Wooden orthodox churches of the Polish-Ukrainian borderland

• Autorzy: Kurek Jan

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2022.50.E-01

Warianty tytułu

PL

Drewniane cerkwie polsko-ukraińskiego pogranicza

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

During the period of the difficult birth and development of Polish statehood and the formation of the national spirit in the lands of present-day Ukraine, architecture became an important marker for these tendencies. For centuries, these structures had been built at the point of contact between Latin and Eastern cultures. Christian churches of the Eastern rite – wooden Orthodox churches – were the most numerous, right after wooden Latin churches, group of religious buildings in Poland, and are the largest in present-day Ukraine. In comparison to Latin churches, the forms of Orthodox ones are much more diverse. The research conducted by the author in the years 1989-2002 made it possible to identify many of the most valuable orthodox churches in Western Ukraine. Today remains only hope that the current Russo-Ukrainian war will not deplete this priceless cultural heritage.

PL

W czasie trudnego rodzenia się i kształtowana państwowości polskiej oraz formowaniu się ducha narodowego na terenach obecnej Ukrainy, architektura stała się ważnym wyróżnikiem tych tendencji. Szczególnie widać to w drewnianych budowlach sakralnych. Budowle te powstawały przez stulecia na styku kultury łacińskiej i kultury wschodniej. Świątynie chrześcijan obrządku wschodniego – czyli drewniane cerkwie – to najliczniejsza, po drewnianych kościołach, grupa budowli sakralnych w Polsce, a największa w dzisiejszej Ukrainie. W porównaniu z kościołami formy cerkwi są znacznie bardziej zróżnicowane. Badania prowadzone przez autora w latach 1989-2002 umożliwiły rozpoznanie wielu najcenniejszych budowli cerkiewnych Ukrainy zachodniej. Dziś pozostaje nadzieja, że obecne rosyjskie działania wojenne w Ukrainie nie spowodują uszczuplenia tego bezcennego dziedzictwa kulturowego.

Słowa kluczowe

EN

architecture; orthodox church; wood; Ukraine

PL

architektura; cerkiew; drewno; Ukraina

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 50
• Strony: 317--334
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Kurek Jan

• Andrzej Frycz Modrzewski Kraków University, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-0853-5312

Bibliografia

• [1] Brykowski R., Drewniana architektura cerkwiena na koronnych ziemiach Rzeczypospolitej, TOnZ, Warszawa 1995.
• [2] Buxton D., The wooden churches of Eastern Europe on introductory survey, Cambridge 1981.
• [3] Dragan M., Ukrainski derevjani cerkvy, Lviv 1939.
• [4] Górak J., Dawne drewniane cerkwie w woj. zamojskim, Zamość 1984.
• [5] Kurek J., Cerkiew w Leżachowie – problemy konserwatorskie, w: materiały konferencyjne UTP w Bydgoszczy 2016?) – pdf, http://dlibra.utp.edu.pl/Content/1012/, dostęp: 2022-05-20
• [6] Kurek J., Cerkwie pogranicza 1989-2000, w: Nasza Politechnika, nr 26/2000,https://mail.pk.edu.pl/~naszapol/archiwum/NR26/TEXT/41_42.htm, dostęp: 2022-05-20
• [7] Kurek J., Drewniane dzwonnice cerkiewne ziemi przemyskiej, KMB PRESS, Kraków 2013, ISBN 978-83-935708-0-5.
• [8] Kurek J., Drewno w architekturze, red. nauk. mat. międzynarodowej konferencji naukowej, Kraków 2016.
• [9] Kurek J., Drewno w architekturze, red. nauk. mat. międzynarodowej konferencji naukowej, Kraków 2020.
• [10] Kurek J., Konserwatorskie dylematy – losy drewnianej cerkwi w Miękiszu Starym, w: Przestrzeń I Forma 38/2019, s. 230-243.
• [11] Kurek J., Sacrum i mentalność w kształtowaniu świątyń Kościoła Wschodniego – na przykładzie drewnianych cerkwi województwa przemyskiego, monografia nr 217, Politechnika Krakowska, Kraków 1997.
• [12] Narodowy Instytut Dziedzictwa, sprawozdanie z posiedzenia międzynarodowej rady konserwatorskiej – 7 grudnia 2021, https://nid.pl/2021/12/07/posiedzenie-miedzynarodowej-rady-konserwatorskiej-miejsca-swiatowego-dziedzictwa-unesco-drewniane-drewniane-cerkwie-w-polskim-i-ukrainskim-regionie-karpat/, dostęp: 2022-05-20.
• [13] Obmiński T., O cerkwiach drewnianych w Galicyi, Spraw. Kom. Hist. Sztuki, t. IX, Kraków 1914.
• [14] Ruszczyk G., Architektura drewniana w Polsce, Sport i Turystyka – Muza SA, Warszawa 2009, s.6.
• [15] Sołtysik A., Drewniane kościoły I cerkwie w krajobrazie Karpat, w: Przestrzeń I Forma 22/3/2014, s.119-130.,
• [16] Strzałko F., Drewniane kościoły a cerkwie w Polsce I krajach ościennych. Uwagi porównawcze w: Studia do dziejów drewnianej architektury sakralnej, PTN na Obczyźnie, Londyn 1989 r.
• [17] Szyller S., Czy mamy polską architekturę?, Warszawa 1916.
• [18] Szyller S., Tradycya budownictwa ludowego w architekturze polskiej, Warszawa 1917.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).