna samoorganizacja gospodarki. Podstawa ładu przestrzennego, „Przegląd Geograficzny”, z. 1-2.
• 2. Eibl-Eibesfeldt I., 1987, Miłość i nienawiść, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• 3. Grzeszczuk-Brendel H., 2020, Ciało ludzkie – ciało ludu w przestrzeni nazistowskiej, „Porta Aurea”, t. 19.
• 4. Habermas J., 2002, Teoria działania komunikacyjnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• 5. Hall E.T., 2001, Ukryty wymiar, Muza, Warszawa.
• 6. Kozaczko M., 2005, Przestrzeń publiczna a systematyka urbanistyczna, w: Przestrzeń publiczna współczesnego miasta, „Czasopismo Techniczne”, nr 9-A.
• 7. Kozaczko M., 2007, Przestrzenne mity miast komunizmu, w: Obóz 48. Miasta nowych ludzi. Architektoniczna i urbanistyczna spuścizna komunizmu, „Przegląd Wschodni”, Warszawa.
• 8. Lorenz K., 1986, Regres człowieczeństwa, PIW, Warszawa.
• 9. Porębski M., 1986, Sztuka a informacja, Wydawnictwo Literackie, Kraków-Warszawa.
• 10. Pun-Cheng L., 2000, A New Face-entity Concept for Modeling Urban Morphology, “URISA Journal”, vol. 12, no. 3.
• 11. Salingaros N., 2000, Complexity and Urban Coherence, “Journal of Urban Design”, vol. 5.
• 12. Szpyra-Kozłowska J., 2002, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• 13. Tolman E.C., 1948, Cognitive Maps in Rats and Men, “Psychological Review”, vol. 55.
• 14. Wadsworth B.J., 1998, Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka, WSiP, Warszawa.
• 15. Wejchert K., 1974, Elementy kompozycji urbanistycznej, Arkady, Warszawa.
• 16. Yi-Fu T., 1987, Przestrzeń i miejsce, PIW, Warszawa.
• 17. Ziph G.H., 1949, Human Behaviour and the Principle of the Least Effort, MA: Addison - Weseley, Cambridge.