Ocena zanieczyszczenia wybranymi metalami i metaloidami osadów dennych rzeki Stoły na terenie miejsko-przemysłowym Tarnowskich Gór

• Autorzy: Rubin H. , Rubin K. , Siodłak A. , Skuza P.

Warianty tytułu

EN

Assessment of contamination of the bottom sediments of the Stoła river with selected metals and metalloids within the urban-industrial area of Tarnowskie Góry

• Konferencja: Współczesne problemy hydrogeologii
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania zawartości wybranych metali i metaloidów w osadach dennych rzeki Stoły przeprowadzono dla próbek pobranych na obszarze silnie zurbanizowanym i uprzemysłowionym miasta Tarnowskie Góry, który co najmniej od XIII wieku poddawany jest intensywnej antropopresji. Oznaczenie całkowitej zawartości badanych składników we frakcji pyłowo-iłowej osadów (< 0,063 mm), pozwoliło określić wartości indeksów geoakumulacji i na tej podstawie ocenić ich zanieczyszczenie. Bardzo silne i silne zanieczyszczenie osadów stwierdzano najczęściej dla kadmu, ołowiu, cynku i rtęci. Pod względem zawartości chromu i niklu osady nie są zanieczyszczone, natomiast zawartości arsenu i boru wskazują na zróżnicowany stopień zanieczyszczenia.

EN

Studies into the contents of selected metals and metalloids in the bottom sediments of the Stoła River were based on samples collected within strongly urbanized and industrialized town of Tarnowskie Góry, which has been under intensive anthropopressure since the 13th century. Determination of the total contents of the components in the silt-clay fraction of the bottom sediments (< 0.063 mm) made it possible to calculate the value of the geoaccumulation indexes and to assess their contamination. Very strong and strong contamination levels of the sediments are mostly recorded for cadmium, lead, zinc and mercury. The sediments are not contaminated with chromium and nickel, while the arsenic and boron contens vary in the sediments.

Słowa kluczowe

PL

osady denne rzeki; zanieczyszczenie; metale i metaloidy; Tarnowskie Góry

EN

river sediment; contamination; metals and metalloids; Tarnowskie Góry

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2011
• Tom: nr 445 Hydrogeologia z. 12/2
• Strony: 615--623
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Rubin H.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Rubin K.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Siodłak A.

• Przedsiębiorstwo Projektowo-Budowlane Handlowo-Usługowe Euro-Eko-Pol, ul. Jana Heweliusza 21, 40-762 Katowice

autor

Skuza P.

• Laboratorium Inżynierii Lądowej Labotest Sp. z o.o., ul. Lwowska 38, 40-397 Katowice

Bibliografia

• 1. BOJAKOWSKA I., SOKOŁOWSKA G., 1998 — Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Prz. Geol., 46, 1: 49-54.
• 2. CZAJA S. W., 2005 — Zmiany powierzchniowej sieci hydrograficznej i reżimu odpływu wód na obszarze Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. W: Hydrogeologia obszarów zurbanizowanych i uprzemysłowionych. 30 lat hydrogeologii w Uniwersytecie Śląskim (red. A.Kowalczyk, A.Różkowski). Pr. WNoZ UŚ, 37: 23-33.
• 3. DZ.U.Nr 162, poz.1008, 2008 — Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych.
• 4. DZ.U.Nr 122, poz.1018, 2009 Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych.
• 5. FORSTNER U., 2004 — Traceability of sediment analysis. Trends in Analytical Chemistry, 23, 3; 217-236.
• 6. HELIOS-RYBICKA E., ADAMIEC E., ALEKSANDER-KWATERCZAK U., 2005 — Distribucion of trace metals in the Odra River system: Water-suspended matter-sediments. Limnologica, 35: 185-198.
• 7. HOKANSON L., 1980 — Ecological risk index for aquatic pollution control, a sedimentological approach. Water Research, 14: 975-1001.
• 8. HOROWITZ A.J., 1991 — A primer on sediment-trace element chemistry. 2 ed,. Lewis Publishers, Chelsea, Michigan.
• 9. KOWALCZYK A., LEWANDOWSKI J., RUBIN K., WITKOWSKI A.J., WOJTAL G., WRÓBEL J., 2003 — Badania symulacyjne migracji zanieczyszczeń w rejonie Tarnowskich Gór. Arch. ZBU „INTERGEO".
• 10. KLECZKOWSKI A.S.(red.), 1990 — Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony 1:500 000, z objaśnieniami. Publikacja CPBP 04.10 Inst. Hydr. i Geol. Inż. AGH Kraków.
• 11. KROPKA J., KOWALCZYK A., RUBIN K., 1998 — Mapa Hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000. Arkusz Bytom (910). Objaśnienia. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 12. LIS J., PASIECZNA A., 1995 — Atlas geochemiczny górnego Śląska 1:200 000. Państw. Inst. Geo1., Warszawa.
• 13. LI Y.H., SCHOONMAKER J.E., 2003 — Chemical composition and mineralogy of marine sediments. In: Sediments, Diagenesis, and Sedimentary Rocks (ed. F.T.Mackenzie). Vo1.7 Treatise on Geochemistry (red. H.D.Holland, K.K.Turekian), Elsevier-Pergamon, Oxford.
• 14. MULLER G., 1969 — Index of geoaccumulation in the sediments of the Rhine River. Geojournal, 2:108-118.
• 15. OBIKŚ, 2009 — Monitoring środowiska w 2008 roku w rejonie Zakładów Chemicznych „Tarnowskie Góry" w Tarnowskich Górach. Arch. Starostwa Powiatowego w Tarnowskich Górach.
• 16. PKN-CENISO/TS 17892-4,2009 — Badania geotechniczne. Badania laboratoryjne gruntów. Część 4: Oznaczanie składu granulometrycznego.
• 17. PN-EN ISO 14688-1, 2006 — Badania geotechniczne. Oznaczanie i klasyfikowanie gruntów. Część 1: Oznaczanie i opis.
• 18. RUBIN H., 1999 — Zastosowanie testów wymywalności zanieczyszczeń z odpadów do oceny zagrożenia wód podziemnych w rejonie składowisk Zakładów Chemicznych „Tarnowskie Góry". Arch. WNoZ UŚ. Praca doktorska.
• 19. RUBIN K., RUBIN H., KOWALCZYK A., 1999 — Zagrożenie jakości wód podziemnych serii węglanowej triasu w rejonie Zakładów Chemicznych w Tarnowskich Górach. W: Współczesne Problemy Hydrogeologii, t. 9: 324-328. Kielce.
• 20. RUBIN H., WITKOWSKI A.J., 2003 — Wpływ składowania odpadów z Zakładów Chemicznych w Tamowskich Górach na wody podziemne w świetle wyników badań monitoringowych. W: Współczesne Problemy Hydrogeologii, t. 11: 461-468. Gdańsk.
• 21. SINGH M., MÜLLER G., SINGH LB., 2002 — Heavy metals in freshly deposited stream sediments of rivers associated with urbanization of the Ganga Plain, India. Water, Air and Soil Pollution, 141: 35-54.
• 22. WITKOWSKI A.J., KOWALCZYK A., RUBIN H., RUBIN K., 2005 — Chemical waste disposal site as a source of groundwater contamination in the multi-aquifer system of Upper Silesia Poland. Slovak Geol. Mag., 11, 4: 211-217.