Explicit and implied significance of contemporary public spaces. Part 1. Spaces of attractions

• Autorzy: Dziubiński Dariusz

Identyfikatory

DOI

10.35784/bud-arch.1592

Warianty tytułu

PL

Oczywiste i dorozumiane znaczenie współczesnych przestrzeni publicznych. Część 1. Przestrzenie atrakcji

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This text presents considerations encouraged by thoughts and conclusions gained from research on several beach bars and their comparison with other urban public spaces, run in Wrocław from 2018 to 2019. The similarities and differences between the two types of spaces provoke a question about the meaning of what we call „public spaces” today. The question is also asked, somewhat perversely, about the validity of following best practices based on proxemic principles and focused on attracting and retaining people in urban spaces. The paper examines not so much the rules but the purpose, in other words the type of space we receive/can achieve as a result of applying these principles, since people in the urban space (private or public) are only guests, while their choice is reduced to the top-down offer. The above doubt also results from the conclusion regarding the most important feature determining attractiveness of a beach bar space, which in my opinion, is the freedom of behaviour for users. In it we can see deficiencies of the prevailing narrative about our participation in space and, above all, the possibility of choice, or what should be called the limitations of choice – the lack of possession/self-agency. Such a situation, largely conditioned by politics (and economics), reduces public space to the role of a “space of attractions” (curiosities), whose action and participation is based on experiencing – on a direct experience. The clash of these two forces – standardization and individualization, erodes the current model of common spaces based on the historical (nineteenth century) one, whose images are transferred only in the form of empty clichés. Thus, the limitation of choices, the need to fall into line and appearances of a community lead to an escape upwards – enclaves for the chosen ones (omnitopia) and downwards – niches for the rebellious ones (heterotopia), while beach bars represent both ways of escape. Against this background, the purposefulness of expert/ top-down creation of public spaces, carried out in isolation from other essential values and laws, appears problematic.

PL

W tekście prowadzę rozważania, do których skłoniły mnie wnioski z przeprowadzonych w latach 2018-2019 badań przestrzeni kilkunastu beach barów we Wrocławiu i porównaniu ich z innymi – oficjalnymi, miejskimi przestrzeniami publicznymi. Podobieństwa i różnice obu tych rodzajów przestrzeni prowokują pytanie o sens tego, co nazywamy dzisiaj „przestrzeniami publicznymi”. W tekście stawiam nieco przekorne pytanie o zasadność podążania śladem najlepszych praktyk, opartych na proksemicznych zasadach, skupiających się na przyciąganiu i zatrzymywaniu ludzi w przestrzeniach miasta. Zastanawiają nie tyle same zasady, co cel, a inaczej mówiąc rodzaj przestrzeni jaki otrzymujemy/możemy osiągnąć w wyniku stosowania tych zasad, skoro ludzie w przestrzeni miejskiej (prywatnej czy publicznej) są tylko gośćmi, a ich wybór jest sprowadzany do przygotowanej odgórnie oferty. Powyższa wątpliwość wynika również z konkluzji, dotyczącej najważniejszej cechy, decydującej o atrakcyjności przestrzeni beach barów, jaką moim zdaniem jest swoboda zachowania użytkowników. W niej bowiem widać braki w dominującej opowieści o naszym udziale w przestrzeni i przede wszystkim o możliwości wyboru, czy jak należałoby to nazwać, ograniczoności wyboru – braku posiadania/sprawczości. Taka sytuacja, w dużej mierze uwarunkowana politycznie (i ekonomicznie), sprowadza przestrzeń publiczną do roli „przestrzeni atrakcji” (curiosties), której działanie i uczestnictwo nastawione/oparte jest na przeżywaniu – na bezpośrednich doznaniach jednostek. Zderzenie dwóch sił – standaryzacji i indywidualizacji eroduje obowiązujący, bazujący na historycznym (XIX wiecznym) model przestrzeni wspólnych, których obrazy przenoszone są tylko w postaci pustych klisz. Ograniczenie wyborów, konieczność dopasowanie i pozorność wspólnoty prowadzą do „ucieczki w górę” – enklawy dla wybranych (omnitopia) i w dół – niszy dla zbuntowanych (heterotopia), a beach bary reprezentują obie drogi ucieczki. Na tym tle celowość eksperckiego/odgórnego tworzenia przestrzeni publicznych, realizowanego w oderwaniu od innych, esencjonalnych wartości i praw, jawi się cokolwiek problematycznie.

Słowa kluczowe

EN

public space; proxemics; have-nothing; matching; giving up

PL

przestrzeń publiczna; proksemika; nieposiadanie; dopasowanie; rezygnacja

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Budownictwo i Architektura
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 19, no 1
• Strony: 63--82
• Opis fizyczny: Bibliogr. 82 poz.

Twórcy

autor

Dziubiński Dariusz

• Faculty of Architecture, Wrocław University of Technology Poland

Bibliografia

• 1. Wismayer H., How London Became a Playground for the Rich. Available: https://medium.com/s/story/london-doesnt-love-us-b6606af4aef8 [Access: 12 Oct 2019]
• 2. PPS, Inc., Jak przetworzyć miejsce. Podręcznik kreowania udanych przestrzeni publicznych, Project for Public Spaces Inc., Wydanie polskie Fundacja Partnerstwo dla Środowiska. Kraków 2009.
• 3. Sulima R., Antropologia codzienności. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.
• 4. Burszta W. J., Antropologia Kultury. Tematy, teorie, interpretacje. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1998
• 5. Stavrides S., “Common Space: the City as Commons”.An Atlas of Commoning. Places of Collective Production,ARCH+ Journal for Architecture and Urbanism, ARCH+ Verlag GmbH, Berlin 2018, p.14-19.
• 6. Bierwiaczonek K., “Miejskie przestrzenie publiczne i ich społeczne znaczenia – próba”, Przegląd Socjologiczny, vol. LXVII (67), 2018, p.25-48.
• 7. TUP, Karta Przestrzeni Publicznej. Poznań, 4-5.IX.2009 r. Available: http://www.tup.org.pl/download/KartaPrzestrzeniPublicznej.pdf [Access: 16 Mar 2015]
• 8. Stavrides S., Common Space. The City as Commons. Zed Books, London 2016.
• 9. Hall E. T., Bezgłośny język. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.
• 10. Hall E. T., Ukryty wymiar. Muza, Warszawa 1997.
• 11. Groenewald T., “A Phenomenological Research Design Illustrated”, International Journal of Qualitative Methods, vol. 3 (1), 2004, pp. 42-55. Available: https://journals.library.ualberta.ca/ijqm/index.php/IJQM/issue/view/370 [Access: 25 Nov 2019]
• 12. Gehl J., Life between the buildings. VRN, New York 1987.
• 13. Godelier M., Zagadka daru. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.
• 14. Goffman E., Zachowanie w miejscach publicznych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• 15. GoffmanE., Człowiek w teatrze życia codziennego. Wydawnictwo Altheia, Warszawa 2008.
• 16. Whyte W., The Social Life Of Small Urban Spaces. 1980 Project for Public Spaces Inc., New York 1980.
• 17. City of Copenhagen, Metropolis for people: more people to walk more. Copenhagen 2009. Available: https://kk.sites.itera.dk/apps/kk_pub2/pdf/646_mIr0dQ6Wdu.pdf [Access: 04.04.2015]
• 18. Dziubiński D., “Jakość przestrzeni publicznej Wrocławia”, in Przestrzeń publiczna Wrocławia, Dziubiński D., Rumińska A. (eds.), Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2016, pp. 87-104
• 19. Wroclaw.pl, Wrocławski Budżet Obywatelski. Available: https://www.wroclaw.pl/rozmawia/wroclawski-budzet-obywatelski [Access: 15 Sep 2019]
• 20. Dziubiński D., “Beach bars in Wrocław. Space evaluation”, Architectus, no. 4(6), 2019, pp. 93-110. https://doi.org/10.37190/arc190407
• 21. Miessen M., Koszmar partycypacji. Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2013.
• 22. Happach M., Happach M., “Mieszkaniowy biznes – o warszawskich mieszkaniach XXI wieku”, in Coś, które nadchodzi.Architektura XXI wieku, Świątkowska B. ed. (red. ed.), Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa 2011, p. 302-310.
• 23. Gazeta Wrocławska, Wrocław rozmawia ale czy słucha swoich mieszkańców. Oto co dają konsultacje społeczne. Available: https://gazetawroclawska.pl/wroclaw-rozmawia-ale-czy-slucha-swoich-mieszkancow-oto-co-daja-konsultacje-spoleczne/ar/12888090 [Access: 12 Jan 2020]
• 24. Tu Wrocław, Ogródki gastronomiczne według nowych zasad. Available: https://www.tuwroclaw.com/wiadomosci,ogrodki-gastronomiczne-wedlug-nowych-zasad-przepisy-wejda-w-zycie-za-cztery-lata,wia5-3273-52155.html [Access: 12 Jan 2020]
• 25. Tu Wrocław, Szpilkostrada. Available: https://www.tuwroclaw.com/tag,szpilkostrada,tag4-36256.html [Access: 12 Jan 2020]
• 26. Arch Daily,The Most Livable Cities. Available: https://www.archdaily.com/914233/these-are-the-20-most-livable-cities-in-the-world-in-2019 [Access: 15 Jan 2020]
• 27. Francis J., Giles-Corti B., Wood L., Knuiman M., Creating Sense of Community: The role of public space. Available: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494412000461 [Access: 15 Oct 2019]
• 28. Smith N., Low S., “Introduction: The Imperative of Public Space”, in The Politics of Public Space, Smith N., Low S. (eds.), Routledge, Taylor&Francies Group, New York London 2006.
• 29. Daly J., Mahmoudi Farahani L., Hollingsbee T., Ocampo R., “Measuring human experiences of public spaces: A methodology in the making”, Conscious Cities Journal, no. 1, 2016.
• 30. Pobłocki K., Kapitalizm. Historia krótkiego trwania. Bęc Zmiana, Warszawa 2017.
• 31. Dziubiński D., “Beach bars in Wrocław. Private or public spaces?”, unpublished manuscript sent to Architektus.
• 32. Dziubiński D., “The Odra River Scenarios”, in Proceedings of the 50th ISOCARP Congress, pp. 91-108. Available: http://2014.isocarp.org/fileadmin/template/sub_congresses/2014/pdf/Proceedings_Gdynia_F.pdf [Access: 25 Jul 2019]
• 33. deCertau M., Wynaleźć codzienność. Sztuki działania. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
• 34. Bauman Z., “O ładzie, który niszczy, i chaosie, który tworzy, czyli o polityce przestrzeni miejskiej”, in Formy estetyzacji przestrzeni publicznej, Wojciechowski J.S., Zeidler-Janiszewska A. (eds.), Instytut Kultury, Warszawa 1998.
• 35. SilverMint, Dlaczego nie lubię wrocławskiego Jarmarku? Available: https://www.silvermint.pl/jarmark-wroclaw/ [Access: 15 Jan 2020]
• 36. Dukaj J., Po piśmie. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2019.
• 37. Drozdowski R., Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących. Wydawnictwo Zysk i s-ka, Poznań 2009.
• 38. Knap J., Staniszewska A., Ulice handlowe: analiza, strategia, potencjał. Perspektywy rozwoju ulic handlowych w 8 największych miastach w Polsce. Polska Rada Centrów Handlowych, BNP Paribas Real Estate, Warszawa 2014.
• 39. Ingold T., Splatać otwarty świat. Architektura, antropologia, design. Instytut Architektury, Kraków 2018.
• 40. Napiórkowski M. Kod kapitalizmu. Jak gwiezdne wojny, Coca-Cola i Leo Messi kierują twoim życiem. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2019.
• 41. Kahneman D., Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Wydawnictwo: Media Rodzina, Poznań 2012.
• 42. Stawiszyński T. (prow.), Co to jest normalność, in Godzina filozofów, 02.10.2018. Avialable: https://audycje.tokfm.pl/podcast/67575,Co-to-jest-normalnosc [Access: 25 Oct 2018].
• 43. Sedláček T., Ekonomia dobra i zła. W poszukiwaniu istoty ekonomii od Gilgamesza do Wall Street. Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2012.
• 44. Castells M., Społeczeństwo sieci. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
• 45. Urry J., Socjologia mobilności. PWN, Warszawa 2009.
• 46. Latour B. A., “Cautious Prometheus? A Few Steps Toward a Philosophy of Design (with Special Attention to Peter Sloterdijk”, in Proceedings of the 2008 Annual International Conference of the Design History Society, Falmouth, 3-6 September 2009, Hackne F., Glynne J. and Minto V. (eds.), Universal Publishers, pp. 2-10. Available: http://www.bruno-latour.fr/node/69 [Access: 07 Feb 2018].
• 47. Arida A., Quantum City. Architectural Press, Routledge, New York 2002.
• 48. FrederickLawOlmsted.com, Olmsted's Philosophy. Available: http://www.fredericklawolmsted.com/philos.html [Access: 16 Mar 2016].
• 49. Bierwiaczonek K., “Miasto jako przestrzeń identyfikacji jego mieszkańców”, Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa, no. 7, 2016, pp. 102-116.
• 50. Czyżewska E., Czyżewski A., “Jakość polskiej przestrzeni publicznej. Diagnoza“, in Przestrzeń życia Polaków,. Czyżewscy E. i A (eds.), SARP, Warszawa 2014. pp.109-119. Available: http://www.sarp.org.pl/pliki/1908_53fdc64bb3140-pzp_spistresci_1.pdf. [Access: 16 Mar 2015].
• 51. Nielsen T., “Democratic Urban Spaces in the Nordic Countries?”, in The Democratic Public Sphere – Challenges and DevelopmentalPerspectives, Working papers, AU IDEAS Pilot Centre No. 4, 2013. Available: http://offentlighed.au.dk/fileadmin/Offentlighed.au.dk/Arb.papir_4.pdf [Access: 16 Mar 2015]
• 52. Piketty T., Kapitał w XXI wieku. Wydawnictwo Krytyka Polityczna, Warszawa 2015.
• 53. BIG, Superkilen. Available: https://www.architectmagazine.com/project-gallery/superkilen-1304 [Access: 08 May 2019]
• 54. Studio 03, Park Spoor Noord. Available: http://www.secchi-vigano.eu/atS03/at%20S03_park%20spoor%20noord.html [Access: 08 May 2019]
• 55. Sennett R. Upadek człowieka publicznego. Wydawnictwo MUZA SA, Warszawa 2009.
• 56. Hańderek J., “Współczesne wspólnoty, współczesne wspólnotowości”, in W stronę wspólnotowości, Barłowski D., Gil J., Muca K., Topolski M., Więcek S. (eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018.
• 57. Bauman Z., Płynna nowoczesność. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006.
• 58. Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.
• 59. Wellman B., Leighton B., “Networks, Neighborhoods, and Communities: Approaches to the Study of the Community Question”,in The Urban Sociology Reader, Lin J., Mele C. (eds.), Routledge, London, New York 2013, p. 58-67.
• 60. Maffesoli M., Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
• 61. Bauman Z., Etyka ponowoczesna. Warszawa 1996.
• 62. Bauman Z., Retropia. Jak rządzi nami przeszłość?. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
• 63. Sozański T., “Sieć społeczna”, in Encyklopedia socjologii PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, p. 28-36.
• 64. Harari Y. N., Sapiens. Od zwierząt do bogów. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2014.
• 65. Pinker S., Nowe oświecenie. Argumenty za rozumem, nauką, humanizmem i postępem. Zysk i S-ka, Poznań 2018.
• 66. Salecl R., Tyrania wyboru. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2009.
• 67. Tschumi B., Park de la Villette. Avialable: http://www.tschumi.com/projects/3/ [Access: 15 May 2019]
• 68. Derrida J., Point de folie – Maintenantl’architecture, AA files No.12 Summer 1986, pp. 65-71.
• 69. Vogt G. “Landscape as a Cabinet of Curiosities”, in In Search of a Position, Bornhauser R., Kissling T. eds., Lars Müller Publishers, Zürich 2015.
• 70. Hou J., “(Not) your everyday public space”, in Insurgent Public Space. Guerrilla urbanism and the remaking of contemporary cities, Jeffrey Hou eds., Routledge Taylor & Francis, London and New York, 2010.
• 71. Bourdieu P., Dystynkcja, Społeczna krytyka władzy sądzenia. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
• 72. Mayer K. H., Metropol Parasol. Available: http://www.jmayerh.de/19-0-Metropol-Parasol.html [Access: 15 May 2019]
• 73. Gomes P.S., Factors of Good Public Space Use. Available: https://www.academia.edu/2069849/Factors_of_good_public_space_use [Access: 16 Oct 2019]
• 74. Wood A.F., City Ubiquitous: Place, Communication, and the Rise of Omnitopia. Hampton Press, New York 2009.
• 75. Gazeta Wrocławska, Concordia Hub. Połączenie biznesu I inicjatyw społecznych. Available: https://gazetawroclawska.pl/concordia-hub-proba-polaczenia-biznesu-i-inicjatyw-spolecznych-na-wyspie-slodowej/ar/c1-14427407 [Access: 23 Oct 2019].
• 76. Foucault M., “Of the Other Spaces: Utopias and Heterotopia”, in Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory. ed. N. Leach. Routledge, New York 1997, pp.330-336.
• 77. Debord G., Społeczeństwo Spektaklu oraz Rozważania o społeczeństwie spektaklu. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006.
• 78. Baudrillard J., Symulakry i symulacja. Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2005.
• 79. Wroclaw.pl, Wrocławski Budżet Obywatelski. Available: https://www.wroclaw.pl/rozmawia/wroclawski-budzet-obywatelski [Access: 15 Sep 2019]
• 80. LavalI Ch., “Foucault and Bourdieu: to Each His Own Neoliberalism?”, Sociologia&Antropologia, vol. 7, no.1, Rio de Janeiro Jan./Apr. 2017. http://doi.org/10.1590/2238-38752017v713
• 81. Touraine A., Myśleć inaczej. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2011.
• 82. Žižek S., Living in the End of Times. Verso Books, London/New York 2010.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).